Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Ve Peyzajda Kullanımları

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 41 - 54, 10.07.2019

Selma Kösa , Sıla Mihriban Güral

Öz

Tarih boyunca insanlar bitkileri;
besin, ısınma, savunma, hissettiği duyguları dışa vurma ve en önemlisi şifa
bulma gibi çeşitli amaçlarla kullanmışlardır. Çağlar ilerledikçe, tıp biliminin
de gelişmesiyle birlikte, şifa bulma amacı ile kullanılan tıbbi ve aromatik
bitkilerin önemi de giderek artmış ve çeşitli meslek dallarını ilgilendiren
büyük bir pazar haline gelmiştir. Geçmişten günümüze tıbbi aromatik bitkilerin
süs bitkisi olarak geleneksel ev bahçelerinden temalı park ve bahçelere kadar
geniş bir alanda kullanıldığını görmek mümkündür.   Bu çalışmanın amacı, tıbbi ve aromatik
bitkiler hakkında genel bir bilgi vermek ve bu bitkilerin peyzaj tasarımlarındaki
kullanım alanlarını ve bitkisel tasarımda sağladığı yararları ortaya koymaktır.
Bu kapsamda, literatürde yer alan çeşitli kaynaklar incelenerek çalışmanın
içeriği oluşturulmuş, Dünya’da ve Türkiye’de bulunan tıbbi ve aromatik bahçe
örnekleri değerlendirilmiş ve tıbbi ve aromatik bitkilerin elde edilmesine
ilişkin sorunlara değinilmiştir. Sonuç olarak, Türkiye'de doğal olarak bulunan
tıbbi ve aromatik bitkilerin ıslah çalışmalarının ve bu bitkilerin bitkisel
tasarımda kullanımlarının önemi  vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi ve aromatik bitkiler, Bitkisel Tasarım, Peyzaj, Peyzaj Mimarlığı

