1870 Büyük Beyoğlu Yangını

Yıl 2017, Sayı: 41, 169 - 190, 11.08.2017

Merve Cemile Keyvanoğlu

Öz

Özet

Galata semtinin üst bölümünde bulunan ve günümüzde Tünel ile Taksim’in arasındaki alanı ifade eden Beyoğlu, İstanbul’un tarihinde her zaman büyük bir önem, değer ve farklılık arz etmiştir. Osmanlı dönemine gelinceye kadar birçok devlete veya koloniye ev sahipliği yapmış, onlarla birlikte gelişmiştir. Fakat yaşadığımız döneme en yakın durumu ve altyapısı doğal olarak Osmanlı döneminde oluşturulmuştur. Bahsedilen durumuna ulaşmasının sebeplerinden en önemlisi ise Büyük Beyoğlu Yangınıdır. Bu yangına Beyoğlu Harik-i Kebiri de denmektedir. 1870 (H. 1287) yılında çıkan bu yangın Beyoğlu’nun neredeyse yeni baştan inşa edilmesine ve semtin çevresinin düzenlenmesine neden olmuş büyük bir yangındır. Yangında birçok Beyoğlu sakininin evi yanmış, insanlar evsiz ve parasız kalmışlardır. Osmanlı hükümeti de bu insanların sıkıntılarını gidermeye çalışmış, iane komisyonları kurmuştur. Aynı zamanda dış ülkelerden gelen yardımlar da kabul edilmiştir. Dolayısıyla, bu yangın Osmanlı Devleti’nde büyük bir sosyo-ekonomik olay iken, bir yandan da uluslararası bir hal almıştır. Bu makalede Osmanlı arşiv belgelerine, dönem gazetelerine göre Büyük Beyoğlu yangını, sonrasında yaşananlar ve Osmanlı Devleti’nin bu yangın karşısında aldığı tedbirler açıklanmaya çalışılmıştır.

Abstract

Beyoğlu, where is beyond the Galata district and in the place between the Tunnel and Taksim, has always been a significant, valuable and different place in the history of Istanbul. Until the ages of the Ottoman Empire, Beyoğlu hosted a lot of states or colonies and developed with them. However, the situation and substructure to today was naturally formed in the Ottoman times. The most important reason for this is the Great Fire of Beyoğlu. This fire is also called as “Beyoğlu Harik-i Kebir”. This fire which occurred in 1870 (Hijri 1287) was a great fire that caused Beyoğlu to be constructed from the beginning and the environment to be arranged. In this fire, a lot of people became homeless and they lost everything they had. Ottoman government worked hard on the problems of people and established aid commissions. Moreover, the aids from abroad were accepted. As this fire was a great social and economic event, it also became nearly international. In this study, the Great Beyoğlu Fire, the events after, and the cautions taken by the Ottoman State is examined according to the Ottoman archival documents and newspapers of the period.

Anahtar Kelimeler

Beyoğlu, Büyük Beyoğlu Yangını, Hârik-i Kebir, Altıncı Daire-i Belediye, 1870.

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, BOA, DH. MKT, 1311/49, H. 22 Ra 1287, İ. DH., 616/42883, 28/R/1287, İ. DH., 616/42898, 01/Ca/1287, İ. HR., 244/14506, 29/Ra/1287, İ. HR., 245/14537, 21/R/ 1287, İ.HR., 244/14527, 13/R/1287, İ. HR., 246/14637, 10/B/1287, İ. HR., 245/14579, 25/Ca/1287, İ. HR., 244/ 14504, 23/Ra/1287, İ. MTZ, 21/875, 27/Ra/1287.
• Basiret; Nu: 93, 94, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 104, 105, 106, 109, 111, 116, 120, 125, 133, 134.
• Ruzname-i Ceride-i Havadis; Nu:1414, 1415, 1416, 1417, 1418, 1419, 1420, 1421, 1422, 1423, 1424, 1425, 1426, 1427, 1428, 1430, 1431, 1432, 1436, 1437, 1440, 1441, 1443, 1445, 1451.
• Terakki; Nu: 366, 367, 368, 369, 370, 372, 373, 374, 376, 377, 379, 380.
• Abdurrahman Şeref Efendi, Osmanlı Tarih Sohbetleri. yay. Haz. Mehmet, Demiryürek, Akademik Kitaplar, İstanbul 2009
• Ahmet Lütfi Efendi, Vakanüvis Ahmet Lütfi Efendi Tarihi. C. XII, yay. haz. Münir Aktepe, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1989.
• Mehmet Altun, “1870 Büyük Beyoğlu Yangını”. Tarih ve Toplum, Cilt: 39, Sayı: 229, Ocak 2003.
• Mustafa Cezar, “Beyoğlu Neden ve Nasıl Gelişti?”, XI. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, VI. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1994
• Mustafa Cezar, Osmanlı Başkenti İstanbul. Erol Kerim Aksoy Kültür, Eğitim, Spor ve Sağlık Vakfı Yayını, İstanbul 2002.
• Reşat Ekrem Koçu, İstanbul Tulumbacıları. Doğan Kitapçılık, İstanbul 2005.
• Vedia Dökmeci ve Hale Çıracı, Tarihsel Gelişim Sürecinde Beyoğlu. Türkiye, Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, İstanbul 1990.