Öngörülememiş bir savaştan öngörülemeyen bir barışa: Servet-i Fünun mecmuasına göre birinci dünya savaşında sulh tasavvurları

Yıl 2014, Sayı: 36, 67 - 94, 01.01.2014

Mustafa Göleç

Öz

Sulh hareketleri, I. Dünya Savaşı konulu literatürün belki de en çok ihmal ettiği konudur. Bu makalede I. Dünya Savaşı sırasında Servet-i Fünun mecmuasına yansıyan muharip tarafların kamuoylarındaki sulh tasavvurları üzerinde durulmuştur. Kamuoyu, askerler, devlet adamları ve politikacılar gibi savaşın önemli bir aktörü olarak görülmüştür. Evrensel barış söylemlerinin yükseldiği, uluslararası barış kurumlarının teşekkül ettiği, kitlesel barış gösterilerinin organize edildiği bir dönemde savaşın kendisinin nasıl öngörülemediği ele alınmıştır. Kısa bir savaş, hemen barış gibi öngörülerin nasıl yanlışlandığı gösterilmiştir. Harbin süresi ile ilgili siyasi, askeri, iktisadi tahminlerin kamuoylarını manipüle etme aracı olduğu öne sürülmüştür. Savaşın bu kadar uzamasının yakın bir sulh ümidinin sürekli canlı tutulmasının bir sonucu olduğu savunulmuştur. Sulh taraftarlığı ya da karşıtlığı gibi kamuoyu temayüllerinin savaşın gidişatına göre değişim gösterdiği açıklanmıştır. Savaş sırasında, harbin nasıl nihayet bulacağına ve kısmi barış, daimi barış gibi sulhun mahiyetine dair tahayyüller değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, kamuoyu, sulh beklentileri, sulhperverlik

From an Unforeseen War to an Unpredictable Peace: Peace Imaginations in the World War I According to the Journal Of Servet-i Fünun

Öz

Peace movements are perhaps the most neglected issue of the literature on World War I. In this article, peace visions of the public opinions in the belligerent parties reflected in the journal of Servet-i Fünun during the World War I are focused. Public opinion is seen as an important actor of the war as soldiers, statesmen and politicians. It is shown that war itself could not be foreseen and also the predictions like short war and quick peace are falsified. It is suggested that political, military and economic forecasts about duration of the war were tool to manipulate public opinions. Prolongation of the war was possible by keeping alive the hope of a quick peace. Variations on the tendencies of the public opinion such as peace advocacy or opposition to peace are explained according to the course of the war. Imaginations about how the war would finally end and about the nature of peace partial, permanent during the war are evaluated

Anahtar Kelimeler

World War I, public opinion, peace prospects, pacifism

Kaynakça

• DAVIES, Norman, Avrupa Tarihi, Çev. Elif Topçugil vd., Ankara 2011.
• HAMILTON, R. F.-HERWIG, H. H., Decisions for War 1914-1917, Cambridge University Press, New York 2004.
• HOBSBAWM, Eric J., Devrim Çağı 1789-1848, Çev. Bahadır Sina Şener, Dost Kitabevi, Ankara 2012.
• HOWARD, Michael, The First World War, Oxford University Press, New York 2002.
• LEE, Stephen J., Avrupa Tarihinden Kesitler 1789-1980, Çev. Savaş Aktur, Dost Kitabevi, Ankara 2010.
• STONE, Norman, Birinci Dünya Savaşı, Çev. A. F. Yıldırım, Doğan Kitap, İstanbul 2012.
• WESTWELL, Ian, I. Dünya Savaşı, Çev. Oktay Etiman, İş Bankası Yay., İstanbul 2012.
• WINTER, J. – PARKER, G. – HABECK M. R., I. Dünya Savaşı ve 20. Yüzyıl, Çev. T. Demirel, İş Bankası Yay., İstanbul 2012.
• ANDI, Kübra, “Servet-i Fünun Mecmuası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, IV/7, (2006), s. 533-544.
• BENEDICT XV, Pope, “The Pope’s Appeal for Peace”, The Advocate of Peace, LXXVII/11, (1915), s. 262.
• CHICKERING, Roger Philip, “The Peace Movement and the Religious Community in Germany, 1900-1914”, Church History, XXXVIII/3 (1969), s. 300-311.
• COOPER, Sandi E., “Pacifism in France, 1889-1914: International Peace as a Human Right”, French Historical Studies, XVII/2 (1991), s. 359-386
• FEST, W. B., “British War Aims and German Peace Feelers during the First World War (December 1916-November 1918)”, The Historical Journal, XV/2 (1972), s. 285-308.
• HERWIG, Holger H., “Germany and the "Short-War" Illusion: Toward a New Interpretation?”, The Journal of Military History, LXVI/3 (2002), s. 681-693
• HOWARD, Michael, “I. Dünya Savaşı’nı Yeniden Değerlendirmek”, I. Dünya Savaşı ve 20. Yüzyıl, Çev. T. Demirel, İş Bankası Yay., İstanbul 2012.
• ROW, Thomas, “Mobilizing the Nation: Italian Propaganda in the Great War”, The Journal of Decorative and Propaganda Arts, XXIV (2002), s. 140-169.
• SACKS, Benjamin, “The Independent Labor Party and World War Peace Objectives”, Pacific Historical Review, V/2 (1936), s. 161-173
• STEVENSON, David, “The Failure of Peace by Negotiation in 1917”, The Historical Journal, XXXIV/1 (1991), s. 65-86
• STEVENSON, David, “İki İttifakın Politikası”, I. Dünya Savaşı ve 20. Yüzyıl, Çev. T. Demirel, İş Bankası Yay., İstanbul 2012.
• “A Joint Anglo-German Manifesto in Favor of Peace”, The Advocate of Peace, LXXIV/11 (1912), s. 260.