Şeyh Bedreddîn ve Rumeli Gazileri Sheik Bedreddin And Rumelian Gazis

Yıl 2005, , 71 - 94, 01.01.2005

Selahattin Döğüş

https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000389

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Şeyh Bedreddîn ve Rumeli Gazileri

Öz

Osmanlı Tarihinde üzerinde en çok tartışılan konulardan birisi de Şeyh Bedreddin olayıdır. Bunda da en büyük pay sahibi, Osmanlı kronikleri ve tarihçilerinin resmî tarih anlayışına uygun eserler yazmak zorunda kalmalarıdır. Bu hareket, Osmanlı merkeziyetçiliğinin kurulması sürecinde ortaya çıkan toplumsal sorunlar ve merkezkaç güçler ile merkezin güç rekabeti sonucunda ortaya çıkmıştır. Bunun sonucu olarak da Şeyh Bedreddin, merkezkaç dairede ele alınıp, Osmanlı kaynaklarında bir zındık ve asi olarak nakledilmiştir. Konuyu resmi devlet ideolojisi ile ele alma geleneği, günümüze kadar devam etmiş görülmektedir. Dolayısıyla Şeyh Bedreddin, içerisinden geldiği Rumeli Gazileri ailesinin bir ürünü olarak merkeziyetçi devlet politikasının muhalefetinde kalmıştır. Fetret devrinin sosyo-politik keşmekeşliği sonucu, Şeyh Bedreddin, merkezî Osmanlı idaresinin merkezkaç güçlerine karşı yürüttüğü mücadele sonucu idam edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Bedreddin, Rumeli Gazileri, Osmanlı merkeziyetçiliği, isyan, zındık, merkezkaç güçler, Osmanlı kronikleri

