KALKINMA PLANLARI, ÇEVRE, PEYZAJ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 133 - 138, 31.12.2022

Çağla Üstündağ , Mustafa Artar

https://doi.org/10.53784/peyzaj.1223436

Öz

Ülkemizin planlı döneme geçişi ile birlikte 1963-67 yıllarını kapsayan 1. Beş Yıllık Kalkınma Planı, önsözünde de belirtildiği üzere, “iktisadi ve sosyal hayatı, keyfi ve plânsız davranış tecrübelerine son verip adalete, tam çalışma esasına ve herkes için insanlık haysiyetine yaraşır bir yaşayış seviyesi sağlanması amacına göre; millî tasarrufu artırmak, yatırımları toplum yararına, gerektirdiği önceliklerle yöneltmek ve iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı demokratik yollarla gerçekleştirmek” üzere hazırlanmıştır. Kalkınma planlarında çevre konusunun yer alışı tüm dünyada sürdürülebilir kalkınma tartışmalarının başladığı dönemlere rastlamış ve ülkemizde de 3. Beş Yıllık Kalkınma dönemi ile gündemimize girmiştir. Avrupa Peyzaj Sözleşmesine taraf olduğumuz 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı dönemi ise iklim değişikliği konusunun ülkemizde de gündeme geldiği ve sektörler bazında tartışılmaya başladığı dönem olmuştur. Bu çalışma, başta sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin odağında çevre ve peyzaj konusu ve kalkınma planları olmak üzere, hızla değişen ülke gündeminde planlardaki hedef ve stratejilerin değerlendirilmesine çok yönlü bakış açısı sunmakta ve iklim değişikliği konusunda önermeler içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma Planları, peyzaj, iklim değişikliği, Development Plans, landscape, climate change

DEVELOPMENT PLANS, ENVIRONMENT, LANDSCAPE AND CLIMATE CHANGE

Öz

With the transition of Turkey to the planned period, the 1st Five-Year Development Plan, which covers the years 1963-67, was prepared to increase national savings, to direct investments for the benefit of society, with the necessary priorities, and to realize economic, social and cultural development through democratic means in accordance with the aim of ending the arbitrary and unplanned behaviour experiences and providing a living level worthy of justice, full working principle and human dignity for everyone. The inclusion of the environmental issue in the development plans coincided with the periods when the discussions on sustainable development all over the world started, and it entered the agenda with the 3rd Five-Year Development Plan period in Turkey. The 8th Five-Year Development Plan period, when Turkey became a party to the European Landscape Convention, was the period when the issue of climate change came to the forefront in the country and started to be discussed on the basis of sectors. This study offers a multidimensional perspective on the evaluation of the goals and strategies in the plans in the rapidly changing country agenda, especially the environment and landscape subject and development plans in the focus of sustainable development goals and includes suggestions on climate change.

Anahtar Kelimeler

Development Plans, landscape, climate change

Kaynakça

• Aydın, M. (2012). Kamu Yönetiminde Stratejik Planlama ve Stratejik Plan Hazırlama Süreci. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, ANKARA.
• Arı, İ. (2018). İklim Değişikliği ve Kalkınma. İçinde İklim Değişikliği ve Kalkınma, editör İzzet Arı, 7, 16.
• Bayram, M. E. (1994). Türkiye'de Planlama Teşkilatının (Türk Plancılığının) Hukuki ve İdari Yapısı ile İlgili Sorunları ve Çözüm Önerileri. DPT Müsteşarlığı Uzmanlık Tezi. Ankara.
• ÇŞB, (2010). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Türkiye iklim değişikliği stratejisi 2010-2023.Özdemir, V. (2014). Türkiye’de planlı kalkınma deneyimleri. Marmara Üniversitesi, 23, 24.
• Çiftçioğlu, G. Ç., & Bozdereli, A. A. (2020). Küresel İklim Değişikliği ve Peyzaj Mimarlığı Meslek Disiplini Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi. Şehir ve Medeniyet Dergisi, 666-689.
• Çelikyay, H. H. (2021). Türkiye’de Çevre Politikaları: Kalkınma Planları Üzerinden Bir İnceleme. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi (İKTİSAD). 6(15). 185-205.
• DPT, (1973).Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 1973-1977
• DPT, (2001). Devlet Planlama Teşkilatı. Uzun vadeli strateji ve sekizinci beş yıllık kalkınma planı (2001-2005).
• DPT, (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı, 2007-2013. Resmî Gazete, (26215).
• Eşbah Tunçay, H., (2021). Suya Duyarlı Şehirler. Türkiye Su Enstitüsü Yayınları. ISBN: 978-605-7599-59-9, İstanbul. 158 sf.
• Gündoğan, A. C. & Baş, D. & Sayman, R. Ü. (2015). A’dan Z’ye iklim değişikliği başucu rehberi. Bölgesel Çevre Merkezi,REC Türkiye.
• Hepcan, Ç. (2022). Kentlerde İklim Değişikliğine Uyum. Adaptation to Climate Change in Cities.Efe Akademi Yayınları.
• İBB, (2021). İstanbul iklim değişikliği eylem planı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Çevre Koruma Daire Başkanlığı, Erişim adresi: https://cevrekoruma. ibb. istanbul/wpcontent/uploads/2022/01/ist_iklim_degisikligi_eylem_plani. pdf. Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• KB, (2013). Kalkınma Bakanlığı. Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018).
• KB, (2018). Çevre ve Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Yönetimi Çalışma Grubu Raporu.
• KAE, (2022). Kent Araştırmaları Enstitüsü. Belediye Hizmet Rehberleri. https://belediyehizmetrehberleri.org/ Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• Öztaş Karlı, R. G. & Artar, M. (2021). Kentsel su yönetiminde araç olarak su ayak izi ve mavi-yeşil altyapı . Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi , 58 (1) , 145-162 . DOI: 10.20289/zfdergi.851375
• Süleyman, T. O. Y., & Yılmaz, H. Y. S. (2010) Doğu Karadeniz Bölgesine Dair Yapılan İklim Değişikliği Öngörülerinin Bölgedeki Peyzaj Mimarlığı Çalışmaları Açısından Değerlendirilmesi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi. Cilt: IV. 1532-1535
• SBB. (2019). Strateji ve Bütçe Başkanlığı. On birinci kalkınma planı (2019-2023).
• T.C. Resmî Gazete. (1983). Çevre Kanunu. 11/8/1983. Sayı: 2872.
• Talu, N. (2020). İklim Değişikliğinin Etkileri ve Uyum. İklim ve Sağlık Modülü Eğitim Rehberi.
• Tolunay, A., & Akyol, A. (2006). Kalkınma ve Kırsal Kalkınma: Temel Kavramlar ve Tanımlar. Turkish Journal of Forestry, 7(2), 116-127.
• Uygur, İ. (2015). Peyzaj ve küresel iklim değişikliği etkileşiminin görsel anlatım biçimleri üzerinden değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi.İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enst.
• WRI-Türkiye, (2022). Herkes için Bisiklet Projesi. https://wrisehirler.org/calismalarimiz/proje-sehir/herkes-i%C3%A7in-bisiklet. Erişim: 10.12.2022.
• Yörüklü, N. (2021). İklim Değişikliği ve Küresel Isınma İçin Peyzaj Mimarlığı Stratejileri: İklim Değişikliği Politikaları Peyzaj Beyanı. Eğitim, Bilim, Kültür ve Sanat Dergisi (PEYZAJ). 3(1), 43-55.