TARIMSAL ÜRETİM ALANLARINDA KARBON MALİYETİNİN BELİRLENMESİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 1, 22 - 25, 01.02.2023

Mehmet Tursun

https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2023.1659

Öz

Amaç- Bu çalışma, tarımsal üretim alanlarında tarımsal faaliyetler sonucundaki karbon değişiminin çevresel fayda ve çevresel maliyet çerçevesinde belirlenmesi ve muhasebeleştirilmesini amaçlamaktadır.
Yöntem- Çalışmada, tarımsal üretim alanlarındaki karbon maliyetleri “Örnek Olay” yöntemiyle incelenmiştir. Bu kapsamada çalışmada kullanılan veriler, She vd. (2017) tarafından yapılan araştırmadan alınmıştır. XYZ işletmesinin bir bölgede ürettiği buğday, mısır, patates ve pamuktan oluşan bir ürün grubunun oluşturduğu toplam karbon yutağı ve karbon kaynakları çevresel fayda ve çevresel maliyet çerçevesinde hesaplanarak muhasebeleştirilmiştir.
Bulgular- Üretim bölgesinde belirlenen karbon miktarlarının Londra Borsasına göre değerlemesi yapılmıştır. Yapılan değerlemeye göre hektar başına buğdayın 62.042,75 TL, mısırın 74.921,00 TL ve patatesin 84.931,00 TL değerinde çevresel fayda sağladığı, pamuğun ise 10.221,75 TL değerinde çevresel maliyet oluşturduğu belirlenmiştir.
Sonuç- Çalışmada, tarımsal üretim alanlarındaki karbon değişimine ait fayda ve maliyetin ölçülerek ürünle ilişkilendirilebileceğini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle çalışmanın tarım işletmelerinin yatırım kararlarına yardımcı olabileceği ve benzer araştırmalar için kılavuz olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarım işletmeleri, karbon muhasebesi, çevresel fayda ve maliyet

DETERMINATION AND ACCOUNTING OF CARBON COSTS IN AGRICULTURAL PRODUCTION AREAS

Öz

Purpose- This study aims to determine and account for the carbon change as a result of agricultural activities in agricultural production areas within the framework of environmental benefits and environmental costs.
Methodology- In the study, carbon costs in agricultural production areas were examined with the “Case Study” method. In this context, the data used in the study were taken from the research conducted by She et al. (2017). The total carbon sink and carbon resources of a product group consisting of wheat, corn, potato and cotton produced by XYZ enterprise in a region have been calculated and accounted for within the framework of environmental benefits and environmental costs.
Findings- The carbon amounts determined in the production area were evaluated according to the London Stock Exchange. According to the valuation, it was determined that wheat provided 62,042.75 TL, corn 74,921.00 TL and potato 84,931.00 TL per hectare, while cotton created 10,221.75 TL environmental cost.
Conclusion- The study reveals that the benefit and cost of carbon exchange in agricultural production areas can be measured and associated with the product. In this respect, it is thought that the study can help the investment decisions of agricultural enterprises and can be a guide for similar studies.

Anahtar Kelimeler

Agribusiness, carbon accounting, environmental benefit and cost, Tarım işletmeleri, karbon muhasebesi, çevresel fayda ve maliyet

Kaynakça

• Aliusta, H. (2014). Sürdürülebilir işletme açısından karbon muhasebesi ve bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Altınbay, A., Golagan, M. (2016). Küresel ısınma sorununa muhasebecilerin bakışı: karbon muhasebesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(7), 232-241.
• Anonim, 2022. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Web Sitesi: https://enerji.gov.tr/ evced-cevre-ve-iklim-kyoto-protokolu. Erişim Tarihi: 30.10.2022.
• Demircioğlu, E., Ever, D. (2020). Karbon maliyetlerinin belirlenmesine ilişkin demir çelik işletmesinde uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(1), 649-662.
• Duman, H., Özpeynirci, R., Yücenurşen, M. & Bağcı, H. (2012). Karbon muhasebesi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 105-120.
• Ellert, B.H., Janzen, H.H., VandenBygaart, A.J., & Bremer, E., (2008). Measuring change in soil organic carbon storage. ın: Carter, M.R., Gregorich, E.G. (Eds.), Soil Sampling and Methods of Analysis, second ed. CRC Press, Boca Raton, 25e38.
• Güleç, Ö. F., Bektaş, T. (2019, December). Karbon muhasebesi ve karbon maliyetlerinin incelenmesi. In XIII. IBANESS Congress Series on Economics, Business and Management.
• Gürbüz, C., Aracı, Ö. N. K., & Bekci, İ. (2019). Dünya’da ve Türkiye’de karbon ticareti ve karbon muhasebesi uygulamaları üzerine bir araştırma-a research on carbon trade and carbon accountıng applıcatıons in the world and turkey. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 424-438.
• Küçüker, H. (2017). Sürdürülebilir çevre açısından bir çevresel maliyet unsuru olan karbon maliyetlerinin incelenmesi: çanakcılar seramik fabrikası örneği (Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Özbirecikli, M. (2002). Çevre muhasebesi, Naturel Kitapevi, Ankara.
• She, W., Wu, Y., Huang, H., Chen, Z., Cui, G., Zheng, H., ... & Chen, F. (2017). Integrative analysis of carbon structure and carbon sink function for major crop production in China’s typical agriculture regions. Journal of Cleaner Production, 162, 702-708.
• Stechemesser, K., Guenther, E. (2012). Carbon accounting: a systematic literature review, Journal of Cleaner Production, 36, 17-38.
• Uyar, S., Cengiz, E. (2011). Karbon (sera gazı) muhasebesi, Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis, 106-121.
• Vargün, H., Gürkan, S. & Akbulut, H. (2015). Sürdürülebilir bir çevre için karbon muhasebesi ve faaliyet tabanlı maliyetleme sisteminin entegrasyonu, Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis, 25(1), 19-32.