Kaynakça

• Ali Efendi, Mustafa; Künhü’l-Ahbâr, (hz. A.Uğur, M.Çuhadar), I.cilt, Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 1997.
• Ali, Yazıcızâde; Tarih-İ Al-İ Selçuk, Topkapı Sarayı, İstanbul.
• Akdağ, Mustafa; Türkiye’nin İktisadî Ve İçtimaî Tarihi, I.Cilt, Cem Yayınları, İstanbul 1977.
• Aşıkpaşazade, Aşıkpaşazâde Tarihi, Nşr. Ali Beğ, İstanbul 1332.
• Anıl, Y. Şahin; Osmanlı Döneminde İki Dava Şeyh Bedreddin Ve Mithat Paşa Davaları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1995.
• Babinger, Franz-Köprülü, F.; Anadolu’da İslâmiyet, (hz. M.Kanar), İnsan Yayınları,İstanbul 1996.
• Balıvet, Michel; Şeyh Bedreddin Tasavvuf ve İsyan, , Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2004.
• Bursalı Mehmed Tahir; Osmanlı Müellifleri, I, (hz. İ.Özen), Meral Yayınevi, İstanbul 1975.
• Cornell, Eric; “Bosna Bektaşiliği Üzerine”, Alevî Kimliği, (çev. Bilge K. Torun), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
• Danişmend, İ.Hâmi; İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolijisi, İstanbul 1971.
• Dindar, Bilal; “Bedreddin Simavî”, TDV İA, C.V.
• Dindar, Bilal; Sayh al-Badr al-Din et-ses Waridat, (çev. C.Çetene), KB Yayınları, Ankara 1990.
• Divitçioğlu, Sencer; Osmanlı Beyliğinin Kuruluşu, Eren Yayınları, İstanbul 1996.
• Dukas; Bizans Tarihi, (çev. VL. Mirmiroğlu), Fetih Deneği Yayınları, İstanbul 1956.
• Gölpınarlı, Abdülbaki; Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, Eti Yayınları, İstanbul 1996.
• Gökyay, O.Şahin; “Şeyh Bedreddin’in Babası Kadı Mı İdi”, Tarih ve Toplum, 2, 1984.
• Halil b.İsmail, Menâkıb-ı Şeyh Bedreddin, hz. A.Gölpınarlı, İstanbul 1967, Eti Yayınları.
• Hoca Saadeddin Efendi; Tacü’t-Tevârih, hz.İ. Parmaksızoğlu, II, KB yayınları, Ankara 1992.
• İbn Arapşah; Ukudu’n-Nasiha, Takıyüddin Efendi, Tabakât-ı Hanefiye, no:1609, Veliyüddin Efendi Ktp. İstanbul.
• İdrisi-i Bitlisi; Heşt Behişt, (trc. S. Abdülbaki), Süleymaniye Kütphanesi, İstanbul.
• İnalcık, Halil; Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300–1600), (çev. R.Sezer), 3.baskı, İstanbul 2003.
• İnalcık, Halil; “Türkler ve Balkanlar”, Balkanlar Dergisi, İstanbul 1993.
• İnalcık, Halil; “Bafeus Savaşı”, Söğüt’ten İstanbul’a, (der. M.Öz), İmge Ktb., Ankara 2000.
• Kafadar, Cemal; Between Two Worlds The Costruction of The Ottoman State, California Üniversal Press.
• Karpat, Kemal; “Gagauzların Tarihi Menşei Üzerine ve Folklorundan Parçalar”, TFKB, I, Ankara 1976.
• Kemalpaşazade; Tevârih-i Al-i Osman, (hz. Ş.Turan), II. defter, TTK, Ankara 1991.
• Kurdakul, Mehmet; Bütün Yönleriyle Şeyh Bedreddin, Döler Reklam Yayınları, İstanbul 1977.
• Mumcu, Ahmet; Osmanlı Devleti’nde Siyaseten Katl, Ankara 1985.
• Neşri, Mehmed; Neşrî Tarihi, (yay. M.A. Köymen), II, TTK Basımevi, Ankara 1987.
• Ocak, A.Yaşar; Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler (15.-17.Yüzyıllar), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, (3.baskı), Ankara 1997.
• Ocak, A.Yaşar; Osmanlı İmparatorluğu’nda Marjinal Sufîlik Kalenderîler, TTK, Ankara 1992.
• Okiç, Tayip; “Sarı Saltuk’a Ait Bir Fetva”, AÜİFD, Ankara, I/1.
• Oruç Bey; Oruç Bey Tarihi, (hz. N.Atsız), Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1972
• Rasim, Ahmed; Resimli ve Haritalı Osmanlı Tarihi, I, İstanbul 1326.
• Severcan, Şefaettin; “Şeyh Bedreddin Olayı”, TÜRKLER, C. 9, Ankara 2002.
• Solakzade, M.Hemdemi; Solakzâde Tarihi, (hz. V.Çabuk), I, KB yayınları, Ankara 1989.
• Sümer, Faruk; “Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu İle İlgili Bazı Meseleler Üzerine Araştırmalar”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, C.9, S.51, İstanbul 1991.
• Şeref Efendi, Abdurrahman; Devlet-i Aliyye-i Osmaniye, I, İstanbul 1315.
• Şükrullah b. Şehabeddin; Behçetü’t-Tevârih, (nşr. N.Atsız), Türkiye Yay, İstanbul 1949.
• Taşköprülüzade, Şakayık-ı Numaniye ve Zeyilleri Hadaiku’ş-Şakaik, (Mecdi M.Efendi Tercümesi-nşr. A.Özcan), Çağrı Yayınları, İstanbul 1989.
• Tekin, Şinasi; “Türk Dünyasında Gaza ve Cihat Kavramları Üzerine Düşünceler”, Tarih ve Toplum, XIX/109, Ankara, Ocak 1993.
• Timur, Taner; Osmanlı Toplumsal Düzeni, Ankara 1994.
• Uzunçarşılı, İ.Hakkı; Osmanlı Tarihi, I, TTK Yayınları, Ankara 1988.
• Yaltkaya, Şerafettin; “Bedreddin Simavî”, MEB İA, C. 2.
• Yaltkaya, Şerafettin; Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, (hz. H.Er), İstanbul 1994.
• Yüksel, Müfid; Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, Bakış Yayınları, İstanbul 2002.
• Yüce, Kemal; Saltuk-nâme’de Tarihi Dinî ve Efsanevî Unsurlar, KB Yayınları, Ankara 1987.
• Werner, Ernst; Büyük Bir Devletin Doğuşu Osmanlılar, (çev. Y.Öner), Alan Yayınları, İstanbul 1988.
• Wittek, Paul; Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu, (çev. F.Berktay), Kaynak Yayınları, Ankara 1985.
• Wittek, Paul; Yazijioğlu Ali On The Christian Turks of The Dobruja, BSOAS, İstanbul 1952.
• Wittek, Paul; “Ankara Bozgunundan İstanbul’un Zaptına (1402–1453)”, (çev. H.İnalcık), Belleten, VII/27.