Kur’an’da Baba Figürü ve Modern Toplumda Babaya Sessiz Veda (Hekaton'la Son Tango Örneği)

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3 - Gelenek ve Aile, 102 - 121, 03.12.2025

Faruk Gün , İsmet Eşmeli

https://doi.org/10.17859/pauifd.1761859

Öz

Bu makale, modern dünyada görmezden gelinen en derin krizlerden biri olan baba figürünün sistematik olarak itibarsızlaştırılmasını, kimlik, inanç ve ahlak ekseninde yaşanan çok yönlü bir çözülmenin temel dinamiği olarak ele almaktadır. Mustafa Merter’in Hekaton’la Son Tango adlı eseriyle Kur’an’daki peygamber-baba örneklerini inceleyen bu çalışma, sadece aile kurumu değil, bireyin ruhsal bütünlüğü, toplumsal sadakat ve inanç gibi temel alanlardaki sarsıntının da bu kopuşla doğrudan ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Seküler ideolojiler, medya söylemleri, eğitim politikaları ve psikoanalitik yaklaşımlar üzerinden zayıflatılan baba otoritesi, bireyde Tanrı tasavvurunun bozulmasına, ahlâkın köksüzleşmesine ve kimliğin parçalanmasına yol açmıştır. Bu çalışma, İslam düşüncesinde Hz. İbrahim, Hz. Yakup ve Hz. Lokman gibi örneklerle Kur’anî rehberliği merkeze alarak babanın inanç ve ahlâk inşasındaki rehberlik rolünü teolojik ve pedagojik düzeyde analiz etmekte ve bu alandaki boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Baba kimliğinin yeniden inşası, bireyin dirilişi, ailenin yeniden ayağa kalkışı ve milletin ruh köklerine dönüşü için zaruridir. Türkiye’de 2025 yılının “Aile Yılı” ilan edilmesi ailenin yeniden inşası için iyi bir fırsat olarak görülmektedir. Makalenin temel hedefi; okuyucuda, babalığın yalnızca bir soy bağı değil, aynı zamanda adalet, sevgi, sorumluluk ve ilahî temsil taşıyan bir varoluş kimliği olduğu yönünde bir farkındalık oluşturmaktır. Unutulmamalıdır ki, güçlü bir baba yalnızca bir ailenin değil aynı zaman da bir milletin ve medeniyetin maddi ve manevî temellerini ayakta tutar. Bu nedenle, babalığın ihyası insanlığın varoluşsal dengesinin yeniden kurulmasının temel esaslarından bir tanesidir.

Anahtar Kelimeler

Kelâm , Dinler Tarihi , Baba , Aile , Toplum.

THE FIGURE OF THE FATHER IN THE QURAN AND THE SILENT FAREWELL TO THE FATHER IN MODERN SOCIETY (THE CASE OF HEKATON'S LAST TANGO)

Öz

This article deals with one of the deepest crises that is ignored in the modern world, the systematic discrediting of the father figure, as the basic dynamic of a multifaceted dissolution on the axis of identity, belief and morality. The study, which examines the prophet-father examples in the Quran with Mustafa Merter's work titled Last Tango with Hekaton, reveals that the shock in fundamental areas such as not only the family institution but also the individual's spiritual integrity, social loyalty and faith is directly related to this rupture. The authority of the father, which has been weakened through secular ideologies, media discourses, educational policies, and psychoanalytic approaches, has led to the deterioration of the conception of God in the individual, the rootlessness of morality and the fragmentation of identity. The study analyzes the guiding role of the father in the construction of faith and morality at the theological and pedagogical level by centering the Qur'anic guidance with examples such as Prophet Abraham, Prophet Jacob, and Prophet Luqman in Islamic thought and aims to fill the gap in this field. The reconstruction of father identity is essential for the resurrection of the individual, the family and the nation's return to its spiritual roots. The declaration of 2025 as the "Year of the Family" is seen as a historic opportunity for this reconstruction. The main objective of the article is to create an awareness in the reader that fatherhood is not only a genealogical bond but also an identity of existence that carries justice, love, responsibility, and divine representation. It should not be forgotten that a strong father figure sustains the material and spiritual foundations of not only a family but also a nation and civilization. Therefore, the revival of fatherhood is the key to restoring the existential balance of humanity.

