SOSYAL DEMOKRASİ-LİBERALİZM İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA EDUARD BERNSTEIN VE KARL POPPER’İN SİYASET FELSEFELERİ

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 2, 271 - 286, 19.11.2020

Ekin Erdem

Öz

Eduard Bernstein (1850-1932) ve Karl Popper (1902-1994), modern siyaset felsefecileri arasında sosyal demokrasi ve liberalizmin önde gelen iki temsilcisidir. 19. Yüzyıl’ın ikinci yarısında tarih sahnesine çıkan bir ideoloji olan sosyal demokrasi, sosyalizmin siyasal ve toplumsal hedeflerini, kapitalizmi topyekûn bir devrimle ortadan kaldırmak yerine kademeli reformlarla hayata geçirmeyi amaçlayan bir düşünce akımıdır. Kökenleri 18. Yüzyıl’a dayanan liberalizm ise temel amaç olarak bireysel özgürlüğü, bu doğrultudaki başlıca araç olarak ise devlet müdahalesini sınırlandırmayı öngören bir ideolojidir. Sosyal Demokrasi geleneği içinde Eduard Bernstein, sosyalist ideolojiyi, Hegel’den devralınan diyalektik yöntem yerine İngiliz reformizmi ve Kant’ın etik felsefesiyle sentezleyerek, liberalizmin anti-tezi değil, “meşru mirasçısı” olacak bir kuram geliştirmiştir. Liberal geleneğin 20. Yüzyıl’daki en güçlü temsilcileri arasında yer alan Karl Popper ise yine Kant’ın eleştirel yönteminden esinlenerek geliştirdiği “bölük pörçük toplum mühendisliği” modeliyle, Bernstein’ın programına oldukça yaklaşmaktadır. Bu makalede iki düşünürün kuramları, siyasal düşünler tarihi içindeki kökenleriyle karşılaştırılarak ele alınmaktadır.

Eduard Bernstein (1850-1932) and Karl Popper (1905-1994) are two prominent represantatives of social democray and liberalism among modern political philosophers. Social Democracy, an ideology that emerged in the second half of the 19th Century, is a political movement that aims to realize the political and social goals of socialism through gradual reforms rather than eliminating capitalism by a total revolution. However, liberalism, whose origins date back to the 18th Century, is an ideology that regards individual freedom as the essential goal and seeks to limit the government intervention as the basic instrument to reach it. Among the tradition of social democracy, Eduard Bernstein is known for developing a model which isolates socialism from the dialectics of Hegel, and instead of this, syntetizes it with the British reformism and the ethical philosophy of Immanuel Kant. Karl Popper, who is among the main represantatives of the liberal tradition in the 20th Century, neighbors to the program proposed by Bernsein, by his theory of “piecemeal social engineering”, which is also inspired by the critical philosophy of Kant. In this article, the theories of the two philosophers are discussed by comparing their origins in the history of political thought.

Anahtar Kelimeler

Evrimsel Sosyalizm, Bölük Pörçük Toplum Mühendisliği, Totalitarizm, Eleştirel Yöntem

