Avusturya-Macaristan Askeri Ataşesi Joseph Pomıankowskı Ve Sefir Johann Pallavıcını Raporlarında Enver Paşa’nın Harbiye Nazırlığı: 1914-1916

Yıl 2019, Sayı: 45, 123 - 146, 01.01.2019

Bilge Karbi

Öz

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı’na Almanya ve AvusturyaMacaristan’ın dahil olduğu İttifak devletleri bloğunda katılmıştır. Dört yıl süren savaş boyunca üç devlet arasındaki ilişkiler geçmişte hiç olmadığı kadar derinleşmiştir. Hem savaştan zaferle ayrılmak hem de 19. Yüzyıla damgasını vuran Şark meselesini kendi çıkarları doğrultusunda çözümlemek isteyen Almanya ve Avusturya-Macaristan nüfuz politikaları doğrultusunda Osmanlı kişi ve kurumları ile yakın temaslarda bulunarak devleti yakından tanımak istemişlerdir. Bu makalede AvusturyaMacaristan Sefiri Markgraf von Pallavicini ve Askeri Ataşe Pomiankowski tarafından yazılan ve Ocak 1914’ten 1916 yılının sonunda kadarki dönemde Enver Paşa’nın harbiye nazırlığını değerlendiren raporlar incelenmiştir. Avusturya Devlet Arşivi’nin Kriegsarchiv ve Haus-, Hof- und Staatsarchiv’de muhafaza edilen bu raporlar içerisinden Enver Paşa’nın harbiye nazırlığına getirilmesi, Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na giriş süreci ve savaş zamanında Osmanlı ordusunda görev yapan Alman subaylarından önde gelenlerinin Enver Paşa hakkında özellikle 1916 yılındaki değerlendirmelerine yer verilmiştir. Bu sayede hem müttefik devletlerin Enver Paşa ve Osmanlı ordusu hakkındaki düşüncelerine ışık tutulmuş hem de Enver Paşa hakkında yapılan çalışmalara bir katkı sağlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Enver Paşa, Osmanlı Ordusu, Birinci Dünya Savaşı, Avusturya-Macaristan, Almanya

Enver Pasha’s War Ministry In The Reports Of AustroHungarian Military Attache Joseph Pomiankowski And Ambassador Johann Pallavicini: 1914-1916

Öz

Ottoman Empire joined the World War I, in the bloc of Central Powers that includes Germany and Austro-Hungarian Empire. During the war, which had lasted for four years, relations between these three states had deepened to an extent that had never occurred before. Germany and Austria-Hungary, who both wanted to emerge victorious from the war and settle the Eastern Question according to their interests, desired to know Ottoman Empire more closely by establishing close contacts with the Ottoman personas and institutions as to their influence policies. In this paper, reports of Austria-Hungary envoy Margrave von Pallavicini and Military attaché Pomiankowski about the war ministry of Enver Pasha from January 1914 to the end of 1916 are examined. From these reports which are held in Kriegarschiv and Haus Hof und Staatsarchiv, appointment of Enver Pasha to war ministry, process of Ottoman Empire’s entrance to the war and observations of German officers serving in the Ottoman army about Enver Pasha -especially in 1916- are presented. Thereby, this paper both illuminated thoughts of Central Powers about Enver Pasha and Ottoman Empire and contributed to the studies about Enver Pasha