Anahtar Kelimeler

c , Kalām , History of Religions , Father , Family , Society

Kaynakça

• Atcı, İsa, “Hak Sahibi Bir Birey Olarak Çocuk”, Hz. Peygamber ve İnsan Yetiştirme Düzeni. Ankara: DİB.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. el-Câmiʿu’s-Sahîh. Tahkik: Mustafa Dîb el-Bugâ. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1414/1993. Çakmaklı, Kemal. Anne-Baba Olmak. İstanbul: Seha Neşriyat, 1995.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Erbal, Mustafa E. “Hz. Peygamber ve Aile Hayatı”, Türk Ailesi ve Batı Avrupa’daki Bazı Değişmeler, ts.
• Erol, Veysel. “Sosyal Medyanın Türk Aile Yapısına Etkisi”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 24/43 (2022): 1127–1139.
• Gün, Faruk. “İman ve Küfür Pratıklerı Üzerıne Bir İnceleme: el-Mebsut Örneğı”. Şarkiyat 16/1 (Haziran 2024), 185-207. https://doi.org/10.26791/sarkiat.1436042.
• Karadaş, Cağfer. Hidayet Rehberleri Peygamberler: Kur'an'da İsmi Geçen 25 Peygamber. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Karan, Cuma. “Modern Ailenin Çıkmazları ve İslam Ailesi”. İlahiyat Akademi Dergisi 11 (2020): 127–155.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da Anne Çocuk İlişkisi”. Ekev Akademik Dergisi 30 (2007): 90.
• Kur’an-ı Kerim. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin – İbrahim el-Besyûnî. Letâʾifü’l-İşârât (Tefsîru’l-Kuşeyrî). Mısır: el-Hey’etü’l-Mısrıyye, ts.
• Mâtürîdî, Ebû M. Mansur. Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân (Tefsîrü’l-Mâtürîdî). Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Merter, Mustafa. Hekaton'la Son Tango. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2024.
• OGM Pictures. https://www.ogmpictures.com (erişim 7 Mayıs 2025).
• Özer, Dilara Sevimay – M. Kâmil Özer. Çocuklarda Motor Gelişim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2004.
• Tabakoğlu, Ahmet. “Batıda Aile ve Kadın”. Sosyal Hayatta Kadın (İlmî Toplantı), 2005.
• Taberî, Ebû Caʿfer. Câmiu’l-Beyân an Teʾvîli Âyi’l-Kurʾân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Taberî, Ebû Caʿfer. Târîhu’r-rusül ve’l-mülûk, ed. Muhammed Ebü’l-Fazl, Kahire: 1960–1970.
• Tümer, Günay. “Âzer”. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Varlı, Abdussamet. “Kur’an’da Peygamberler Örnekliğinde Ailede Anne-Baba ve Çocukların Hukuku”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2020): 224–247. Yayınları, 2015.
• Yılmaz, Muhammet. Kur’an’da Peygamberlerin Evlatlarına Nasihatleri. İstanbul: Okur Akademi, 2018.
• Yörükoğlu, Atalay. Değişen Toplumda Aile ve Çocuk. 4. Baskı. İstanbul: Özgür Yayınları, 1992.
• Yürekli, Mustafa. “Sosyal Medyanın Aile Üzerindeki Etkisi: Dijital Aile”. Haber7. 28 Ağustos 2022. https://www.haber7.com/yazarlar/mustafa-yurekli/3234916-sosyal-medyanin-aileuzerindeki-etkisi-dijital-aile (Erişim 01 Mayıs 2025).