Birinci Dünya Savaşı'nda Mustafa Kemal Paşa'nın Osmanlı Ordusu'ndaki Alman subaylarına bakışı

Yıl 2016, Sayı: 39, 241 - 267, 01.01.2016

Uğur Üçüncü

Öz

Birinci Dünya Savaşı uluslararası alanda, sonuçları itibariyle 20. Yüzyılın en etkili ilk küresel savaşıdır. Osmanlı Devleti bu Savaş’a Almanya, Avusturya ve Macaristan’ın yer aldığı İttifak Devletleri ile birlikte iştirak etmiştir. İttifak Devletlerinin en güçlüsü ise Almanya İmparatorluğu idi. Yapılan anlaşma ve sözleşmeler gereğince Birinci Dünya Savaşı sürecinde Osmanlı ordusunda, Alman subayları askerlik, sağlık, mühendislik gibi farklı görevler yapmışlardır. Alman ve Osmanlı orduları Birinci Dünya Savaşı’nda İtilaf Devletlerine karşı Osmanlı topraklarının değişik cephelerinde beraberce savaşmışlardır. Bununla beraber bazen Türk subaylarıyla anlaşmazlıklar yaşamışlardır. Birinci Dünya Savaşı’nda diğer İttifak devletler gibi Osmanlı Devleti de yenilgiye uğramıştı. 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesinden sonra Alman subayları bir ay içerisinde memleketlerine dönmüşlerdi. Birinci Dünya Savaşı’nda Türk subaylarının Alman subayları hakkındaki düşünceleri önemlidir. Savaş’ta bulunmuş önemli Türk subaylardan biri de Mustafa Kemal Paşa’dır. Onun en önemli özelliği Alman subaylarını en fazla eleştiren Türk subayı olmasıdır. Bu çalışmada Mustafa Kemal Paşa’nın Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı ordusunda hizmet eden Alman subaylarına bakışı devrin özellikle arşiv kaynakları, basını ve hatıraları merkezinde ele alınacaktır

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Alman Subayları, Osmanlı Devleti, Mustafa Kemal Paşa.

Views of the Mustafa Kemal Pasha, on the German Offıcers in the Ottoman Army During the First World War

Öz

The First World War was the most effective first global war at the end of the 20th century in the international arena. The Ottoman Empire participated with the Central Powers consisted of Germany, Austria and Hungary in in this war. The most powerful of the Central Powers was the Germany Empire. German officers served the different fields such as military, health care and engineering, according to the Ottoman Empire and the German Empire’s treaties and agreements in the Ottoman Army during the First World War. The German and Ottoman armies fought together against the Allied Powers on the different fronts of the Ottoman territories in the First World War. However, sometimes they disagreed with the Turkish officers. The Ottoman Empire was defeated like other Central states in this war. After The Armistice of Mudros on October 30, 1918, German officers returned to their homeland within a month. The thoughts of the Turkish officers were important about the German officers in the First World War. Mustafa Kemal Pasha was one of the important Turkish officers in the war. The most important feature of Mustafa Kemal Pasha was the most criticized the German officers. In this study, views of the Mustafa Kemal Pasha, on the role of the German officers served in the Ottoman Army in the First World War, will be enlightened according to the main sources such as especially the archival documents, the newspapers, memories of the period.

Anahtar Kelimeler

The First World War, the German Officers, the Ottoman Empire, Mustafa Kemal Pasha.

