Hadım Süleyman Paşa’nın 1538 yılındaki Hindistan Seferi: Suleiman Pasha the Eunuch’s expedition to India in 1538

Yıl 2008, Sayı: 23, 195 - 239, 01.06.2008

Ertuğrul Önalp

https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000290

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Hadım Süleyman Paşa’nın 1538 yılındaki Hindistan Seferi

Öz

Mısır beylerbeyi Hadım Süleyman Paşa’nın 1538 yılındaki Hindistan seferi tarihçilerimiz tarafından yeteri kadar araştırılmadığından, bu askerî harekâtla ilgili olarak bizim açımızdan karanlıkta kalmış birçok nokta bulunmaktadır. Biz bu çalışmamızda, dönemin Portekizli tarihçilerinin vakayinamelerinden hareketle ve konuyla ilgili daha önce yazılmış Türkçe eserleri de göz önünde bulundurarak bu tarihî olayın ayrıntılarına inmeye çalıştık. Süleyman Paşa’nın Portekizlileri Hindistan’dan kovmak amacıyla 1538 yılında Süveyş’ten yaklaşık 80 parçalık bir donanmayla ayrılarak Gücerat yarımadasının önemli limanlarından Diu’ya gitmesi ve buradaki Portekiz kalesini kuşatması dünyada büyük akisler yaratan, uzun yıllar Portekizlilerin hafızalarından silinmeyen bir olaydı. Sonuçta, Süleyman Paşa’nın sevk ve idaredeki basiretsizliği, Hintli yetkililerin kendisine yardım etmeyip erzak ve mühimmat ikmalini kesmeleri ve Portekiz askerlerinin kaleyi olağanüstü bir güçle savunmaları sebebiyle bu harekât başarısız oldu. Bununla birlikte, Süleyman Paşa bu seferler sırasında Aden’i, Şihr’i ve Zebid’i Osmanlı İmparatorluğu’na dâhil etti

Anahtar Kelimeler

Hadım Süleyman Paşa, Diu, Hint Okyanusu, Portekizliler, Gücerat Yarımadası, Aden, Zebid

Kaynakça

• Barros, João de, Décadas de Ásia, CD- ROM para pc windows, Ophir, Lisboa, 1998.
• Bayur, Y. Hikmet, Hindistan Tarihi, TTK Basımevi, Ankara, 1987.
• Castanheda, Fernão Lopes de, Livro VIII, Capítulo CLXXXV, Tomo, IV, Descobrimento e conquista da Índia pelos portugueses, Coimbra, 1933.
• Cezar, Mustafa, Mufassal Osmanlı Tarihi, c. II, Seher Matbaası, İstanbul, 1958.
• Correa, Gaspar, Lendas da India, Imprensa da Universidade, Coimbra, 1931.
• Coutinho, Lopo de Sousa, Historia do Cerco de Diu, Bibliotheca de Classicos Portuguezes, Lisboa, 1890 s. 129.
• Couto, Dejanirah, “No rasto de Hadım Suleimão Pacha: alguns aspectos do comércio do Mar Vermelho nos anos de 1538-1540”, A Carreira da Índia e as rotas dos estreitos, Angra do Heroísmo, 1998.
• Couto, Diogo do, Década da Asia, Livraria Sam Carlos, Lisboa, 1974.
• Danışman, Zuhuri, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi VI, Yeni Matbaa, İstanbul, 1965.
• Ferreira, Manuel António, Epopeia de Diu, Divisão de Publicaões e Biblioteca Agéncia Geral das Colónias, Lisboa, 1941.
• Goffman, Daniel, Osmanlı Dünyası ve Avrupa, 1300-1700, çeviren: Ülkün Tansel, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2004.
• Işıksal, Turgut, “Arşivlerimizde Osmanlıların Süveyş Tersanesi ve Güney Denizleri Politikasına İlişkin En Eski Belgeler”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, c. 13-18, Sayı: 18, İstanbul, 1969.
• Kosal, Nejat, Hint Yolu ve Osmanlı İmparatorluğu, Deniz Matbaası, İstanbul, 1936.
• Kurtoğlu, Fevzi ,“Süleyman Paşa’nın Mektupları ve Belgrad’ın Muhasara Planı”,Belleten, IV/ 13 (1940), Ankara, s. 53- 87.
• Magalhães Godinho, Vitorino, A Expansão Quatrocentista Portuguesa, Emprêsa Contemporânea de Ediçôes, L., Lisboa, 1944.
• Melzig, Herbert Büyük Türk Hindistan Kapılarında, Kanuni Sultan Süleyman Devrinde Amiral Hadım Süleyman Paşa’nın Hint Seferi, Selâmi Sertoğlu Kitabevi, İstanbul, 1943.
• Monteiro, Saturnino, Batalhas e Combates da Marinha Portuguesa, c. II, Livraria Sá da Costa Editora, Lisboa, 1992.
• Mughul, Yakup, Kanuni Devri Osmanlıların Hint Okyanusu Politikası ve Osmanlı-Hint Müslümanları Münasebetleri, 1517-1538, Fetih Yayınevi, İstanbul, 1974.
• Orhonlu, Cengiz, “Hint Kaptanlığı ve Pîrî Reis”, Belleten, XXXIV/134 (1970), Ankara, s. 235- 254.
• Özbaran, Salih, Yemen’den Basra’ya Sınırdaki Osmanlı, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2004.
• Öztuna, Yılmaz, Başlangıcından Zamanımıza kadar Türkiye Tarihi, c. VI, Hayat Kitapları, İstanbul, 1964.
• Quadros, Jeronymo, Diu, Apontamentos para sua historia e Chorographia, Nova-Goa, Tipographia Fontainhas,1899.
• Ribeiro, Luciano “O Primeiro Cerco de Dio”, STUDIA, No. 1. Lisboa, 1958.
• Stripling, G. W. F., The Ottoman Turks and Arabs, 1511-1574, II. Baskı, Porcupine Pres, Philadelphia, 1977.
• Turan, Şerafettin, “Süleyman Paşa, Hadım”, İslâm Ansiklopedisi, c. 11, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, 1979, s. 194- 197.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, c. II, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, Viaggio di Alessandria nelle India, Venedik, 1543.
• Yavuz, Hulûsi, Yemen’de Osmanlı Hâkimiyeti, Serbest Matbaası, İstanbul, 1984.