YEREL DÜZEYDE ÇEVRESEL DUYARLILIK: BELEDİYELERİN STRATEJİK PLANLARINDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK TEMSİLİ

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 25, 31.07.2025

Gamze Toy

Öz

Bu çalışma, Türkiye'deki büyükşehir belediyelerinin stratejik planlarında sürdürülebilirlik ve çevresel duyarlılık temalarının temsiline odaklanmaktadır. Sürdürülebilir kalkınma, küresel düzeyde kabul görmüş bir çerçeve sunarken, bu hedeflerin yerel yönetimler aracılığıyla uygulanması kritik bir öneme sahiptir. Çalışmanın amacı, 2020–2024 dönemine ait stratejik planlar üzerinden belediyelerin sürdürülebilirlik anlayışlarını nasıl yapılandırdıklarını, çevresel temaları ne ölçüde ve nasıl ele aldıklarını ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinden seçilen 10 büyükşehir belediyesinin stratejik planları nitel içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir.
Analizler, belediyeler arasında sürdürülebilirlik, çevre, doğa, iklim değişikliği, enerji, atık ve su yönetimi gibi kavramların temsili açısından ciddi farklılıklar olduğunu ortaya koymuştur. Batı bölgelerinde yer alan belediyeler bu kavramlara daha sık ve kapsamlı biçimde yer verirken, iç ve doğu bölgelerde yer alan belediyelerde ise temsil düzeyi sınırlı kalmaktadır. Özellikle su yönetimi ve iklim değişikliği gibi stratejik öneme sahip temaların pek çok belediye tarafından ya tamamen ihmal edildiği ya da yalnızca sembolik düzeyde ele alındığı tespit edilmiştir.
Bu bulgular, sürdürülebilirlik söyleminin belediyelerin stratejik belgelerine sınırlı ve dengesiz bir şekilde yansıdığını, kavramsal düzeydeki duyarlılığın stratejik planlara bütüncül olarak entegre edilemediğini göstermektedir. Çalışma, bu yönüyle yerel düzeyde sürdürülebilir kalkınma politikalarının geliştirilmesine katkı sağlamayı amaçlamakta; ayrıca uygulama düzeyinde yapılacak ileri analizler için bir temel sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetimler , Çevresel Duyarlılık , Stratejik Planlar , Sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Baykan, B. G. & Özer, Y. B. (2017). Stratejik Planlarda Çevre: İstanbul İlçe Belediyeleri Örneği. ÇYYD, 26(4), 85-102.
• Bostancı, S. (2022). Yerel Yönetimlerin İklim ve Su Politikaları. Journal of Emerging Economies and Policy, 7(1), 395-410.
• Bursa Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Planı. https://www.bursa.bel.tr/dosyalar/yayinlar/191011104504_0.0.0.BBB-2020-2024-Stratejik-Plani.pdf
• Çelik Efşan, N. & Yılmaz, V. (2021). Yerel Yönetim Birimi Olarak Belediyelerin Kentlerin Yerel Kalkınmasındaki Etkilerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir İnceleme. Akademik İzdüşüm Dergisi, 6(1), 96-113.
• Erzurum Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Plan. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/bMEwS+stratejik_plan_2021_guncel_07_12_2021.pdf
• Gaziantep Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Plan. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/LXhOy+Gaziantep_Buyuksehir_Belediyesi_2020-2024_Stratejik_Plan.pdf
• Genç, A. (2007). Yerel Yönetimlerde Stratejik Planlama ve Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Haberal, Z., & Işık, A. (2024). Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Çerçevesinde Türkiye’deki Büyükşehir Belediyelerinin Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(3), 1193-1222.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Planı. https://uploads.ibb.istanbul/uploads/ibb_stratejik_plan_2020_2024_17fb807616.pdf
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Planı. https://www.izmir.bel.tr/CKYuklenen/Dokumanlar_2020/Stratejik%20Plan2024.pdf
• Kanaat, E. E. (2022). Yenilik Perspektifinden Yerel Yönetimlerde Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 8(2), 189-208.
• Keleş, R. (2004). Kentleşme Politikası (8. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Konya Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Plan. http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/NB9yy+stratejik_plan.pdf
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (2022). 2020–2024 Stratejik Planı. https://www.mersin.bel.tr/uploads/files/MBB20202024STRATEJKPLANIGNCELLENMVERSYON.pdf
• Narinoğlu, A. (2006). Yerel İdarelerde Stratejik Planlama Modeli. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Ordu Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Plan. https://www.ordu.bel.tr/upload/files/stratejik-planlar/stratejik-planlar_6121.pdf
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research & Evaluation Methods (3rd ed.). Sage Publications.
• Şamat, M. Z. & Çetin Demirel, N. (2024). Stratejik Planlanma ve Sürdürülebilirlik İlişkisinin Yerel Yönetimlere Yansıması. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 12(1), 18–28.
• T.C. Ankara Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Plan. https://s.ankara.bel.tr/files/2022/04/06/c2dd96f266679134a44d544972fd36dc.pdf
• T.C. Antalya Büyükşehir Belediyesi. (2019). 2020–2024 Stratejik Plan. https://www.antalya.bel.tr/Content/UserFiles/Files/Raporlar%2FStratejikPlan%2F2020-2024_Stratejik_Plan.pdf
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB). (2019). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Değerlendirme Raporu. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03/Surdurulebilir-Kalkinma-Amaclari-Degerlendirme-Raporu_13_12_2019-WEB.pdf
• United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. https://sdgs.un.org/2030agenda