Osmanlı-Sırp İlişkileri (1347-1521)

Yıl 2017, Sayı: 41, 79 - 106, 11.08.2017

Haldun Eroğlu

Öz

Özet:

Osmanlılar, 1352 yılında Bizans İmparatorluğu’nun taht mücadelelerinde taraf olmuş, bu vesile ile Rumeli’de kalıcı olarak yerleşmiş, sonrasında Rumeli fetihlerine hız vermişlerdi. Osmanlıların, Rumeli fetihlerinde en çok mücadele ettikleri taraflardan biri de Sırplardır. Osmanlı-Sırp ilişkileri siyasî, askerî, ekonomik, sosyal, kültürel ve hatta evlilik yollarıyla inişli çıkışlı bir seyir takip etmiştir. Osmanlıların Sırp topraklarını ilk fetihleri ise I. Murat’ın, 1371 yılında Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu görevlendirmesi ile gerçekleşti. Bu fetihten sonra Osmanlı-Sırp ilişkileri, kimi zaman savaşarak, kimi zaman müttefik olarak, kimi zaman ise akrabalık kurarak devam etti. Özellikle I. Bayezit-Timur mücadelesinde (1402 Ankara Savaşı) Sırp askerlerinin, Osmanlı saflarında Timur ordusuna karşı savaşmaları Osmanlı kaynaklarına yansımıştır. Bu durumun aksine Osmanlıların, Balkanlar’da Macarlar ve Anadolu’da Karamanoğulları ile yaptıkları mücadele, Macar-Karamanoğlu ittifakının doğmasına yol açarken, Sırplar bu defa Osmanlılara karşı Macar-Karamanoğlu ittifakı içerisinde yer almışlardı. Öte yandan Osmanlı-Sırp ilişkilerini akrabalıkla perçinleme çabaları, I. Bayezit ve II. Murat zamanına rastlar. Her iki Osmanlı hükümdarı da Sırp krallarının kızları ile evlilik yapmıştı. Bu evlilikler siyasî nedenlere dayanırken Sırplar, evlilik yolu ile Osmanlı saldırılarının önüne geçmeyi hedeflemiş, Osmanlılar ise Sırp topraklarındaki hâkimiyetlerine meşruiyet kazandırma amacını gütmüşlerdi. Osmanlı-Sırp ilişkileri, I. Süleyman’ın 1521 yılında Belgrad’ı fethi ile yeni bir döneme girdi. Bu fetih, Sırp topraklarında uzun süre devam edecek olan Osmanlı hâkimiyetinin de başlangıcı oldu.

Abstract:

In the year 1352, the Ottomans became a party to the crown struggles of the Byzantine Empire and herewith settled in Rumelia permanently and afterwards they hastened performing conquests in Rumelia. Serbs were one of the nations with whom the Ottomans had to struggle the most in the course of the conquests performed in Rumelia. The Ottoman-Serbian relations followed a fluctuating course due to political, military, economic, social, cultural and even marital means. The Ottomans first conquered the land of Serbs in the year 1371 when the Ottoman army was charged under the command of Lala Sahin Pasha during the reign of Sultan Murat I. From then on, the Ottoman-Serbian relations continued either fighting against each other or becoming allies or founding blood relations between each other. In particular, the Serb soldiers’ fighting against the army of Timur Khan being side by side with the Ottomans in the course of the struggle between Sultan Bayezid I and Timur Khan (Ankara Fight, 1402) have been tracked by Ottoman resources. By contrast with this fact, when an ally between Magyars and Karamanoglu people was founded because the Ottomans was struggling with the Magyars in the Balkans and with the Karamanoglu people in the Anatolia, the Serbs were involved in the ally between Magyars and Karamanoglu people. On the other side, reinforcing the Ottoman-Serbian relationships through blood relations was started at the era of Sultan Bayezid I and Sultan Murat II. Both Ottoman sultans married daughters of Serbian kings. Such marriages were based on political reasons, and the Serbs aimed at preventing the Ottoman invasions through marriage whereas the Ottomans aimed at legitimating their ambitions with respect to their sovereignty on the Serbian land. The Ottoman-Serbian relations entered into a new phase when Sultan Soliman I conquered Belgrade in the year 1521. The conquest launched the Ottoman sovereignty which would last long on the Serbian land as well.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Sırp, Selanik, Semendire, Sırp kralı

