II. Meşrutiyet Dönemi’nde Maârif-i Umûmiyye Nezâreti’nde Bürokratik Reform

Yıl 2007, Sayı: 22, 177 - 206, 01.05.2007

Erkan Tural

https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000183

Öz

Anahtar Kelimeler

-

II. Meşrutiyet Dönemi’nde Maârif-i Umûmiyye Nezâreti’nde Bürokratik Reform

Öz

Osmanlı Yenileşme Tarihi’nin en önemli konu başlıklarından birini eğitim oluşturur. Tanzimat, İstibdad ve Meşrutiyet dönemlerinde yapılan eğitim hamleleri bugün dahi bir anda gündemin en hararetli tartışmaları haline gelebilmektedir. Ancak aynı ilginin kurumlaşma konusuna da vakfedildiğini söylemek zordur. Tüm bu süreci kontrol eden ve üreten kurumun nasıl bir yönetim aygıtı olduğu konusunda bilgilerimiz haylice sınırlıdır. Bu çalışmada Osmanlı son dönemi maarif bürokrasisi teşkilat reformları çevresinde incelenirken, kurumsal dönüşümün daha geniş bir temelde yorumlanması adına süreç içindeki siyasi ve ekonomik gelişmeler de araştırmaya dâhil edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Eğitim, bürokrasi, memur, reform, İttihat ve Terakki Cemiyeti

Kaynakça

• Alkan, Mehmet Ö. (2004), “İmparatorluktan Cumhuriyet’e Modernleşme ve Ulusçuluk Sürecinde Eğitim”, Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiye’si, Der. Kemal H. Karpat, İstanbul Bilgi Üniv. Yay., İstanbul.
• Akyüz, Yahya (1981), “Maarif Nazırı Haşim Paşa İle İlgili Orijinal Bir Belge ve Bazı Eğitimsel Görüşler”, Belleten, 45, ss. 205–213.
• Demiryürek, Mehmet (2003), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Bir Osmanlı Aydını Abdurrahman Şeref Efendi 1853-1925, Phoenix Yay., Ankara
• Emrullah Efendi, (1330), Osmanlı İttihad ve Terakki Fırkasının 1327 Senesi 4. Kongresinde Tanzim Olunan Siyasi Programa Dair İzahnâme, Konstantiniye.
• Ergün, Mustafa (1996), İkinci Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri 1900–1914, Ocak Yayınları, Ankara
• Ergin, Osman Nuri (1977), Türkiye Maarif Tarihi, C. III-IV, Eser Matbaası, İstanbul. Fortna, Benjamin C. (2005), Mekteb-i Hümayûn – Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Dönemi’nde İslam, Devlet ve Eğitim, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Kansu, N. A. (1932), Türkiye Marif Tarihi Hakkında Bir Deneme, İstanbul, 2. Kitap.
• Koçer, H. A. (1991), Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773–1923), İstanbul.
• Ortaylı, İlber, (1996), “Maarifin Son 150 Yıldaki Serencamı”, Yeni Türkiye, No. 7.
• Sakaoğlu, Necdet (1991), Osmanlı Eğitim Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Sarıyıldız, Gülden (2002), “Osmanlı Devleti’nde Kâtip Yetiştirmek İçin Açılan Modern Bir Eğitim Kurumu: Mekteb-i Maarif-i Aklam”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 6, Bahar 2002, ss. 17–30.
• Somel, Selçuk Akşin (2001), The Modernization of Public Education in the Ottoman Empire 1839–1908, Leiden-Boston-Köln, Brill.
• Tüccarzade İbrahim Hilmi, Maarifimiz ve Servet-i İlmiyemiz, Kitabhane-i islam ve askeri, Der-saadet, 1329
• Uyanık, E. (2000), II. Meşrutiyet Döneminde İttihat ve Terakki’nin Eğitim Politikası ve İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).