IMAGINING THE CITIES OF THE FUTURE WITH THE CHARACTERISTICS OF 20TH CENTURY URBAN UTOPIA AS AN IDEAL CITY MODEL

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 95 - 112, 31.12.2023

Eda Kaya

https://doi.org/10.53784/peyzaj.1391072

Öz

In the 20th century, humanity underwent profound shifts due to rapid industrialization, technological advancements, and social changes, catalyzing urbanization and prompting significant population surges in cities worldwide. This surge brought forth a myriad of challenges, notably environmental degradation resulting from inadequacies in planning, infrastructure, and a declining quality of life. Consequently, the concept of constructing an ideal city model gained traction from the mid-1900s onward. This notion sought to fashion an "urban utopia," aspiring to cultivate a healthier, sustainable, equitable, and habitable environment for residents. This research aims to analyze the features of 20th-century urban utopias, their relevance to the ideal urban model, and engage in a discourse regarding their contemporary applicability, achievements, and constraints. This study explores how the evolution of urban planning, from past to present, informs future city development while focusing on the American, English, and French urban utopian models emerging during the 20th-century industrialization. Examining urban utopias proposed by significant planners like Hawerd, F.L. Wright, and Le Corbusier, this research compares their varied approaches to enhancing urban life. Through a literature review, it investigates the similarities, differences, and applicability of these models, particularly in relation to human health and quality of life.

Anahtar Kelimeler

Utopia, City, Industrialization, Ideal City, Urban-Rural Synthesis.

BİR İDEAL KENT MODELİ OLARAK 20 YY.KENT ÜTOPYASI ÖZELLİKLERİ İLE GELECEĞİN KENTLERİNİ HAYAL ETME

Öz

20. yüzyıl, insanlık için büyük dönüşümlerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Hızlı endüstrileşme, teknolojik ilerlemeler, toplumsal değişimler, kentleşme sürecini hızlandırmış olup, dünya genelinde kentsel alanlarda yoğun nüfus artışlarına yol açarak birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Bu sorunlardan ilki, planlama ve altyapı eksikliklerinin neden olduğu çevresel bozulma, yaşam kalitesinin düşmesi olarak bilinmektedir. Bu bağlamda, 20. yüzyılın ortalarından itibaren, ideal bir kent modeli oluşturma fikri önem kazanmıştır. İdeal bir kent modeli oluşturma fikri, daha sağlıklı, sürdürülebilir, adil, yaşanabilir bir çevrede insanların yaşamasını amaçlayan bir ‘‘kent ütopyası’’ oluşturmayı hedeflemiştir. Bu çalışma, 20. yüzyıl kent ütopyalarının özelliklerini ve ideal kent modeli için özelliklerini incelemeyi, günümüzde uygulanabilirliği, başarıları, sınırlamalarını da ele almayı amaçlamaktadır. İdeal bir kent modeline dair farklı perspektifler sunmanın yanı sıra, geçmişten günümüze kentsel planlama anlayışının nasıl değiştiğini, kentlerin geleceğine nasıl yansıdığını anlamamıza yardımcı olmaktadır. Bu çalışma, 20. yüzyılın sanayileşme sürecinde ortaya çıkan kent ütopyaları olarak bilinen kent modeli önerilerini ele alarak, ABD, İngiltere, Fransa’da ortaya atılan kent ütopya modellerini incelemektedir. Her üç ülkede de farklı kent ütopyaları önerilmiştir, ancak amaçları genel olarak kent yaşamını daha iyi hale getirerek iyileştirmektir. Bu üç önemli kent plancısı, Howard, F. L. Wright ve Le Corbusier, kendi tasarımlarında farklı yaklaşımlar benimsemişlerdir. Bu kent modelleri, literatür taraması yoluyla araştırılmış olup, üç farklı kent modelinin benzerliklerini, farklılıklarını ortaya koyarak bu modellerin ne ölçüde uygulanabilir olduğunu, insan sağlığı ve yaşamı açısından ne kadar uygun olduğunu tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ütopya, Kent, Sanayileşme, İdeal Kent, Kent-Kır Sentezi.

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul iznine gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

Yoktur.

Teşekkür

Yoktur.

