Kıyı Dolgu Alanlarının Sağladığı Ekosistem Hizmetlerinin İstanbul Örneği Üzerinde İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 11 - 26, 26.08.2024

Jale Gürel , Bahar Başer Kalyoncuoğlu , Mehmet Emre Aysu

https://doi.org/10.51552/peyad.1484844

Öz

İnsanların yoğun yaşadıkları kentlerde doğal kaynaklar hızlı ve kontrolsüzce tüketilmektedir. Bu sebepten hem doğal kaynaklar hem de doğal kaynaklardan sağlanan faydalar tehdit altındadır. Bu bağlamda, kentsel kıyı alanlarında oluşturulan dolgu alanları, bulundukları bölgenin hem kara hem de suyun sahip olduğu doğal-kültürel özelliklerini, dolgunun oluşum biçimi, büyüklüğü, işlevi vb. özellikleri nispetinde etkilemektedir. Bu araştırmada; kentsel kıyı alanlarında oluşturulan kıyı dolgu alanlarının mekânsal değişimleri ile sahip olduğu ekosistem hizmetleri (EH) ile sağladığı faydalar incelenmektedir. Bunun için, İstanbul özelinde seçilen farklı tipolojilere sahip üç örneklem alan seçilmiştir. Bu kapsamda, çalışmada; literatür taraması, saha gözlemi, haritalama ve yöntemi ile yapılan çalışmalardan elde edilen bulgular ve değerlendirmeler yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ekosistem Hizmetleri, Kıyı Dolgu Alanı, Kentsel Kıyı Alanı.

Teşekkür

Danışman hocalarım, Prof. Dr. Emre AYSU ve Doç. Dr. Bahar Başer KALYONCUOĞLU' na teşekkür ederim.

Examining The Ecosystem Services Provided by Coastal Fill Areas: A Case Study Of Istanbul

Öz

In cities where people live densely, natural resources are consumed rapidly and uncontrollably. For this reason, both natural resources and the benefits derived from natural resources are under threat. In this context, the filling areas created in urban coastal areas affect the natural-cultural characteristics of the region, both land and water, in proportion to the form, size, function, etc. of the filling. In this study, the spatial changes of coastal infill areas created in urban coastal areas and the ecosystem services (ES) and benefits they provide are examined. For this purpose, three sample areas with different typologies were selected in Istanbul. In this context, the study includes the findings and evaluations obtained from literature review, field observation, mapping and survey method.

