Sicill-i Ahval kayıtlarına göre II. Abdulhamid dönemi Osmanlı bürokrasisinde Yahudi memurlar

Yıl 2012, , 129 - 156, 01.05.2012

Musa Kılıç

https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000593

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Sicill-i Ahval kayıtlarına göre II. Abdulhamid dönemi Osmanlı bürokrasisinde Yahudi memurlar

Öz

Tanzimat dönemiyle birlikte Gayrimüslimlerin devlet hizmetine kabullerinin önündeki engeller kaldırılmaya başlanmıştır. Özellikle bürokratik reformlar ve Osmanlıcılığın bir devlet politikası olarak benimsenmesi imparatorluk bürokrasisinin kapılarını Gayrimüslimlere açtı. Böylece geçmişe göre daha fazla Gayrimüslim devlet hizmetine kabul edilmiştir. Fakat II. Abdülhamid dönemine kadar Yahudiler bu süreçten yeterince yararlanamadılar. Sicil-i Ahval kayıtları, II. Abdülhamid zamanında Osmanlı bürokrasisinde görev alan Yahudi memurları tespit edebilmemizi sağlar. Yine bu kayıtlar sayesinde Yahudi memurların doğum yerleri, eğitim durumları ve bürokratik kariyerleri hakkında bilgi sahibi olabilmekteyiz. Bu sayede, Tanzimat döneminin başlangıcında Yahudilerin Osmanlı bürokrasisine kabul edilme fırsatından yeterince yararlanamamalarının nedenlerini belirlemek mümkündür

Anahtar Kelimeler

Yahudi, Gayrimüslim, II.Abdülhamid

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi
• AHMAD, Feroz, “Unionist Relations with the Greek, Armenian, and Jewish Communities of the Ottoman Empire, 1908-1914”, Christians And Jews In The Ottoman Empire, Ed. Benjamin Braude and Bernard Lewis, Vol. I, New York 1982, s. 401-434.
• AKSAN, Virginia H., Kuşatılmış Bir İmparatorluk, Osmanlı Harpleri 1700-1870, Çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul 2011.
• AKYILDIZ, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform (1836-1856), İstanbul 1993.
• AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Pegem Yay., 11. Baskı, Ankara 2007.
• ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara 1997.
• DAVİSON, Roderic H., Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, (1856-1876), çev. Osman Akınhay, İstanbul 2005.
• DERİNGİL, Selim, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji, II Abdülhamid Dönemi (1876-1909), çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul 2002.
• DUMONT, Paul, “Jews, Muslims, and Cholera: İntercommunal Relations in Baghdad at the End of the Nineteenth Century”, The Jews of the Ottoman Empire, Ed. Avigdor Levy, New Jersey 1994, s. 353-372.
• DUMONT, Paul, “Jewish Communities in Turkey during the Last Decades of the Nineteenth Century in the Light of the Archives of the Alliance İsraélite Universelle”, Christians And Jews In The Ottoman Empire, Ed. Benjamin Braude and Bernard Lewis, Vol. I, New York 1982, s. 209-241.
• ENGELHARD, Edvard, Tanzimat ve Türkiye, Çev. Ali Reşad, Yay. Haz. Akın Bedirhan, İstanbul 1999.
• FİNDLEY, Carter V., Osmanlı Devletinde Bürokratik Reform, Bâbıâli (1789-1922), (çev. Latif Boyacı-İzzet Akyol), İstanbul 1994.
• GALANTİ, Avram, Türkler ve Yahudiler, İstanbul 1947.
• GALANTİ, Avram, Histoire des Juifs de Turquie, c. IX., İstanbul tsz.
• GEORGİADOU, Maria, “Expert Knowledge between Tradition and Reform, The Carathéodorys: a Neo-Phanariot Family 19th Century Constantinople”, Médecins et İngénieurs Ottomans à l’âge des Nationalismes, Ed. Méropi Anastassaiadou-Dumont, Paris 2003, s. 243-294.
• GÜLERYÜZ, Naim,Türk Yahudileri Tarihi (20.Yüzyılın Başına Kadar) ,İstanbul 1993.
• GÜLSOY, Ufuk, Osmanlı Gayrimüslimlerinin Askerlik Serüveni, İstanbul 2000.
• İHSANOĞLU, Ekmeleddin, “Dârülfünun”, DVİA., c. VIII., s. 524.
• ISSAWİ, Charles, “The Transformation of the Economic Position of the Millets in the Nineteenth Century”, Christians and Jews in the Ottoman Empire, Ed. Benjamin Braude, Bernard Lewis, Vol. I, New York-London 1982, s. 261-285.
• KAYALI, Hasan, “Jewish Representation in the Ottoman Parliments”, The Jews of the Ottoman Empire, Ed. Avigdor Levy, New Jersey 1994, s. 507-517.
• KARMİ, Ilan, The Jewish Community of İstanbul in the Nineteenth Century: Social, Legal and Administrative Transformation, İstanbul 1996.
• KELEŞ, Erdoğan, “Doktor Sigmund Spitzer’in Hatıraları ve Sultan Abdülmecid”, Türk Sosyal ve Siyasi Hayatında Yahudiler, Ed. İbrahim Erdal-Yunus Özger, İstanbul 2011, s. 161-187.
• KILIÇ, Musa, “Osmanlı Diplomasisi Hizmetinde Yahudiler”, Türk Sosyal ve Siyasi Hayatında Yahudiler, Ed. İbrahim Erdal, Yunus Özger, İstanbul 2011, s. 91-128.
• KILIÇ, Musa, Osmanlı Hariciyesinde Gayrimüslimler (1836-1876), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2009.
• KIRMIZI, Abdülhamid, II. Abdülhamid Dönemi (1876-1908) Osmanlı Bürokrasisinde Gayrimüslimler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1993.
• LEVY, Avigdor, The Jews of the Ottoman Empire, New Jersey 1994.
• LEWİS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, Ankara 1996.
• MCCARTHY, Justin, Müslümanlar ve Azınlıklar, çev. Bilge Umar, İstanbul 1998.
• ÖZDEMİR, Hüseyin, Osmanlı Devleti’nde Bürokrasi, İstanbul 2001.
• ÖZGER, Yunus, “Sicil-i Ahval Defterlerine Göre Bazı Yahudi Memurların Sosyo- Kültürel Durumları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 4, S. 16, Kış 2011, s. 382-401.
• RODRİGUE, Aron, Türkiye Yahudilerinin Batılılaşması: Alliance Okulları (1860-1925), çev. İbrahim Yıldız, Ankara 1997.
• RODRİGUE, Aron, “Ondokuzuncu Yüzyılda Türkiye Yahudilerinin Batılılaşması: Çok Dilli Bir Cemaatin Oluşumu”, Tarih ve Toplum, c. 6, S. 31, İstanbul 1986 (Temmuz), s. 17-21.
• SARIYILDIZ, Gülden, Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nun Kuruluşu ve İşlevi (1879-1909), İstanbul 2004.
• SHAW, Stanford J., Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Yahudiler, çev. Meriç Sobutay, İstanbul 2008.
• ŞENİ, Nora, Sophie Le Tarnec, Camondolar Bir Hanedanın Çöküşü, çev. Yaman Aksu, İstanbul 2000.
• TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul 1999.
• YETKİN, Çetin, Türkiye’nin Devlet Yaşamında Yahudiler, İstanbul 1996.