Kaynakça

• Aulıch, C. (2009). From Citizen Participation to Participatory Governance in Australian Local Governance, Commonwealth Journal of Local Governance 2009 2: 44-60.
• Akkerman, A. (1998). Subdivision Design- History And Guidelines.
• Akkoyunlu, E. K. (2004). 20. yüzyıl kent ütopyaları. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi.13 (4), 5-21.
• Aksoy, S. (2017). Değişen teknolojiler ve endüstri 4.0: endüstri 4.0’ı anlamaya dair bir giriş. SAV Katkı 4: 34-44. Alkan, A. & Duru, B. (Der. ve Çev.) (2002). 20. yüzyıl kenti, İmge Yayınevi, Ankara.
• Arch Daily, (2023). North America's Radiant City: Le Corbusier's Impact on New York. (https://www.archdaily.com/604056/north-america-s-radiant-city-le-corbusier-s-impact-on-new-york). Erişim Tarihi: (15 Kasım 2023).
• Banek, N. (2023). The Impacts of Unsustainable Urbanization on the Environment. doi: 10.5772/intechopen.110089.
• Başaran, N. Gültekin, P. Gültekin, Y. S. (2023). Evaluation of Düzce Urban Forests’climate Change Mitigation Potential with Measuring Urban Carbon Footprint. Journal of International Scientific Publications www.scientific-publications.net. Ecology and Safety 17: 135-148.
• Başol, K. (1984). Demografi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, İzmir. Brebbia, R., Martin-Duque, L. and Wadhwa, W. (2002), The Sustainable City II, Urban Regeneration And Sustainability. Boston: WIT Press.
• Callenbach, E. (1994). Ekotopya. Çev.: Osman Akınhay, Ayrıntı Yayınları, Renk Yapımevi, İstanbul.
• Clark, D. (1996). Urban world/global city, Routledge, London
• Castells, Manuel. (1983). The City and the Grassroots, University of California Press, Berkeley and Los Angeles.
• Castells, Manuel. (1997). Kent, Sınıf, İktidar, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Corn, J. J. and Horrigan, B. (1984). Yesterday’s Tomorrows: past visions of American Future, Johns Hopkins University Press, edited by Chambers, K., Baltimore.
• Çakır, S. (2007). Kentleşme ve Gecekondu Sorunu, Fakülte Kitapevi, Isparta.
• Çınar, T. (2000). “Bahçekent Modelinin Düşünsel Kökenleri”, A.Ü.S.B.F. Dergisi, 55 (1): 27-52.
• Demir, Z. Gültekin, P. G, Özdede, S. & Kaya, S. (2016). Assessment of the recreational area potential of Duzce Asar stream. Oxidation communications, 39: 3549-3561.
• De Rosa, Mattia, Vincenzo Bianco, Henrik Barth, Patricia Pereira da Silva Carlos Vargas Salgado Fabiano Pallonetto. (2023). Technologies and Strategies to Support Energy Transition in Urban Building and Transportation Sectors. Energies. 16 (11): 4317-4317 https://doi.org/10.3390/en16114317
• Dunnett, J. (2000). Le Corbusier and The City Without Streets, Modern City Revisited, T. Deccker (Ed), Spon Press, 2000, London, pp. 56-79.
• Ellın, N. (1999). Postmodern Urbanism, Princeton Architectural Press, New York
• Fishman, R. (2002). 20. yüzyılda kent ütopyaları -Ebenezer Howard, Frank Lloyd Wright, Le Corbusier. B. Duru ve A. Alkan (Ed), 20. yüzyıl kenti içinde (107-126). Ankara: İmge.
• Guiton, J. (1981). The ideas of Le Corbusier on architecture and urban planning, Georgr Braziller, New York.
• Gültekin, P. Gültekin, Y. S. Uzun, O. Gök, H. (2016). Katılımcı ekoturizm planlamasında yapısal eşitlik modellemesi ile paydaş analizi: Batı Karadeniz Bölgesi örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 14(2), 34-56.
• Grozeva, Mariya Gospodinova. (2023) Macedonıa Boulevard Lınear Park Desıgn For Reduced Transport Noıse Pollutıon. Agrıcultural Scıences. 15 (37). DOI: 10.22620/agrisci.2023.37.003.
• Howard, E. (1902). Garden Cities of To-morrow, Faber and Faber, London.
• Karaçor, E. K, Yerli, Ö. Girti Gültekin, P. Özdede, S. (2010). Postmodern sürece geçişte peyzaj mimarlığının rolü. Peyzaj Mimarlığı 4. Kongresi 21-24 Ekim 2010 Kuşadası.
• Kartal, S. Kemal. (1983). Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle Türkiye’de Kentlileşme, Yurt Yayınları, Ankara,
• Katznelson, I. (2019). Marksizm ve Kent, (Çev.) Ceren Göğüş, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Keeley Melissa, Benton Lisa. (2023). Urban Sustainability. 267-280. 9781003121800.
• Korkut, C. Gültekin, P. Özdede, S. (2021). İstanbul Maltepe-Kartal Kıyı Şeridi Örneğinde Rekreasyonel Kullanıcı Memnuniyetinin Belirlenmesi ve Rekreasyon Olanaklarının Değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 17(2), 330-350.
• Köken, K. (2017). Sürdürülebilir Kentsel Tasarım Kriterleri Açısından Kentsel Dönüşüm Projelerinin İncelenmesi. Uzmanlık Tezi, İller Bankası, Ankara.