Kaynakça

• Albayrak, Nuri, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, İstanbul 2003
• Anonim Osmanlı Kroniği (1299-1512), (haz. Necdet Öztürk), İstanbul 2000
• Anonim Tevarih-i Al-i Osman, F. Gıese Neşrî (haz. Nimet Azamet), İstanbul 1992
• Aşıkpaşazade, Osmanoğullarının Tarihi, (haz. Kemal Yavuz-M. A. Yekta Saraç) İstanbul 2003
• Aşıkpaşazâde, Tevârih-i Âl-i Osman,(Ali Bey Neşri) İstanbul 1332
• Barkan, Ömer Lütfü, “Türkiye’de Din ve Devlet İşleri” Cumhuriyetin 50. Yılı Semineri, TTK yay. Ankara 1975
• Doukas, Decline and Fall of Byzantium to the Ottoman Turks, (by Harry J. Magoulias), Wayne State University Press. Detroit 1975
• Ercan, Yavuz, Osmanlı İmparatorluğunda Bulgarlar ve Voynuklar, TTK yay. Ankara 1989, s. 5
• Ercan, Yavuz, Osmanlı Yönetiminde Gayrimüslimler, Kuruluş’tan Tanzimat’a Kadar Sosyal, Ekonomik ve Hukukî Durumları, Turhan Kitabevi yay. Ankara 2001
• Eroğlu, Haldun, “Ankara Savaşı (1402): Bayezit-Timur Mücadelesinde Şehzâdelerin Rolü”, Folklor Edebiyat Dergisi Sayı: 35, (Ankara 2003/3)
• Eroğlu, Haldun, Osmanlı Devletinde Şehzadelik Kurumu, Akçağ yay. Ankara 2004
• Eroğlu, Haldun, Osmanlılar Devlet ve Hâkimiyet, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul 2016
• Eroğlu, Haldun, Osmanlılar Yönetim ve Strateji, Gökkubbe Yay. İstanbul 2007
• Gelibolulu Mustafa Ali; Kitabü’t-Tarih-i Künhü’l-Ahbar, (hazırlayanlar Ahmet Uğur, Mustafa Çuhadar, Ahmet Gül, İbrahim Hakkı Çuhadar) Kayseri 1997
• Halej, A., “Sırbistan” mad. İ. A, c. 10, MEB yay. İstanbul 1993
• Hammer, J. Von, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, c. I, (ed. İlhan Bahar), Kumsaati yay. İstanbul 2008
• Hayrullah Efendi,; Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye Târihi, c. 4, İstanbul 1277
• Hoca Saadettin Efendi; Tacü’t-Tevarih (sad. İsmet Parmaksız) c. I, Ankara 1979
• Iorga, Nıcolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (terc. Nilüfer Epçeli), c. I, İstanbul 2005
• İbn Kemal, IV. Defter, (haz. Koji İmazawa) TTK yay. Ankara 2000
• İbn Kemal, Tevarih-i Al-i Osman, II. Defter, (haz. Şerafettin Turan) TTK. yay., Ankara 1991
• İbn Kemal, VII. Defter, (haz. Şerafettin Turan), Ankara 1991
• İnalcık, Halil “Osmanlı Devletinin Kuruluşu” Türkler, Sayı 9, Yeni Türkiye yay., Ankara 2002
• İnalcık, Halil Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, c. I (çev. Halil Berktay), İstanbul 2004
• İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu, Klasik Çağ (1300-1600), (çev. Ruşen Sezer), Yapı Kredi yay. İstanbul 2004
• İnalcık, Halil,, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, Eren yay. İstanbul 1996
• Köprülü, M. Fuat, Osmanlı Devletinin Kuruluşu, TTK yay. Ankara 1999
• Leslie, L. Peirce, Harem-i Humâyun Osmanlı İmparatorluğunda Hükümranlık ve Kadın, Tarih Vakfı yay. İstanbul 1998
• Linder, Rudi Paul, “İlk Dönem Osmanlı Tarihinde İtici Güç ve Meşruiyet”, Söğütten İstanbul’a, (derleyenler Oktay Özel-Mehmet Öz ) İmge yay. Ankara 2000
• Malcolm, Noel, Kosova-Balkanları Anlamak, (terc. Özden Arıkan), İstanbul 1999
• Mehmet Hemdemi Solakzade, Solakzâde Tarihi (haz. Vahid Çabuk)Ankara 1989
• Mehmet Neşri, Tevarih-i Al-i Osman (haz. Faik Reşit Unat- Mehmet Altal Köymen) c. I, Ankara 1992
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, MEB yay. İstanbul 1993
• Radu, R. Florescu-Raymond T. Mcnally, Drakula ya da Kazıklı Voyvoda, (çev. Ali Cevad Akkoyunlu), İstanbul 2000
• Rûhî Tarihi, (Yaşar Yücel- Halil Erdoğan Cengiz, Oxford Nüshası, Değerlendirme, Metnin Yeni Harflere Çevirisi, 466 Sayfa Tıpkı Basım ile Birlikte), Belgeler Dergisi, c. XIV, sayı 18 (Ankara 1992)
• Sezen, Tahir, Osmanlı Yer Adları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü yay., Ankara 2006
• Tursun Bey, Tarih-i Ebu’l Feth, (haz. Mertol Tulum) İstanbul 1977
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, c. I, TTK yay. Ankara 1994
• XV. Yüzyıl Tarihçilerinden Selâtîn-Nâme (1299-1490), (haz. Necdet Öztürk), TTK yay. Ankara 2001
• XVI. Asır’da Yazılmış Grekçe Anonim Osmanlı Tarihi, (haz. Şerif Baştav), Ankara 1973
• Yusuf Bin Abdullah, Bizans Söylenceleriyle Osmanlı Tarihi, Târih-i Âl-i Osman (haz. Efdal Seviçli), Eylül yay. İzmir 1997