Türkiye’de Öğretmen Yetiştirmenin 160. Yılında Darülmuallimîn’in İlk Yıllarına Toplu ve Yeni Bir Bakış : A New and Overall View to the First Years of Darülmuallimîn (Teacher Training College) in the 1

Yıl 2006, Sayı: 20, 17 - 58, 01.03.2006

Yahya Akyüz

https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000532

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Türkiye’de Öğretmen Yetiştirmenin 160. Yılında Darülmuallimîn’in İlk Yıllarına Toplu ve Yeni Bir Bakış

Öz

İçinde bulunduğumuz 2008 yılında Türkiye’de çağdaş anlamda öğretmen yetiştirmenin 160. yılı anılmakta ve kutlanmaktadır. Biz de bu araştırmamızda öğretmen yetiştirmenin başlangıç yılları üzerinde duracağız. Bu konuda daha önce bir takım önemli arşiv belgeleri yayımlamakla beraber, elimizde bulunan başka belgeler ve kimi araştırmacıların ortaya koyduğu bilgiler bu konuya yeniden eğilmeyi ve yeni değerlendirmeler yapmayı gerekli kılmaktadır. Bu araştırmamızda, ilk açılan öğretmen okulu olan Darülmuallimîn’in daha önce yayımladığımız 1851 tarihli Nizamnamesi’ne ilişkin Padişahın İradesi (yürürlüğe konma emri) ilk kez tarafımızdan yayımlanmakta ve öğretmen yetiştirmenin ilk yirmi yılı konusunda başka bir takım bilgiler ve yorumlar sunulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Darülmuallimîn, Darülmuallimîn Nizamnamesi, öğretmen yetiştirme, meslek dışından öğretmen atanması, Ahmet Cevdet Paşa

