Osmanlı'da astronomi ve matematik doktoralı ilk bilim adamımız: Arakel Garabed Sivasliyan

Yıl 2015, Sayı: 38, 95 - 106, 01.01.2015

Ayşe Kökçü

Öz

1858 yılında Kayseri’nin Mancusun Köyü’nde Ermeni bir ailenin çocuğu olarak doğan Arakel Garabed Sivasliyan, Osmanlı’nın ilk doktoralı astronom ve matematikçisidir. Parlak zekâsı ve gayretiyle dolu dolu bir ömre imzasını atan Sivasliyan’ın, Kayseri’den sonraki durağı hayatının kalan kısmını adadığı Merzifon’daki Anadolu Koleji’dir. Bir Amerikan misyoner okulu olan Anadolu Koleji’nde dini eğitimini tamamladıktan sonra bu okulda öğretmenliğe başladı. Sivasliyan 1890 yılında Anadolu Koleji tarafından Amerika’da bulunan Carleton College’a ve Goodsell Gözlemevi’ne yüksek matematik ve astronomi eğitimi almak için gönderildi. Amerika’da özellikle astronomi üzerine çalışmalar yaptı ve Goodsell Gözlemevi’nde gözlemlerde bulunarak gökyüzünün fotoğraflarını çekti. Bu fotoğrafların bazıları Popular Astronomy dergisinde yayınlandı. Hocaları tarafından her zaman takdir edilen Sivasliyan’ın Merzifon’a döndükten sonra da Amerika’daki hocalarıyla irtibatı ve bilimsel çalışmaları vefatına kadar devam etti

Anahtar Kelimeler

Arakel Garabed Sivasliyan, Merzifon, Anadolu Koleji, Carleton College, Goodsell Gözlemevi, Popular Astronomy, Ermeniler, Amerikan Board

Osmanlı’da Astronomi ve Matematik Doktoralı İlk Bilim Adamımız: Arakel Garabed Sivasliyan

Öz

Arakel Garabed Sivaslian , who was born as a son of an Armenian family in the village of Mancusun in Kayseri in 1858, was the first person in the Ottomans who had ever received a Ph. D. degree in Astronomy and Mathematics. Having achieved a lot of things during his life with the help of his great intelligence and efforts, A. G. Sivaslian chose Anatolia College in Merzifon Marsovan , to which he dedicated the rest of his life indeed as the next destination for himself after Kayseri. After he had completed his religious education in Anatolia College, which was an American missionary school, he started teaching in this school. He was sent to Carleton College and Goodsell Observatory in America by Anatolia College in 1890 to get a higher degree in Mathematics and Astronomy. He carried out some studies, particularly on Astronomy in America and took photographs of the sky by making observations in Goodsell Observatory. Some of these photographs were published in the magazine of Popular Astronomy. A. G. Sivaslian, who was appreciated by his instructors, also went on keeping in touch with his instructors in America and scientific studies with them after having returned to Merzifon until he passed away

Anahtar Kelimeler

Arakel Garabed Sivaslian, Merzifon (Marsovan), Anatolia College, Carleton College, Goodsell Observatory, Popular Astronomy, Armenians, American Board.

Kaynakça

• ALAN, Gülbadi, Amerikan Board’ın Merzifon’daki Anadolu Koleji, TTK, Ankara 2008.
• ARŞIK, Arsen, “Kayserili İlk Gökbilimci Prof. Dr. Arakel Garabet Sivasliyan”, Erişim Tarihi: 29.06.2015,
• http://hyetert.blogspot.com.tr/2015/04/kayserili-ilk-gokbilimci-prof-dr-arakel.html.
• BAYRAM, Sadi, Tarihte Merzifon: Amerikan Anatolian Koleji ve Belgeleriyle Ermeni Ayaklanmaları, Ankara 2012.
• Carleton College Bullten Alumni Directory, Vol. XVIII, Northfield Min. 1921.
• Carleton College Bulletin Alumni Number December 1912, Northfield Mint. 1911.
• “Carleton’s Firs İnternational Students Date Back to 1873”, The Carleton Voice, Vol. 57. No. 3, Nothfield Min. Spring 1992.
• ETKER, Şeref, “21 Ağustos 1914’te Trabzon’da (Gözlenemeyen) Tam Güneş Tutulması”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, XVI/1 (2014), s. 100-105.
• GINGRICH, Curvin H., “The First Fifty Years”, Popular Astronomy, Vol. LI, January 1943.
• GINGRICH, Curvin H., “Herbert C. Wilson”, Popular Astronomy, Vol. XLVIII No:5, May 1940.
• Hovhannes Hagopyan, Avalim-i Felekiye, Boyacıyan Agop Matbaası, İstanbul, 1909.
• MAKSUDYAN, Nazan, “Amerikan Kaynaklarında Merzifon Anadolu Koleji’nin Kısa Tarihçesi”, Kebikeç, S. 36, 2013.
• PAYNE, W. W., “Comets and Comet Families”, Popular Astronomy, Vol. VI, No:1,Whole No: 51, March 1898.
• The Alumni Magazine Carleton College, Northfield Min., Vol. 1, May 1910, s. 49-50.
• WİLSON, H. C., Charlotte R. Willard and A. G. Sivaslian, Observations of Sun-Spots and Measures of Solar Photographs Taken in the Years 1889 to 1892, Northfield Minnesota: Goodsell Observatory 1901.
• WATSON, Isabella, “The Roll of Carleton’s Martyrs”, Carleton College News Bulletin,Vol. IV, Number VIII, May 1922, Northfield Minn., s. 7-8.
• WHITE, George E., Bir Amerikan Misyonerinin Merzifon Amerikan Koleji Hatıraları. Terc. C.T. Yüksel, Enderun Kitabevi, İstanbul 1995.
• WİNSLOW, Upton, “Constellation Study”, Popular Astronomy, Vol. 1, 1893, s.1-8.