Osmanlı Tarih Yazımında Önemli Bir Kaynak: Nâme-i Hümâyûn Defterleri ve 4 Numaralı Nâme-i Hümâyûn Defterinin Belge Özetleri
Öz
Osmanlı Tarih yazıcılığının hiç kuşkusuz en önemli kaynaklarını arşiv belgeleri oluşturmaktadır. Üç kıta üzerinde, çok geniş bir coğrafyada ve altı yüzyıl hüküm sürmüş, bünyesinde birçok milleti barındırmış Osmanlı Devleti’nden günümüze intikal etmiş çok zengin bir arşiv malzemesi mevcuttur. Osmanlı Devleti, kuruluşundan itibaren resmî belgeleri muhafazaya, bugünkü tabirle arşivciliğe büyük önem vermiş ve günümüze yüz elli milyonu bulan belge ve defter serilerinden oluşan zengin bir arşiv bırakmıştır. Osmanlı Arşivinde muhafaza edilen belgeler çok geniş bir coğrafyanın tarihinin aydınlatılmasında ve geçmişten günümüze yansıyan siyasi sorunların çözümlenmesinde veya hiç olmazsa daha iyi anlaşılmasında müstesna bir öneme sahiptir. Bu arşiv malzemeleri içinde Osmanlı Devleti'nin merkez teşkilatını meydana getiren Divan-ı Hümâyûn, Bâb-ı Defterî ve Bâb-ı Âsafî ve bunların çeşitli daire ve kalemlerine ait sicil, defter ve vesikaları, Osmanlı Devleti'nin ana arşivi hüviyetini taşımaktadır. Bu çalışmamızda, Osmanlı Devleti’nin işte bu ana arşivinde yer alan Divan-ı Hümâyûn Defterleri kataloğunda kayıtlı Nâme-i Hümâyûn Defterleri hakkında bilgi verilerek, bu defterlerden 4 Numaralı Nâme-i Hümâyûn Defteri’nde yer alan belgelerin tamamının özetleri yayınlanacaktır
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No: 1
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:2.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:3.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:4.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:5.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:6
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:7.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:9.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:12.
- Aktaş, Necati, “Osmanlı Dönemi Arşivciliğimiz”, Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları, Cilt: 6, Ankara, 1999, s. 303-310.
- Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi, İstanbul, 2000.
- Binark, İsmet, “ Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Mevcut Name-i Hümayun Defterlerine Göre Osmanlı-Rus Münasebetleri’’, Türk-Rus İlişkilerinde 500 Yıl 1491-1992, TTK, Ankara, 1992, s.197-207.
- _______, Türk Arşivlerinin Kısa Tarihçesi ve Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nün Faaliyetleri, Ankara, 1994.
- Cebecioğlu, Murat- Satar, Sinan vd ., Kırım Hanlarına Name-i Hümâyûn (2 Numaralı Name Defteri), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul, 2013.
- Çetin, Atilla, Başbakanlık Arşivi Kılavuzu, İstanbul, 1979.
- Kütükoğlu, Mübahat S., Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Yay., İstanbul, 1998.
- Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.I, MEB, İstanbul, 1983.
- Mithat, Seroğlu, “Arşivlerimizin Dünü, Bugünü, Yarını”, Osmanlı Arşivleri ve Osmanlı Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul, 1985, s. 47-52.
- ________, Osmanlı Tarihi Lûgatı, İstanbul, 1986.
A Significant Source for Ottoman Historiography: Nâmei Hümâyûn Records And Document Summaries of Nâme-i Hümâyûn Record Number 4
Öz
Archive documents undoubtedly constitute the most significant resources of Ottoman historiography. There is a very rich archive coming from the Ottoman State that had incorporated various nations for about six centuries in a vast geography outspread on the three continents of the old world. The Ottoman State placed great importance on record keeping and documentation so she left a rich archive that is composed of one hundred and fifty million documents and series of record books to the present. The documents that had been preserved in the Ottoman archive are of great importance on understanding the history of a vast geography and solving the political problems that were reflected about those places from the past to the present. Among those archive documents, Divan-ı Hümâyûn, Bâb-ı Defterî, Bâb-ı Âsafî and records and documents belonging to various branches of those institutions that creates the central organization of the Ottoman State carries the main archive identity of the state. In this study, the summaries of all the documents that are in the Nâme-i Hümâyûn record number 4 will be issued, in other respects; further information will be dug up about Nâme-i Hümâyûn records which take place at the catalogue of Divan-ı Hümâyûn records of main archive of Ottoman State
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No: 1
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:2.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:3.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:4.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:5.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:6
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:7.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:9.
- BOA, Nâme-i Hümâyûn Defteri: No:12.
- Aktaş, Necati, “Osmanlı Dönemi Arşivciliğimiz”, Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları, Cilt: 6, Ankara, 1999, s. 303-310.
- Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi, İstanbul, 2000.
- Binark, İsmet, “ Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Mevcut Name-i Hümayun Defterlerine Göre Osmanlı-Rus Münasebetleri’’, Türk-Rus İlişkilerinde 500 Yıl 1491-1992, TTK, Ankara, 1992, s.197-207.
- _______, Türk Arşivlerinin Kısa Tarihçesi ve Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nün Faaliyetleri, Ankara, 1994.
- Cebecioğlu, Murat- Satar, Sinan vd ., Kırım Hanlarına Name-i Hümâyûn (2 Numaralı Name Defteri), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul, 2013.
- Çetin, Atilla, Başbakanlık Arşivi Kılavuzu, İstanbul, 1979.
- Kütükoğlu, Mübahat S., Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Yay., İstanbul, 1998.
- Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.I, MEB, İstanbul, 1983.
- Mithat, Seroğlu, “Arşivlerimizin Dünü, Bugünü, Yarını”, Osmanlı Arşivleri ve Osmanlı Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul, 1985, s. 47-52.
- ________, Osmanlı Tarihi Lûgatı, İstanbul, 1986.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ocak 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 Sayı: 40 |