• Ledent, Gérald. (2022). The Double Role of Architecture: The Critical and Therapeutic Potency of Unbuilt Utopias. Utopian Studies. 33(2):317–340. https://doi.org/10.5325/utopianstudies.
• Le Corbusier, C. E. J. (1987). A contemporary city, from the city of tomorrow and its planning. New York: Dover
• Lefebvre, H. (1998). Modern Dünyada Gündelik Yaşam. Çev. I. Gürbüz. İstanbul: Metis Yayınları.
• Levine, N. (2016). The Urbanism of Frank Lloyd Wright, Princeton University Press, s.172, New Jersey, Amerika.
• Lewicka, B. (2015). Behind the urbanism. Images of the city in modern marketing Urbanism as a way of life. Trying to rediscover, Silesian University Press, pp. 25-38, 2015
• Mumford, L. (2000). What Is a City?, In R. T. LeGates & F. Stout (Ed.), The City Reader, London and New York: Routledge.
• Murgaš František, Klobučník, Michal. (2018). Şehirde yaşam kalitesi, kentsel yaşam kalitesi veya şehirdeki refah: Kavramsallaştırma ve örnek olay çalışması. Ekologia-bratislava, 37(2):183-200. doi: 10.2478/EKO-2018-0016.
• Nas, M. Gültekin, P. (2019). Determination of Urban Open Green Area Use Types and Evaluation of Citizenship Satisfaction: Case of Seydişehir District of Konya. Proceeding & Abstract Book, 30.
• Oktay, Derya. (2012). Editoryal: Şehirlerde yaşam kalitesi. 165(3):125-126. doi: 10.1680/UDAP.2012.165.3.125.
• Özdede, S. Karaçor, E. Gültekin, P. (2013). Kentsel dönüşüm projelerinin peyzaj mimarlığı disiplini açısından değerlendirilmesi: Düzce ili örneği. 5. Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 14-17 Kasım 2013 Adana.
• Özdemir, E. (2019). Kentin Tanımlanmasında Sosyolojik Yaklaşımlar: Toplumsal Süreç ve/ veya Mekânın Çözümlenmesi, İdeal Kent, (1), 44-77. www.idealkentdergisi.com
• Raipat, V. (2023). İnsanlar, Yerler ve İlişkiler. İçinde: Zaman, QM, Hall, GG (eds) Sınır Şehirciliği. Kentsel Kitap Serisi. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-06604-7_13
• Ragon, M. (2010). Modern Mimarlık ve Şehircilik Tarihi. Kabalcı Yayınevi, s. 386.
• Sacrey, M. R., Bouchet, T., Picon, A. (2003). Ütopyalar sözlüğü. İstanbul: Sel.
• Sadler, S. (2005). ARCHIGRAM: architecture without architecture, Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
• Smith, M. P. (1980) The city and social theory. Basil Blackwell, Oxford.
• Smith, Norris, Kelly. (1966). Frank Lloyd Wright: A Study in Architectural Content (Engle- wood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1966), p.155.
• Stefan, A. M. (2005). The New Urbanism Movement: The Case of Sweden. http://www.divaportal. org/smash/get/diva2:830177/FULLTEXT01.pdf.
• Soderlund, J. Newman, P. (2015). Biophilic architecture: A review of the rationale and outcomes. AIMS Environmental Science, 2(4):950-969. https://doi.org/10.3934/environsci.2015.4.950
• Sorkın, Michael. (2002). See You in Disneyland, Readings in Urban Theory, S. Fainstein, S. Campbell (Ed). Blackwell, Oxford, pp. 335-353.
• Swoboda, T. (2012). Le Corbusier, Towards architecture, Foundation Center for Architecture, Warsaw.
• Schulz, D. (2023). North America's Radiant City: Le Corbusier's Impact on New York.
• Şengül, H. T. (2002). Planlama paradigmalarının dönüşümü üzerine eleştirel bir değerlendirme. Planlama Dergisi, 2002/2-3, ss. 8-30, Şehir Plancıları Odası, Ankara
• ŞBP Türkiye’nin şehircilik portalı (2023) Bahçe Kent Modeli. Erişim Tarihi: (04 Ekim 2023). (http://sbpturkiye.com/bahce-kent-modeli.html).
• Tungare, A. (2001). Le Corbusier’s principles of city planning and their aplication in virtual environment, master thesis, School of Architecture Carleton University, Ottawa.
• Türk, Seçil Mine. (2015). 20. Yüzyıl Kent Kuramları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2 (3).
• Üçer, Z., Yılmaz, G. (2004). Kent Ütopyaları Kapsamında Konut Tipolojileri, G.Ü. Fen Bilimleri Dergisi, 17(4): 133-147.
• Ward S (1992). The Garden City, Past, Present and Future, E&F Spon, London.
• Zheblienok, N. N., Malinina, S. V. (2022). Yeni yerleşim yerleri tasarlamanın metodolojik yönleri XX'in ulusal uygulaması, XXI yüzyılın başlangıcı Kentsel inşaat ve mimarlık. 12 (4): 110-123. doi: 10.17673/Vestnik.2022.04.14
• Zülfikar, M. Ö., ve Kausar, M. (2023). Historical Development of Urban Planning Theory: Review and Comparison of Theories in Urban Planning. Uluslararası Bilim ve Teknolojide Yenilikler Dergisi, 5 (1), 37–55. https://journal.50sea.com/index.php/IJIST/article/view/411.