Osmanlı Sefaret ve Şehbenderliklerinin Kalpazanlıkla Mücadelesi

Yıl 2019, Sayı: 47, 45 - 60, 01.01.2019

Muharrem Öztel

Öz

Osmanlı sefaret ve şehbenderlikleri bulundukları ülkelerde ve şehirlerde devleti temsilen önemli görevler üstlenmişlerdir. Devletin dış dünyadaki gözü ve kulağı olmak gibi bir misyonla faaliyet gösteren temsilciliklerin en önemli görevlerinden biri, Osmanlı meskûkâtı ve kâğıt parasının sahtelerini dışarıda üretip, içeride başta İstanbul olmak üzere çeşitli vilayetlerde piyasaya süren muhtelif ülke vatandaşı yabancı kalpazanlarla sorunun kaynağında mücadele etmek olmuştur. Sefaret ve şehbenderlikler görev yaptıkları ülke ve şehirlerde kalp paraların ve kalpazanların izini sürerek yakalanmalarını sağlamaktan, gerektiğinde bizzat davacı taraf olarak devleti temsilen kalpazanların yargılanma süreçlerini ve mahkemelerini takibe kadar her ne gerekiyor ise üzerlerine düşeni yaparak kalpazanlıkla mücadelede aktif bir rol üstlenmişlerdir. Kalpazanlık sorununa ilişkin resmi yazışmalara yansıyan olaylara bakıldığında, Osmanlı piyasalarında tedavüle sürülen sahte sikkelerin ve kâğıt paranın üretim ve sürümünde yabancıların rolünün son derece fazla olduğu, yabancı ülke ve şehirlerin adının sıklıkla geçtiği görülür. Dolayısıyla buralarda devletin hak ve hukukunu korumakla görevli sefaret ve şehbenderliklerin kalpazanlıkla ve kalp paralarla mücadeledeki rolü de o nispette önemli olmuştur

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Sefaretler, Şehbenderlikler, Kalpazanlık

The Struggle of Ottoman Embassies and Consulates with Counterfeiting

Öz

The Ottoman embassies and consulates have taken on important missions for representing the state in the countries and cities where they are located. One of his most important duties has been the fight against foreign counterfeiters, who are citizens of various countries, who are produce fake Ottoman coins and paper money outside the country. In the cities they served, they managed to track down fake coins and counterfeiters. They took an active role in the fight against counterfeiting by following the proceedings and the courts. When we look at the events reflected in the official records, it is seen that the role of foreigners is very high in the production of counterfeit coins and paper money in the Ottoman markets, and the name of foreign countries and cities is frequently included. Therefore, the role of the embassies and consulates in the fight against counterfeiting and counterfeit money was also important.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Embassies, Consulates, Counterfeiting.

Kaynakça

• AKPINAR, Mahmut, Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik Müessesesi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas 2001.
• ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, “19.Yüzyılda Batıyla İlişkilerde Osmanlı Şehbenderlikleri”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2017, cilt 41, sayı 2, s.134.
• DAMALI, Atom, Osmanlı Sikkeleri Tarihi, c.8, İstanbul 2014.
• DEVELİOĞLU, Ferit, “sefaret”, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat, (Haz. Aydın Sami Güneyçal), Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 1993.
• Hasan Ferid, Osmanlı’da Para ve Finansal Kredi Evrak-ı Nakdiye, (Haz. Mehmet Hakan Sağlam), C.II, T.C.Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, İstanbul 2008.
• ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Osmanlı’da Para ve Finansal Kredi, Meskûkât, (Haz. Mehmet Hakan Sağlam), c.1, T.C.Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, İstanbul 2008.
• İbnü’l Hakkı Lütfi, “Usul-i Meskûkât-ı Kadime”, Ulum-i İktisâdiye ve İctimâiye Mecmuası, 2.sene cilt 1, no 2/14, s.202.
• İPŞİRLİ, Mehmet, “elçi”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, c.11, 1995, s.9.
• ORTAYLI, İlber, “Osmanlı Diplomasisi ve Dışişleri Örgütü”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, c.1, s.280.
• PAMUK, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000, s.171.
• Saltanat-ı Seniyye Şehbenderlerine Dair Nizamname-i Dâhilîdir, Konstantinapol 1890.
• Saltanat-ı Seniyye Şehbenderlerine Dair Nizamname-i Dâhilîdir, Konstantinapol 1892.
• Şemseddin Sami, “şehbender” ve “şehbenderlik”, Kamus-ı Türkî, Enderun Kitabevi, 1989, s.790.
• TAŞKIN, Figen, “1844 Tashih-i Sikke Sonrasında Para Düzeni ve Kalpazanlık”, Studies of The Ottoman Domain, c.6, sayı 11, Ağustos 2016, s.13.
• YILMAZ, Fehmi, Osmanlı Tarih Sözlüğü, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2010.
• ZAHİDE, Erol Yasemin, Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik ve Paris-Londra Örnekleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2014.