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. (2005), Kral-Devletten Ulus Devlete, İmge Kitabevi, İstanbul.
• Audier, S. (2004), Cumhuriyet Kuramları, (İsmail Yerguz, Çev.), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Avineri, S. (2017), Özgürlük Bilincine Doğru İlerleme, (Güçlü Ateşoğlu, Çev.), (Tarih Felsefesi, Seçme Metinler, Haz: Doğan Özlem, Güçlü Ateşoğlu), Doğu Batı Yayınları, İstanbul, ss. 220-247).
• Beddeleem, M. (2017), Fighting for the Mantle of Science: The Epistemological Foundations of Neoliberalism, 1931-1951, Université de Montréal, Montréal.
• Berman, S. (2006), The Primary of Politics, Cambridge University Press, New York.
• Bernstein, E. (1991), Evrimsel Sosyalizm, (B. Alkım Cerit, Evren Bülaycı, Çev.), Kavram Yayınları, İstanbul.
• Bernstein, E. (2011), Sosyalizmin Ön Koşulları ve Sosyal Demokrasinin Görevleri, (Levent Bakaç, Çev.), Yazılama Yayınevi, İstanbul.
• Callinicos, A. (2011), Toplum Kuramı, (Yasemin Tezgiden, Çev.), İletişim Yayınevi, İstanbul.
• Cassirer, E. (2005), Devlet Efsanesi, (Necla Arat, Çev.), Say Yayınları, İstanbul.
• Cevizci, A. (2012), Felsefe Tarihi, Thales’ten Baudrillard’a, Say Yayınları, İstanbul.
• Eyidiker, U. (2020), “Erken Dönem Alman Sosyal Demokrasisi ve Rosa Luxemburg”, International Anatolia Academic Online Journal, C. 6, S. 2, ss. 90-113.
• Fay, B. (2012), Çağdaş Sosyal Bilimler Felsefesi, (İsmail Türkmen, Çev.), Ayrıntı Yayınları.
• Findlay, D. (1981), Eduard Bernstein’s Revisionist Critique of Marxist Theory and Practice, McMaster University, Ontario.
• Fukuyama, F. (1992), Tarihin Sonu ve Son İnsan, (Zülfü Dicleli, Çev.), Simavi Yayınları, İstanbul.
• Güriz, A. (2011), Sosyal Demokrasi İdeolojisi, Phoenix Yayınları, İstanbul.
• Hassner, P. (2017), “Immanuel Kant: Ahlâk ve Politika İlişkisi”, Kant Felsefesinin Politik Evreni, Der: Hakan Çörekçioğlu, Ayrıntı Yay, ss. 102-155.
• Heimsoeth, H. (2016), Kant’ın Felsefesi, (Takiyettin Mengüşoğlu, Çev.), Doğu Batı Yayınları, İstanbul.
• Heywood, A. (2016), Siyasî İdeolojiler, (Levent Köker, Çev.), BB101 Yayınevi, İstanbul.
• Hicks, S. (2004), Explaining Postmodernism, Scholargy Publishing, Wisconsin.
• Kant, I. (2015), Seçilmiş Yazılar, (Nejat Bozkurt, Çev.). İstanbul: Sentez Yayıncılık. Kapeller, Jakob; Pühringer, Stephan (2012), “Democracy in Liberalism and Neoliberalism: The Case of Popper and Hayek”, ICAE Working Paper Series, No: 11, ss. 1-22.
• Kedouri, E. (1971), Avrupa’da Milliyetçilik, (M. Halûk Timurtaş, Çev.), Devlet Kitapları, İstanbul.
• Lange, F.A. (2016), Materyalizmin Tarihi ve Günümüzdeki Anlamının Eleştirisi (Ahmet Arslan, Çev.), Sentez Yayıncılık, İstanbul.
• Magee, Bryan (1982), Karl Popper’in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı, (Mete Tunçay, Çev.), Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Marx, K. (2017), Hayalet: Seçme Yazılar, (Güçlü Ateşoğlu, Çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Orman, E. (2015), Hegel’in Mutlak İdealizmi, Belge Yayınları, İstanbul.
• Özlem, D. (2015), Kant Üstüne Yazılar, Notos Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Popper, K. (2013), Açık Toplum ve Düşmanları, (Mete Tunçay, Harun Rıza Tepe, Çev.), Liberte Yayınevi, İstanbul.
• Popper, K. (2018), Hayat Problem Çözmektir, (Ali Nalbant, Çev.), YKY, İstanbul.
• Popper, K. (2019). Daha İyi Bir Dünya Arayışı, (İlknur Aka, Çev.), YKY, İstanbul.
• Sabine, G. (2013), Yakınçağ Siyasal Düşünceler Tarihi, (Özer Ozankaya, Çev.), Cem Yayınevi, İstanbul.
• Sacks, A. (2019), “Why The Early Socialists Opposed The World’s First Modern Welfare State”, Jacobin. https://jacobinmag.com/2019/12/otto-von-bismarck-germany-social-democratic-party-spd (26.08.2020)
• Skinner, Q (2018), Hobbes ve Cumhuriyetçi Özgürlük, (Emre Zeybekoğlu, Çev), Dost Kitabevi, İstanbul.
• Steger, M. (1997), The Quest for Evolutionary Socialism, Cambridge University Press, New York.
• Sunar, İ. (1986), Düşün ve Toplum, Birey ve Toplum Yayınları, İstanbul.
• Yalvaç, F. (2008), Hegel’in Uluslararası İlişkiler Kuramı: Dünya Tini, Devlet ve Savaş, Phoenix Yayınevi, İstanbul.