Öz
Hastalar tarafından iyi tolere edilebilen, yeterli bir bağırsak temizliğinin uygulanabilmesi, iyi kalitede ve güvenilir bir kolonoskopi yapılabilmesi açısından önem taşımaktadır. Çalışmamızda, çocuk hastalarda polietilen glikol (PEG) gibi ozmotik bir bağırsak temizleyici ile daha az kullanılan sodyum fosfat (SF) gibi uyarıcı bir ajanın etkinliğini ve kullanılabilirliğini karşılaştırmayı amaçladık. Hastanemizde, Ocak 2016 ve Aralık 2019 yılları arasında kolonoskopi yapılmış ve kolonoskopi hazırlık rejimi olarak PEG veya SF kullanılmış olan çocuk hastalarımızın kayıtlarını geriye dönük olarak değerlendirdik. Bağırsak temizliğinin kullanılabilirliği (tolerabilite), ilacın kullanım kolaylığı ve karın ağrısı, bulantı, kusma, baş dönmesi gibi yan etkileri ve bunların şiddetini sorgulayan bir anket ile değerlendirildi. Bağırsak temizliğinin kalitesi, temizliği ve sıvı miktarını değerlendiren Ottawa ölçeği ile belirlendi. Ottawa ölçeği, kolonoskopi video kayıtlarından kör bir şekilde ve geriye dönük olarak ölçüldü. Ortalama yaşları 12,3±4,2 yaş olan toplam 145 hasta (65 erkek, %44,8) çalışmaya alındı. Doksan üç (%64,1) hastada PEG, 52 hastada (%35,9) SF kullanılmıştı. Hastaların ortalama yaşları PEG grubunda (11,2±4,6 yaş) SF grubuna (14,2±2,7 yaş) göre anlamlı olarak düşüktü (p<0,0001). Bağırsak temizliğinin kullanılabilirliği değerlendirildiğinde, PEG’nin, SF kullanan hastalara göre anlamlı olarak daha iyi tolere edildiği görüldü (sırasıyla, 49/93 hasta (%52,7) ve 14/52 hasta (%26,9), p=0,003). Yan etki oluşan hastalarda semptom şiddeti değerlendirildiğinde, SF grubunda, PEG grubuna kıyasla orta-ağır şiddetteki etkilerin daha sık oluştuğu gözlendi (sırasıyla, 15/52 hasta (%28,8) ve 15/93 hasta (%16,1), p=0,014). Sodyum fosfat kullanan çocukların birinde sıvı tedavisini gerektiren ağır hiperfosfatemi geliştiği görüldü. Kullanılan ilaçların etkinliği değerlendirildiğinde, PEG grubundaki 39/93 (%41,9) hastanın işlem sırasında aspirasyon gerektirdiği veya kolonun herhangi bir bölümünde katı kıvamlı dışkı izlendiği görüldü, bu oran SF grubunda anlamlı olarak daha düşüktü (12/52 (%23)), (p=0,029). Ottawa ölçeğine göre değerlendirildiğinde, NP grubu, PEG grubuna göre sağ kolon ve toplam Ottawa skorlarında daha etkin bulundu (sırasıyla, p=0,009 ve p=0,034). Her iki gruptaki orta kolon ve rektosigmoid kolon Ottawa skorları arasında anlamlı fark bulunmadı. Sonuç olarak, bağırsak temizliğinde SF, PEG’e göre daha etkindi. Fakat orta-ağır yan etkiler PEG kullanan hastalarda, SF kullanan hastalara göre daha az görüldü. Ek olarak SF’nin çocuklarda hiperfosfatemi gibi ağır yan etkiler nedeniyle dikkatli kullanılması gerektiği görüldü.