MAR’AŞÎ’NİN “NÜZHETÜT-TÂLİBİN VE TUHFETÜR-RAĞIBİN” İSİMLİ KASÎDETÜ’L-BÜRDE ŞERHİNDE TAKİP ETTİĞİ METOD

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 10 - 51, 26.12.2024

Ekrem Solmaz , Halim Öznurhan

https://doi.org/10.31834/ortadoguvegoc.1571866

Öz

Makale, 14. Yüzyılda yaşamış Ebû Bekir Mar'aşî’nin (v. 872/1468) Kasîdetü'l-bürde üzerine yazmış olduğu şerh bağlamındaki metodunu incelemektedir. Kasîdetü'l-bürde yazarının hayatı kısaca incelendikten sonra Mar'aşî’nin de hayatına ve eserlerine temas edilmiştir. Mar’aşî’nin şerh üslubu ve yöntemi ele alınmış örneklerle açıklanmıştır. Mar'aşî’nin hayatı Maraş, Antep ve Halep üçgeninde geçmiş, dönemin önemli simalarından dersler almıştır. İlmî yetkinliğinden dolayı Halep’te fetva başkanlığı makamına getirilmiştir. Hamsu’l-bürde (Tehmisu’l-bürde), Kunûzu’l-fıkh (Nazmu’l-kenz), Nazmu’l-‘umde adında eserler kaleme alan Mar'aşî, kendi döneminde zamanın fakihi ve müftüsü gibi lakaplarla anılmıştır. Tasavvuf alanında da hırka giydiği aktarılan böylesine çok yönlü bir âlimin şerhi ve şerh metodunun gün yüzüne çıkarılması çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Ayrıca çalışmada Mar’aşî’nin Peygamber ve sahâbe sevgisi ile selef-i sâlihin’e uymanın önemi ve bazı itikadî görüşlerine de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belâgati, Kasîdetü, Busîrî, Mar