Anahtar Kelimeler

Ecosystem Services, Coastal İnfill, Urban Coastal Area

Kaynakça

• Akkaya, M, A. (2004). Türkiye’de Kıyı Alanları Yönetimi ve Hukuksal Rejimi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü. Denizsel Çevre Ana Bilim Dalı.
• Ardıçoğlu R. (2019). Kıyı Dolgusunun Kent Morfolojisine Etkisinin Mekân Dizimi: Yöntemiyle İncelenmesi: İstanbul Tophane Bölgesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı.
• Aybay N. (2006). Üsküdar-Haydarpaşa Arası Kıyı Düzenlemesinin Rekreasyonel Açıdan Değerlendirilmesi. Bahçeşehir Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Çevre Tasarımı Yüksek Lisans Programı.
• Chapin III, F.S. Dirzo, R., Kitzberger, T., Gemmill, B. Zobel, M., Vila, M., Mitchell, C., Wilby, A., Daily, G.C., Galetti, M., Laurance, W.F., Pretty, J., Naylor, R., Power, A. ve Harvell, D. (2005). Biodiversity Regulation of Ecosystem Services in Hassan, R., Scholes, R. ve Ash, N., eds, Ecosystems and Human Well-being: Current State and Trends Volume 1, 243 -269, Island Press, Washington DC, London.
• Cengiz, C. (2009). Kıyı Alanlarında Ekolojik Planlama: Yalova-Armutlu Örneği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, U. (2008). Kentsel Tasarım Proje Yaklaşımları, Tarihi Alanlar Ve Sahil Şeritlerinde Uygulanabilir Projeler; Perşembe Pazarı Örneği. T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Kentsel Tasarım Anabilim Dalı. Kentsel Tasarım. Programı.
• Dinçer İ., Enlil Z., Evren Y. (2009). İstanbul’un Koruma Alanlarının Değerlendirilmesi. MEGARON. YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi. Cilt 3, Sayı 3, 2009.
• Döker, M. F. (2006). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul İli Marmara Denizi Kıyı Dolgu Alanlarının Tespiti ve Bu Alanlarda Arazi Kullanımı. T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı.
• Döker M. F. (2012). (Doktora Tezi). İstanbul Kentsel Büyüme Sürecinin Belirlenmesi, İzlenmesi ve Modellenmesi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Ana Bilim Dalı.
• Garipoğlu, N., Özcan, S. ve Uzun, M. (2014). Moda-Caddebostan (Kadıköy) arası kıyı alanındaki değişimin incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi.
• Gedikli Y. F. (2022). Yüksek Lisans Tezi. Samsun Kent Merkezi Kıyı Dolgu Alanlarının Oluşum Sürecinin Fiziksel ve Sosyal Açıdan Değerlendirilmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Kentsel Yenileme Programı.
• Healey P. (1998). Collaborative planın in a stakeholder society. The Town Planning Review 69(1):1–21.
• İsmailoğlu A.K. (2019). Kıyı Alanları ve Mesire Alanlarının Niteliksel ve Niceliksel Bağlantısının Sorgulanması: Küçüksu ve Göksu Mesire Alanları. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı.
• Karabey, H. (1978). Kıyı mekânın tanımı: Ülkesel kıyı mekânının tanımı için bir Yöntem önerisi, Doktora tezi, M.S. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Madeline F. (2016). The urban forest and ecosystem services.
• MEA (2005a). Ecosystems and Human Well- Being - Biodiversity Synthesis, Millennium Ecosystem Assessment, Island Press, Washington DC.
• Önen, M. (2000). Kentsel Kıyı Mekânı Olarak Akarsuların Rekreasyonel Kullanım Potansiyelinin İrdelenmesi: Eskişehir Porsuk Çayı ve İstanbul Kurbagalıdere Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı.
• Özkan Ö. Tanrıverdi Ç. (2015). Dolgu Alanları: Kıyı Sınırını Yeniden Oluşturmak!. 9. Uluslararası Sinan Sempozyumu, 21-22Nisan 2015 Edirne / Türkiye.
• Öztürk, G. (2009). Turizm-Çevre Koruma-Kentleşme Etkileşiminde Kıyı Alanları: Antalya Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Gebze.
• Uslu A. Ardıçoğlu R. (2022). Kıyı Dolguları Sonrası Tophane Bölgesi'ndeki Morfolojik Değişimlerin Mekân Dizimi Yöntemiyle İncelenmesi. Megaron, Cilt. 17, Sayı. 1, Ss. 151–165, Mart 2022.
• Van de Berg, A. Kulenthran, T. Muller, S. Pitt, D. Wascher, D. Wijesuriya, G.(2005). Cultural and Amenity Services in Hassan, R. Scholes, R. ve Ash, N. eds, Ecosystems and Human Well-being: Current State and Trends Volume1, 457 -473, Island Press, Washington DC, London.
• Yılmaz K. (2007). (Yüksek Lisans Tezi). Samsun Kenti Kıyı Dolgu Alanının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi ve Öneriler. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı.
• Young R. F. (2010). Managing municipal green space for ecosystem services, Forestry & Urban Greening, 9, 4, 313-321, doi: 10.1016/j.ufug.2010.06.007.
• URL 1: https://bimtas. istanbul/projelerimiz/istanbul-tarihi-yarimada-alan-yonetimi-plani.
• URL 2: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:K%C4%B1z_Kulesi_34.jpg.
• URL3:https://istanbulguideservices.com/article/posts/5n6/%C4%B0stanbul-tarihi-yarimada-gezisi.
• URL 4:https://www.aksam.com.tr/gunes/buz-gibi-soguga-aldiris-etmediler-uskudar-sahilinde-kendilerine-sarayburnu-fatihleri-diyen/haber-1250816.
• URL 5:https://www.aa.com.tr/tr/gundem/istanbul-valiligi-bisiklet-turu-etkinligi-kapsaminda-kapatilacak-yollari-acikladi/3004625.
• URL6:https://www.itvhaber.com/maltepe-sahili-uluslararasi-musabakalara-kapilarini-aciyor.html
• URL7:https://yesilgazete.org/istanbulda-bayram-tatilinden-geriye-cop-kaldi-sahil-ve-parklardan-1200-ton-cop-toplandi/
• URL 8: https://nicelocal.biz.tr/istanbul/entertainment/yenikapi_sehir_parki/
• URL 9: https://tesislerimiz ibb. istanbul/Yenikapı-etkinlik-alanı-bu-ramazanda-da-dopdolu