Anahtar Kelimeler

Enver Pasha, Ottoman Army, World War I, Austria-Hungary, Germany

Kaynakça

• Ahmet İzzet Paşa, Feryadım- I, Nehir Yayınları, İstanbul 1992.
• AKSAKAL, Mustafa, Harb-i Umumi Eşiğinde: Osmanlı Devleti Son Savaşına Nasıl Girdi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2010.
• ALKAN, Necmettin, “Almanlara Göre Müttefik Türk Komutanları ve Subayları”, Savaşanların Gözüyle Türk-Alman İttifakı: 1914-1918, Kronik Yayınları, İstanbul, 2018, s. 17-47.
• ALTINAY, Ahmet Refik, Kumandanlarımızın Harp Hatıraları, Kanaat Kitabevi, İstanbul 1937.
• BARDAKÇI, Murat, Enver, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2018.
• BİRGEN, Muhittin, İttihat ve Terakki’de On Sene: İttihat ve Terakki Neydi?, yay. haz. Zeki Arıkan, Kitap Yay. İstanbul 2009.
• ÇOLAK, Mustafa, Alman İmparatorluğu’nun Doğu Siyaseti Çerçevesinde Kafkasya Politikası, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2006.
• ÇOLAK, Mustafa, Enver Paşa: Osmanlı-Alman İttifakı, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2008.
• ERICKSON, Edward J. I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu: Çanakkale, Kutü’l Amare ve Filistin Cephesi, Çev. Kerim Bağrıaçık, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
• HANİOĞLU, Şükrü, Kendi Mektuplarında Enver Paşa, Der Yay., İstanbul 1989
• HERWIG, Holger, The First World War: Germany and Austria-Hungary 1914-1918, Bloomsbury Academic, Londra 1997.
• HINDENBURG, Marshal von, Out Of My Life, Harper&Brothers Yay., New York, 1921.
• HOWARD, Michael, Yüzüncü Yıldönümünde Birinci Dünya Savaşı, Çev. Sinem Gül, Dost Yayınları, Ankara 2014.
• KARABEKİR, Kazım, Birinci Dünya Savaşı Anıları, YKY, İstanbul.
• KARAGÖZ, Hakan, “Osmanlı Askeri Tarihinin Kaynağı Olarak Avusturya Arşivleri”, Osmanlı Askeri Tarihini Araştırmak: Yeni Kaynaklar-Yeni Yaklaşımlar, ed. Cevat Şayin, Gültekin Yıldız, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2012.
• KARBİ, Bilge “Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Osmanlı İmparatorluğu’na İktisadi-Askeri Nüfuzu: 1914-1918”, Hacettepe Üniversitesi Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl 13, Sayı 25, Bahar 2017.
• KOLOĞLU, Orhan, “Enver Paşa Efsanesinde Alman Katkısı: 1908-1913-I” Tarih ve Toplum, sayı 78, 1990, s.14-23.
• KRESSENSTEIN, Kress von, Son Haçlı Seferi: Kuma Gömülen İmparatorluk, Yeditepe Yayınları, Çev. Tahir Balaban, İstanbul 2007.
• KURAT, Akdes Nimet, Birinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’de Bulunan Alman Generallerin Raporları, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 1966
• LUDENDORFF, Erich, Birinci Dünya Savaşı’nda Gördüklerim ve Yaşadıklarım, yay. haz. Aysel Yıldırım, Dün Bugün Yarın Yayınları, İstanbul, 2014.
• MENTEŞE, Halil, Osmanlı Mebusan Meclisi Halil Menteşe’nin Anıları, yay. haz. İsmail Arar,Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul 1989.
• MÜHLMAN, Carl, İmparatorluğun Sonu 1914: Osmanlı Savaşa Neden ve Nasıl Girdi? Çev. Kadir Kon, Timaş Yay. İstanbul 2009.
• ORTAYLI, İlber, Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
• POMIANKOWSKI, Joseph, Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküşü, Kayıhan yay. Çev. Kemal Turan, İstanbul 2003.
• SANDERS, Liman von, Türkiye’de Beş Yıl, Türkiye İş Bankası Kültür Yay. Çev. Eşref Bengi Özbilen, İstanbul 2014.
• STONE, Norman, Birinci Dünya Savaşı, Çev. Ahmet Fethi Yıldırım, Doğan Kitap, İstanbul 2010.
• TURFAN, Naim, Jön Türklerin Yükselişi, Alfa Tarih, İstanbul 2013, s. 533.
• WALLACH, Jehuda, Bir Askeri Yardımın Anatomisi, Çev. Fahri Çeliker, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1977.
• https://www.deutsche-biographie.de/sfz5961.html#indexcontent_verkn
• Brockhaus Enzyklopädie, 18. Cilt, Brockhaus Wiesbaden, 1973