Kaynakça

• Ahmet Cevdet, Tezâkir, Ankara, 1986 4 C. (Haz. Cavid Baysun).
• Akgündüz, Hasan, Klasik Dönem Osmanlı Medrese Sistemi, İstanbul, 1997.
• Akkutay, Ülker, Enderun Mektebi, Ankara, 1984.
• Akşit, Elif Ekin, Kızların Sessizliği (Kız Enstitülerinin Uzun Tarihi), İstanbul, 2005.
• Akyıldız, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform, İstanbul, 1993.
• Akyüz, Yahya, Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişmedeki Etkileri (1848-1940), Ankara, 1978.
• Akyüz, Yahya, “Türkiye’de Öğretmenin ‘Öğretmen’ ve Meslek İmajı”, Eğitim (Bilimleri) Fakültesi Dergisi, 1978, C. 11, Sayı 1-2, s.115-121.
• Akyüz, Yahya, “Darülmuallimînin İlk Nizamnamesi (1851), Önemi ve Ahmet Cevdet Paşa”, Millî Eğitim, Mart 1990, Sayı 95, s.3-20.
• Akyüz, Yahya, “İlköğretimin Yenileşme Tarihinde Bir Adım: Nisan 1847 Tâlimatı”, OTAM, 1994, Sayı 5, s.1-47.
• Akyüz, Yahya, “Türkiye’de Öğretmenliğin Temelleri Sağlam Atılmıştı”, Yeni Türkiye (Eğitim Özel Sayısı), Ocak-Şubat 1996, Sayı 7, s.471-476.
• Akyüz, Yahya, “Öğretmen Okulu Dışından İlk Kez Öğretmen Atanmasına İlişkin Orijinal Belgeler (1860-1861) ve Tarihî Gelişim”, Millî Eğitim, Oc. Şub. Mart 1998, Sayı 137, s.6-16.
• Akyüz, Yahya, “Osmanlı Son Döneminde Kızların Eğitimi ve Öğretmen Faika Ünlüer’in Yetişmesi ve Meslek Hayatı”, Millî Eğitim, Tem. Ağ. Eyl. 1999, Sayı 143, s.12-32.
• Akyüz, Yahya, “Öğretmen Yetiştirmede Osmanlının Cumhuriyete Bıraktığı Miras”, II. Ulusal Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, Çanakkale, 2000, s.1-4.
• Akyüz, Yahya, “Öğretmenlik Mesleği ve Osmanlıda Kadın Öğretmen Yetiştirilmesi”, Tarih ve Toplum, Mart 2000, Sayı 195, s.31-43.
• Akyüz, Yahya, “Tanzimattan Cumhuriyete Okul Yöneticiliğinde Dönüşümler ve Kadınların Okul Yöneticiliği”, Tarih ve Toplum, Mart 2001, Sayı 207, s.57-63.
• Akyüz, Yahya, “Osmanlıda Kadın Öğretmenli Ev Sıbyan Mektepleri”, OTAM, 2004, Sayı 15, s.1-12.
• Akyüz, Yahya, “Türk Eğitim Sisteminin Temel Sorunu: Öğretmen Yetiştirme, Atama, Sağlama İlke ve Uygulamaları (1453-2004)”, Türkiye’de Eğitim Bilimleri: Bir Bilanço Denemesi, Ankara, 2006, s.430-443 (Ed. Muhsin Hesapçıoğlu, Alpaslan Durmuş).
• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi (MÖ 1000-MS 2008), Ankara, 2008, 13. Baskı.
• BOA, İrade, Dahiliye, No 8034, Hicrî 1263
• BOA, İrade, Meclis-i Vâlâ, No 6894, Hicrî 1267
• Dağlı, Yücel-Üçer, Cumhure, Tarih Çevirme Kılavuzu, Ankara, 1997, C.5 (TTK Yay.).
• Demirel, Muammer, “Türk Eğitiminin Modernleşmesinde Rüşdiye Mektepleri”, Türkler (Ansiklopedi), Ankara, 2002, C.15, s.44-60.
• Duman, Tayyip-Dilâver, Hüseyin H., “İstanbul’da İlk Açılan Darülmuallimîn, Kuruluş Amacı, Müdürü ve Hocalarının Nitelikleri, Tayin ve Maaşları”, Erdem, Eylül 1996, C.9, Sayı 26, s.651-657.
• Ergin, Osman, Türkiye Maarif Tarihi, İstanbul, 1977, 5 C.
• Ergün, Mustafa, II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara, 1996.
• Eşme, İsa, Yüksek Öğretmen Okulları, İstanbul, 2003.
• Gâzi Ahmed Muhtar Paşa, Takvîmü’s-Sinîn, Ankara, 1993.
• İstanbul Kız Muallim Mektebi-Darülmuallimat (1870-1933), İstanbul, 1933.
• Kansu, Nafi Atuf, Türkiye Maarif Tarihi, Ankara, 1930, 1932, 2 C.
• Kavcar, Cahit, “Tarihe Karışan Bir Öğretmen Yetiştirme Modeli: Yüksek Öğretmen Okulu”, Eğitim (Bilimleri) Fakültesi Dergisi, 1982, C. 15, Sayı 1, s.197-214.
• Lekesiz, Hulusi, “Osmanlı İlmî Zihniyeti: Teşekkülü, Gelişmesi ve Çözülmesi Üzerine Bir Tahlil Denemesi”, Türk Yurdu, Eylül 1991, Sayı 49, s.20-31.
• Mahmut Cevat, Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilât ve İcraatı, İstanbul, 1338.
• Mahmut Cevat, Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilât ve İcraatı, Ankara, 2001 (Haz. Taceddin Kayaoğlu).
• Mahmut Cevat, Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilât ve İcraatı, Ankara, 2002 (Haz. Mustafa Ergün, Tayyip Duman, Sebahattin Arıbaş, H. Hüseyin Dilâver).
• Muallim Cevdet: “Darülmuallimînin 70. Sene-i Devriyesi”, Tedrisat Mecmuası, Mart 1332 (1916), No: 6, s.175-200.
• Mustafa Âli, Kitabü’t Tarih-i Künhü’l Ahbar, Kayseri, 1997, 2 C. (Haz. A. Uğur vb.).
• Nurdoğan, Arzu M., Osmanlı Modernleşme Sürecinde İlköğretim (1869-1922), İstanbul, 2005 (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Ocak, Ahmet Yaşar, “Dinî Bilimler ve Ulemâ”, Osmanlı Uygarlığı, Ankara, 2003, C.1, s.242-265.
• Oktay, Ayla-Öztürk, Cemil, “Türkiye’de Kızların Eğitimi”, Eğitimde Nitelik Geliştirme, İstanbul, 1991, s.43-56.
• Özcan, Abdülkadir, “Tanzimat Döneminde Öğretmen Yetiştirme Meselesi”, 150. Yılında Tanzimat, Ankara, 1992, s.441-479 (TTK Yay.).
• Öztürk, Cemil, “Darülmuallimîn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 1993, s.551-552.
• Öztürk, Cemil, Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası, Ankara, 1996 (TTK Yay.).
• Öztürk, Cemil, Türkiye’de Dünden Bugüne Öğretmen Yetiştiren Kurumlar, İstanbul, 2005 (MEB Yay.).
• Ruzname-i Ceride-i Havadis, 3 Safer 1283, No 426.
• Sakaoğlu, Necdet, Osmanlıdan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul, 2003.
• Salname, Hicrî 1278.
• Satı, “Meşrutiyetten Sonra Maarif Tarihi”, Muallim, 15 Şubat 1334 (1918), Sayı 19, C.2, s.654-665.
• Şanal, Mustafa, Türkiye’de Öğretmen Okullarında Okutulan Meslek Dersi Kitaplarının Pedagojik Açıdan Değerlendirilmesi (1848-1918), Ankara, 2002 (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Şanal, Mustafa, “Osmanlı İmparatorluğunda Kız Öğretmen Okulunda Görev Yapan Kadın İdareci ve Öğretmenler İle Okuttukları Dersler”, Belleten, Aralık 2004, Sayı 253, s.649-670.
• Takvîm-i Vekayi, 23 R 1264, No 372.
• Takvîm-i Vekayi, 25 Muharrem 1287, No 1217.
• Takvîm-i Vekayi, 3 Safer 1287, No 1219.
• Tümer, Yasemin, Tanzimat’tan Sonra Osmanlılarda Kızların Eğitimi (1839-1908), İstanbul, 1999 (Yayımlanmamış Y. Lisans Tezi).
• Unan, Fahri, “Medrese-Yönetim İlişkileri ve Osmanlı Medreselerinin İlmî Performansı Meselesi”, III. Osmanlı Sempozyumu, Ankara, 1993, s.13-23.
• Unan, Fahri, Kuruluşundan Günümüze Fatih Külliyesi, Ankara, 2003 (TTK Yay.).
• Unat, Faik Reşit, Hicrî Tarihleri Milâdî Tarihe Çevirme Kılavuzu, Ankara, 1959 (TTK Yay.).
• Unat, Faik Reşit, Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihî Bir Bakış, Ankara, 1964.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı, Ankara, 1965.