Edirne Kuşçu Doğan Camii Haziresi’ndeki Mezar Taşlarının Tipolojik ve Estetik Analizi

Yıl 2025, Sayı: 7, 38 - 51, 29.03.2025

Murat Karademir

https://doi.org/10.62425/palmet.1630778

Öz

Bu çalışma, Edirne’de bulunan Kuşçu Doğan Camii haziresindeki mezar taşlarını tipolojik ve estetik açıdan incelemektedir. Osmanlı mezar taşı sanatının önemli örneklerinden olan bu taşlar hem sanatsal hem de tarihsel bir değer taşıyan kültürel miras unsurlarıdır. Çalışmada, hazirede tespit edilen 25 mezar taşı; form, malzeme, süsleme, başlık tipleri ve kitabe özellikleri bakımından değerlendirilmiştir. Mezar taşlarının tarihlendirilmesi sırasında tarihi bilinen örnekler temel alınmış, bilinmeyen tarihli taşlar ise benzer özellikler taşıyan Edirne ve Anadolu’daki diğer mezar taşlarıyla karşılaştırılarak analiz edilmiştir. İncelemeler sonucunda mezar taşlarının, Osmanlı döneminde mezar taşı sanatının estetik ve teknik anlamda nasıl zirveye ulaştığını gözler önüne serdiği belirlenmiştir. Başlık tipleri ve süslemeler, mezar sahibinin sosyal statüsü, mesleği veya cinsiyetini yansıtırken, kitabeler, dönemin edebi üslubunu ve dini inançlarını ifade etmektedir. Özellikle “Edirnekâri” adı verilen yerel tarzın bazı taşlarda belirgin şekilde gözlemlendiği görülmüştür. Bu çalışmayla, Kuşçu Doğan Camii haziresinde bulunan mezar taşlarının sanatsal zenginliği ve tarihsel önemi vurgulanmıştır. Mezar taşlarının, Osmanlı sanatının genel özellikleri ve Edirne’nin bu sanattaki özel yeri açısından detaylı bir şekilde ele alınması, bölgedeki kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılması açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Edirne, Kuşçu Doğan Camii, Hazire, Mezar, Mezar Taşı

Destekleyen Kurum

Selçuk Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Koordinatörlüğü

Proje Numarası

24401013

Typological and Aesthetic Analysis of the Tombstones in the Graveyard of Edirne Kuşçu Doğan Mosque

Öz

This study examines the tombstones in the burial ground of Kuşçu Doğan Mosque, located in Edirne, from a typological and aesthetic perspective. These tombstones, which are significant examples of Ottoman tombstone art, are cultural heritage elements that carry both artistic and historical value. The study evaluates 25 tombstones identified in the burial ground in terms of form, material, ornamentation, headstone types, and inscription features. In the dating process, tombstones with known dates were taken as a reference, while those without specific dates were analyzed by comparing them with similar tombstones found in Edirne and Anatolia. The findings reveal that these tombstones illustrate how Ottoman tombstone art reached its peak in terms of aesthetics and technique. The headstone types and ornamentation reflect the social status, profession, or gender of the deceased, while the inscriptions express the literary style and religious beliefs of the period. Notably, the local style known as “Edirnekâri” is prominently observed on some of these tombstones. This study highlights the artistic richness and historical significance of the tombstones in the Kuşçu Doğan Mosque burial ground. A detailed examination of these tombstones in relation to the general characteristics of Ottoman art and Edirne’s unique place in this artistic tradition contributes to the preservation of cultural heritage and its transmission to future generations.

Anahtar Kelimeler

Edirne, Kuşçu Doğan Mosque, Graveyard, Gravestone

Proje Numarası

24401013

Kaynakça

• Altıer, S. (2012). Çanakkale Kumkale Beldesi Türk mezarlığındaki mezar taşlarının Türk sanat tarihi açısından değerlendirilmesi. B. Sayılır (Ed.), Kumkale tarihi Türk mezarlığı içinde (ss. 17-34). Çanakkale Valiliği.
• Arslan, A. (2007). Edirne Üç Şerefeli Camii haziresi mezar taşları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tez. No: 205568.
• Aydoğdu, G. (1997). Amasya mezar taşları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tez No: 63263.