Kaynakça

• Abacıoğlu N, Onursal E, Hatunoğlu, K, Abacıoğlu H (1998) Türkiye’de Tıbbi İlaç Rehberi, Palme Yayıncılık, Ankara, 324, 598-599.
• Ağaçlar (2009) http://www.agaclar.net/ forum/geziler-gezilecek-yerler-turkiyede-onemli-doga-alanlari/22113-59.htm (Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019).
• Akın ZŞ (2006) Çocuklar için iyileştirme bahçeleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ankara (2018) acikders.ankara.edu.tr/ pluginfile.php/107132/mod_resource/content/0/13.hafta.pdf (Erişim tarihi:10 Haziran 2019).
• Apelasyon (2013) http://apelasyon.com/Yazi/23-tibbi-aromatik-bitkiler (Erişim tarihi:14 Mayıs 2019).
• Arslan M (2010) Usage Facilities of Medical and Aromatic Herbs in Landscape Architecture. 4th Ornamental Plants Congress Proceedings Book Alata Garden Cultivations Research Institution, Mersin, s.265-270.
• Arslan M, Ekren E (2018) Mythos and Opportunities of Usage in Landscape Architecture of Some Medicinal and Aromatic Plants Naturally Growing in Turkey. Lokman Hekim Journal 2018; 8 (3): 172-184.
• Arslan M, Kalaylioglu Z, Ekren E (2018) Use of Medicinal and Aromatic Plants in Therapeutic Gardens. Article in Indian journal of pharmaceutical education and Research 2018;51(4S): s.151-154.
• Arslan N, Baydar H, Kızıl S, Karik Ü, Şekeroğlu N, Gümüşçü A (2015) Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminde Değişimler ve Yeni Arayışlar. TMMOB Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı–I, Ankara, s. 483–505.
• Aslan R, Karakuş Z (2019). Gelenekten Günümüze Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi, 6:73
• Bayram E, Kırıcı S, Tansı S, Yılmaz G, Arabacı O, Kızıl S, Telci İ (2010) Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Arttırılması Olanakları. http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/09e9d4bcc8157c0_ek.pdf (Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019).
• Baytop T (1999) Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Brandmaillive (2009) http://www.brandmaillive.com/2009/05/ sayi_16/ng.html (Erişim tarihi: 21 Mayıs 2019).
• Chelseaphysicgarden (2010) www.chelseaphysicgarden.co.uk/plants (Erişim tarihi:20 Mayıs 2019).
• Coşkun HN (2011) Kokulu Bitkiler Ve Koku Bahçeleri Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Craker LE, Gardner Z, Etter SC (2003) Herbs in American Fields: A Horticultural Perspective of Herb and Medical Plant Production in the United Sates, 1903–2003. HortScience 38:977–983.
• Dönmez Ş (2016) Uses Of Some Medicinal And Aromatic Plants In The Landscape Architecture Grown In The Lakes Dıstrıct. İnternational Journal Of Advanced Research (IJAR) Int. J. Adv. Res. 4(8), 30-36
• Dönmez Ş, Çakır M, Kef Ş (2016) Bartın’da Yetişen Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Peyzaj Mimarlığında Kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri Ve Uygulamaları Dergisi, 1(2):1-8.
• ECPGR (2005). Medicinal and Aromatic Plants Working Group–ECP/GR. (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2005)
• Erbaş S (2013) Türkiye’nin Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkileri, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü e-kitap. s;36.
• Faydalıoğlu E, Sürücüoğlu MS (2013) Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Antimikrobiyel, Antioksidan Aktiviteleri ve Kullanım Olanakları. EÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 6(2): 233-65.
• Gültekin E (1998) Bahçe ve Peyzaj Sanatı Tarihi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, Kitabı No:94, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Ofset ve Teksir Atölyesi, Adana, 89-113.
• Heywood VH (1987) The Changing Role of the Botanic Garden, IUCN (International Union for Conservation of Nature) Monitoring Centre, Kew, England, UK.
• Hull K (2010) Guide to the Medicinal Plant Garden. Indiana Medical History Museum, Indiana, pp. 3.
• İli P (2003) Bazı Tıbbi Bitkilerin Kimyasal İçerikleri ve Hayvanlara Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• İMHM (2017). https://www.imhm.org/garden (Erişim tarihi: 19 Mayıs 2019).
• İzmit Belediyesi (2017). http://www.izmit.bel.tr/projeler/tibbi-ve-aromatik-bitkiler-bahcesi_183.html (Erişim tarihi: 14 Mayıs 2019).
• Jardin camifolia (2017). https://www.jardin-camifolia.com/en/gardens (Erişim tarihi: 20 Mayıs 2019).
• Kafi M, Homayouni G, Ebadi M, Tagi ZA (2015) Application of Medicial And Aromatic Plants İn Landscape Design & Healing Garden, Entesharat Amuzesh Keshavarzi, Tahran.
• Kevseroğlu K, Uzun A, Çalışkan V (2014) Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi Doğal Florasında Belirlenen Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. II. Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Yalova, s. 108-117
• Khan IA, Smillie TJ, Craker LE (2005) Quality and Safety Issues Related to Botanicals. Z.E. Gardner (eds.), Acta Hort. 720.
• King R (1979) The Quest for Paradise, Sackville Press Billericay Ltd. Great Britain, England, 75-76
• Köprülü OF, Uzun M (1989) Akşemseddin. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Güzel Sanatlar Matbaası, c. 2, İstanbul, ss. 299 - 302.
• Kumpınarı (2011). https://kumpinaridotcom.wordpress.com/2011/12/05/tibbi- ve-aromatik-bitkiler-gezi-notlari-3 (Erişim Tarihi: 21 Mayıs 2019).
• L’amar–Herbal Products, (2006). Skin Care (advertisement listing ingredients of skin care products). www.mall.coimbatore.com/bnh/lamar/skincare.htm. (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2006).
• Lavanta kokulu köy (2016). http://www.lavantakokulukoy.com/tr (Erişim tarihi: 20 Mayıs 2019).
• Leszczynski AN (1997) Planting The Landscape A Professional Approach to Garden Design. John Wiley and Sons. İnc. Nev York. 205 p. 7.
• NGBB (2019). http://www.ngbb.org.tr (Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019).
• Önder S, Konaklı N (2011) Konya’da Botanik Bahçesi Planlama İlkelerinin Belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi , 8(2); 1-12.
• Özhatay N, Atay S (1997) Kekik in Trade in Turkey, Proceeding of the XI World Forestry Congress 13-22 October 1997 Antalya Vol:3:234-237.
• Pinterest (2015). https://tr.pinterest.com/pin/614459942886042515/ (Erişim tarihi:22 Mayıs 2019).
• Pouya S, Bayramoğlu E, Demirel Ö (2015) Şifa Bahçesi Tasarım Yöntemlerinin Araştırılması. Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 2015, 15 (1): 15-25.
• Pouya S, Demir S (2017) Peyzaj Mimarlığında Tıbbi Ve Aromatik Bitkilerin Kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10 Sayı: 54
• Rscguwahati (2019). http://www.rscguwahati.gov.in/mag.htm (Erişim tarihi: 20 Mayıs 2019).
• Serez A (2011) Tarihsel Süreç İçinde Sağlık Bahçeleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Slowtourism (2016). http://www.slowtourism-italia.org/case-vacanze/brai-loi/ (Erişim tarihi:22 Mayıs 2019).
• Star (2015). https://www.star.com.tr/kobi/ilac-ve-kozmetigin-hammaddesine-bakanliktan-destek-haber-1020189/ (Erişim tarihi:14 Mayıs 2019).
• Temel M, Tınmaz A.B, Öztürk M, Gündüz O (2018) Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi 21(Özel Sayı): 198-214.
• Ulrich R S (1999) Effects of gardens on health outcomes: Theory and research. In C. Cooper-Marcus & M. Barnes (Eds.), Healing Gardens: Therapeutic Benefits and Design Recommendations. New York: John Wiley, pp. 27-86.
• Warner SB (1994) ‘The periodic rediscoveries of restorative gardens: 1100 to the present” in The Healing Dimensions of People-Plant Relations: proceedings of a research symposium; eds Mark Francis, Pat Lindsey, Jay Stone Lindsey, University of California at Davis, 6-8.
• Yoğunlu A (2011) “Fırat Kalkınma Ajansı, Tunceli Ekonomik Değeri Olan Bitkiler Raporu”, Sektörel Araştırmalar Serisi-5, Fırat kalkınma Ajansı. 1-25.
• ZTBB (2006). http://ztbb.org/ztbb/hakkimizda/ (Erişim tarihi:13 Mayıs 2019).