Kaynakça

• ARMAOĞLU, Fahir; 20. Yüzyıl Siyasi Tarih, Alkım Yay.,12. Baskı, Ankara(Tarihsiz) Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, S.82, Belge No: 1778-1779, Ekim 1982.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal; Nutuk, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara ATATÜRK, Mustafa Kemal; Nutuk, Vesikalar, C.3., Türk Devrim Tarihi Enstitüsü İstanbul 1969. Yay.,
• Atatürk’ün Bütün Eserleri, C.1, Kaynak Yay, İstanbul 2011.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri, C.2, Kaynak Yay, İstanbul 2011.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri, C.3, Kaynak Yay, İstanbul 2011.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C.3, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1997.
• ATAY Falih Rıfkı; Çankaya, Pozitif Yay., İstanbul(Tarihsiz ). AYDEMİR, Şevket Süreyya; Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, C.3, Remzi Kitapevi, İstanbul 2003.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya; Tek Adam, C.1, Remzi Kitapevi, İstanbul 1999
• BABACAN Hasan; Mehmet Talât Paşa, TTK Yay., Ankara 2005.
• BAYUR, Yusuf Hikmet; Türk İnkılâbı Tarihi, C.2, K.4, Ankara 1952.
• BORAK, Sadi; Öyküleriyle Atatürk’ün Özel Mektupları, Çağdaş Yay., İstanbul BOZOK, Salih; Cemil S.Bozok, Hep Atatürk’ün Yanında, Çağdaş Yay., İstanbul BUDAK Mustafa, “Mütareke Döneminde İtilaf Devletlerinin Müdahaleleri”, İlmi Araştırmalar, 5/(1997), s. 81-105.
• ÇOLAK, Mustafa; Alman İmparatorluğu’nun Doğu Siyaseti Çerçevesinde Kafkasya Politikası(1914-1918), Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 2006.
• ERİCKSON Edward J.; Size Ölmeyi Emrediyorum, Kitap Yay., İstanbul 2011.
• ESENKAYA, Ahmet; “Binbaşı İzzettin Bey’in Günlüğü ve Mustafa Kemal Bey”, Çanakkale Muharebelerinin İdaresi, Komutanlar ve Stratejiler, Ed. Lokman Erdemir, Kürşat Solak, Çanakkale 2015, s. 143-162.
• Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Başkanlığı, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Ankara 1970.
• GOLOĞLU, Mahmut; Sivas Kongresi, İş Bankası Yay., İstanbul 2008.
• Hafız Hakkı Paşa’nın Sarıkamış Günlüğü, Haz. Murat Bardakçı, İş Bankası Yay., İstanbul 2014.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi, S.28, Vesika: 738, Haziran 1959.
• İĞDEMİR, Uluğ; Birinci Dünya Savaşı’nda Atatürk’le Mareşal Falkenhayn Arasında Çıkan Anlaşmazlığa Dair Yeni Belgeler”, Belleten, XXXIII/132(1969), s. 505-525.
• GÖRGÜLÜ, İsmet; “Atatürk’ün ‘Arıburnu Muharebeleri Raporu’ ve ‘Anafartalar Muharebatına Ait Tarihçe’ Adlı Eserlerinde Yer Almayan Emir Raporlarından Bir Demet, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, s. 93-118. ve VII/19(1990),
• KOCATÜRK, Utkan; Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 1999.
• KON, Kadir; Birinci Dünya Savaşı’nda Almanya’nın İslam Stratejisi, Küre Yay., İstanbul 2013.
• MÜHLMAN, Carl; Çanakkale Savaşı, Bir Alman Subayının Notları, Çev. Sedat Umran, Timaş Yay., İstanbul 1998.
• ONAR, Mustafa; Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları I, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara ORBAY, Rauf; Cehennem Değirmeni, C.1, Emre Yay, İstanbul 1993.
• PAŞA, Cemal; Hatıralar, Hz.Alpay Kabacalı, İş Bankası Yay., İstanbul 2015
• TEKELİ İlhan, Selim İlkin; “Kurtuluş Savaşında Talat Paşa İle Mustafa Kemal’in Mektuplaşmaları”, Belleten, XLIV/174(1980), s. 301-345.
• UÇAROL, Rifat; Siyasi Tarih, Der Yay., 9. Baskı, İstanbul 2013.
• ÜÇÜNCÜ Uğur; Milli Mücadele Yıllarında Trabzon’da İttihatçı Bir Sima Kâhya Yahya, Serander Yay., Temmuz 2015.
• WOLF, Klaus; Gelibolu 1915, Birinci Dünya Harbi’nde Alman-Türk Askeri İttifakı,
• Çev.Eşref Bengi Özbilen, İş Bankası Yay., İstanbul 2014.
• ZÜRCHER; Erik J;, Turkey A Modern History, I.B.Tauris pub. Newyork, 2007.