Kaynakça

• Abidin Paşa, (h. 1307). Terceme ve Şerhü Kasîde-i Bürde, Dersaâdet.
• Armutçuoğlu, İ. (2009). Kasîde-i Bürde, İstanbul: Erkam Yayınları.
• Atmaca, E. (2014). Memlükler Dönemi’nde Halep’te Eğitim-Öğretim Müesseseleri ve Ulemâ, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dalı Doktora Tezi.
• Bağdâdî, İ. P. (1951). Hediyyetu’l-ârifîn: Esmâu’l-müellifîn âsâru’l-musannifîn, Beyrut: Dâru İhyâi’t-turâsi’l-arabî.
• Bûsîrî, M. (ts.). Ummu’l-kurâ fî medhi hayri’l-verâ “el-Kasîdetü’l-Hemziyye”, thk. Muhammed Şâzelî, Filistin: Vâhetu âli’l-beyt li ihyâi’t-turâsi ve’l-ulûm.
• Bûsîrî, Ş. (1955). Dîvânu’l-Bûsîrî, thk. Muhammed Seyyid Kîlânî, Kahire: Matbaatu Mustafa el-Halebî.
• Bûsîrî, Ş. (2004). Dîvânu’l-Bûsîrî, y.y.y..
• Curâdî, A. O. (2014). en-Nefehâtü’l-latîfe ‘ale’l-bürdeti’ş-şerîfe, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye.
• Çelebi, E. (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Kütahya, Manisa, İzmir, Antalya, Karaman, Adana, Halep, Şam, Kudüs, Mekke, Medine. haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman ve Robert Dankoff, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dımeşkî, A. (1993). Şezerâtuz’z-zeheb fî ehbâri men zeheb, thk. Mahmud el-Arnâût, Beyrut: Dâru İbn Kesîr.
• Ebû’l-mehâsin, Y. (1984). el-Menhelu’s-sâfî ve’l-mustevfâ be‘de’l-vâfî, trc. İbrahim b. İbrahim b. Davud, vd., thk. Muhammed Muhammed Emîn, Mısır: el-Hey’etu’l-Mısriyyeti’l-‘âmmeti li’lkutub.
• Ebû’l-mehâsin, Y. (2009). ed-Delîlu’ş-şâfî ‘alâ’l-menheli’s-sâfî, Mektebetu’l-hâncî.
• Eren, M. (2019). Bûsîrî’nin Kasîdetü-l-bürdesi İle Ahmet Şevkî’nin Nehcü’l-bürdesi’nin Karşılaştırılması, Bingöl: Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Furat, A. S. (1996). Arap Edebiyatı Tarihi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Halebî, M. (1977). Durrû’l-habeb fî târîhi a’yâni Haleb, thk. Mahmud Hamd el-Fâhûrî, Dımeşk: Menşûrâtu vizârati’s-sekâfe.
• Halebî, S. (1997). Kunûzu’z-zeheb fî târîhi Haleb, thk. Şevkî Şa’s-Fatih el-Bekkûr, Haleb: Dâru’l-kalmi’-Arabî.
• Heytemî, A. (2005). el-Minehü’l-Mekkiyye fi şerhi’l- hemziyye, el-Müsemma: Efdalü’l-kırâ li-kurrâʾi Ümmi’l-kurâ, thk. Ahmed Câsim vd. Beyrut: Dâru’l-minhâc.
• Heytemî, A. (ts). el-‘Umde fi şerhi’l-bürde, thk. Bisam Mahmud Bârûd, Amman: Dâru’l-feth li’d-dirâsâti ve’n-neşr.
• İbn Aşûr, M. T. (1879). Şifâü’l-kalbi’l-cerîh bi şerhi bürdeti’l-medîh, Kahire: y.y.y.
• İbn Haldun, (1988). Divanu’l-mubteda ve’l-haber, Beyrut: Dâru’l-fikr.
• İzeddin Ali, M. (1990). el-Hareketü’l-ilmiyye fi Mısır fi Devleti’l-Memaliki’l-Cerakise, Beyrut: Âlemü’l-kutub.
• Kalhussien, O. (2011). Halep Hüsrev Paşa Medresesi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Kâtib Çelebî, M. (2010). Sullemu’l-vusûl ilâ tabakâti’l-fuhûl, thk. Muhammed Abdülkadir el-Arnâût vd., İstanbul: Merkezu’l-ebhâs li’t-târîh ve’l-funûn ve’s-sekâfeti’l-İslâmiyye.
• Kaya, M. (2001). “Bûsîrî Muhammed b. Saîd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 6/468-470, İstanbul: TDV Yayınları.
• Kaya, M. (2001). “el-Kasîdetü’l-Hemziyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 24/ 569-570, İstanbul: TDV Yayınları.
• Kaya, M. (2011). Kasîde-i Bürde’yi Türkçe Söyleyiş, üçüncü baskı, İstanbul: Damla Yayınevi.
• Kehhâle, Ö. R. (1957). Mu’cemu’l-müellifîn: Terâcemü musannifî’l-kutubi’-Arabiyye. Dımaşk: Müessetür’-risâle. Küteybî, M. Ş. (ts.). Fevâtü’l-vefayât ve’z-zeyl ‘aleyhâ. thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru Sâdir.
• Makrîzî, T. (1991). el-Mukaffâ’l-kebîr, thk. Muhammed el-Ya’lâvî. Beyrut: Dâru’l-ğarbi’l-İslâmî.
• Mar'aşî, A. (1703). Nüzhetü’t-tâlibîn ve tuhfetü’r-râğibîn, İstanbul: Millet Genel Kütüphanesi.
• Râfiî, M. (t.s.). Târîhü âdâbi’l-Arab, Kahire: Dâru’l-kuttâbi’l-Arabî.
• Safedi, S. H. (2000). el-Vafi bi’l-vefeyat, thk. Ahmed Arnaut vd., Beyrut: Daru ihyai’t-turasi’l-Arabi.
• Savvâf, M. Ş. A. (2005). el-Muhtasar fî şerhi’l-bürde, Dımaşk: Beytu’l-hikmeti li’t-tibâati ve’n-neşr.
• Sehavî, M. (1992). ed-Dav’u’l-lami’ li ehli’l-karni’t-tasi’, Beyrut: Daru’l-cil.
• Suduni, Z. K. (1992). Tacu’t-teracim, thk. Muhammed Hayr Ramazan Yusuf, Beyrut: Daru’l-kalem.
• Temîmî, T. (1983). Tabakâtu’s-seniyye fî terâcimi’l-Hanefiyye, thk. Abdulfettâh Muhammed el-Hilvu, Riyad: Dâru’r-Rufâî.
• Yardım, A. (1995). “Temel Kültür Müesseselerimizden Dârülhadisler”, Ekrem Hakkı Ayverdi Hâtıra Kitab,. İstanbul: İstanbul Fetih cemiyeti.
• Yıldırım, K. (2009). “İslâm Kültüründe Küttâb Eğitimi Üzerine Bir İnceleme”, Diyanet İlmi Dergi, XLV/3.
• Zebîdî, M. M. (1972). Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs, thk. İbrahim Terzî, Kuveyt: Matbaatu hukûmeti’l-Kuveyt. Zencîr, M. R. (17.07.2024). Medînetu Haleb fî turâsinâ’l-ilmî ve’l-edebî, Şebeketu’l-elûke adresinden edinilmiştir. Ziriklî, H. (2002). el-Aʿlâm: Kâmûsu terâcim li-eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ mine’l-ʿArab ve’l-müstaʿrebîn ve’l-müsteşrikîn, Beyrut: Dâru’l-ilmi li’l-melâyîn.