Beobachtungen an den Grabpfeilern von Isinda

Yıl 2015, Cilt: 1, 153 - 165, 01.12.2015

Diether Schürr

Öz

Isinda Dikme Mezarları Üzerine Bazı Gözlemler

Öz

Lykia yerleşimi Isinda’da 6 adet dikme mezara (bundan sonra P olarak
kısaltılacaktır) ait kalıntı bu­lun­maktadır. P 1 (Wurster 1993’teki
numaralandırmaya göre) bunlar arasında en küçük olanıdır ve batı yama­cında yer
almaktadır. Dikme bir mezar odasıyla bunun ortasında odayı enine bölme girişimi
sıra­sında oluşmuş bir boğuma sahiptir. P 2 basamaklı bir podyum üzerinde, ama
mezar oda­sı tarafından uzun­lamasına bölündüğünden ancak yarısına kadar dik
bir vaziyette durmaktadır. Dikmenin altında ola­sı­lıkla taban plakasına ait
bir fragman görülmektedir. P 2’nin yukarısında P 3’ün basamaklı bir podyum, çok
profilli bir taban plakası ile yine uzunlamasına bölünmüş bir dikmeye ait 3
adet plakadan oluşan ka­lın­tıları yer almaktadır. Yerleşimin güneydoğusunda P 4’ün sadece podyumu ile
taban plakası görülebilmektedir. Bunu ka­bart­ma­ları 1896 yılında Rudolf
Heberdey tarafından kesilerek İstanbul’a götürülen P 5 takip et­mek­tedir. 1896
yılında dikme hala ayakta durmaktaydı, ama her iki yüzünde dikme yüksekliğine
kadar 40 cm ka­lın­lığında plaklar kesilmişti. Dikmenin kalıntıları bugün
basamaklı bir podyumun önünde (ana kayadan oyulmuş yine profilli bir taban
üzerinde) ve yukarıda bir kısmı kırılmış bir şekilde dur­maktadır. Dikme göv­desinin
her iki yüzünde boydan boya uzanan ve dikmenin bir süre sonra tekrar
kesilmesinin gerek­miş olduğuna işaret eden keski olukları görülmektedir. Bu dikme daha sonraki bir dönemde kaleme alınmış
Lykçe bir yazıtta (TL 65) adı sıkça anılan Khe­ziχa ile özdeş olabilecek dinast
Kheziga I tarafından dikilmiş olmalıdır. Güney yüzdeki ka­bart­mada dinast,
Ksant­hos’ta bundan yaklaşık bir asır sonra yapılmış olan Agora dikmesiyle
paralellik gösterecek şekilde yukarıda 5 adet kalkan tutmaktadır. Buna karşın
Ksanthos’taki dikmede 7 kal­kan söz konusudur ve bun­lar dikme üzerindeki
Yunanca epigrama göre dinastın bir gün içinde öl­dür­düğü 7 Arkadia’lı hopliti
tem­sil etmektedir. Burada bir yıl içinde (İ.Ö. 522/21) 9 kralı ele ge­çir­mekle
övünen Dareios I’in Behis­tun’daki tasvirine öykünüldüğü açıktır. Dareios’un
Behistun’daki tas­virine bundan kısa bir süre sonra Isin­da’da, dikme yazıtsız
olsa da, öykünülmüş olması dikkate de­ğerdir. Wurs­ter tarafından P 6 olarak numaralandırılan
dikmenin varlığı şüphelidir. Bununla birlikte yazar tara­fından yerleşimin güney
yamacında hala ayakta duran, ama kısmen toprak altında gömülü olan, mezar odalı
yeni bir dikme (P X) bulunmuştur. Orta Lykia’da Isinda’dakine benzer şekilde
çok sa­yı­da dikme me­zara sahip iki yerleşim daha bulunmaktadır: 4 dikmenin
bulunduğu komşu yer­le­şim Apollonia ile 6 dik­meye, üzerinde bir başka
dikmenin daha durması gereken ana kayadan pro­fil­li bir kaidenin eklen­diği,
Hacıoğlan yakınındaki Kerϑϑi.

Anahtar Kelimeler

Isinda, Lykia, Mezar Anıtları, Dikme Mezarlar, Lykia Dinastları

Beobachtungen an den Grabpfeilern von Isinda

Öz

In Lycian Isinda there are the
remains of six pillar graves. P 1 (using the numbering in Wurster 1993) is the
smallest and lies on the slope to the west. It has the remnants of a
grave-chamber and a constriction across the middle, arising from an attempt to
divide it crosswise. P 2 stands higher up the slope, still erect on a stepped
base slab, but only one half of it, because it had been divided lengthwise.
Beneath the pillar lies what is probably a fragment of the capstone. Still
higher up lie the remains of P 3: a stepped base slab, a multiply stepped
capstone and three slabs evidently stemming from a pillar also divided
lengthwise.
To the south-east only the base slab and the capstone of P 4 survive. Next to it is P 5, the re-mains of the pillar whose reliefs Rudolf Heberdey had cut away and transported to Istanbul in 1896.
It was still standing erect at that time, but 40 cm. thick slabs were removed
from both sides to the full height of the pillar. Today the rest of the pillar
lies in front of the stepped base (on a similarly stepped socket of rock), and
a piece has been broken away from the top. The trunk bears cutting lines to its
full length on both sides, showing that it was to have been divid-ed sometime
later.This pillar could have been set up by
the dynast Cheziga I, possibly identical with the Cheziχa who is mentioned
several times in the later inscription TL 65 from Isinda itself. In the relief
on the southern side the dynast brandishes five shields, and this has a
parallel in the relief on the pillar in the agora of Xanthos about a century
later. In the latter there are seven shields, and the Greek text explains this
as seven Arcadian hoplites killed by the dynast on a single day. This resembles
the self-presentation by Dareios I in Behistun, boasting of victory over nine
kings in one year (522/21 BC). It is noteworthy that this was imitated shortly
afterwards in Isinda, albeit without an inscription.




Wurster’s pillar P 6 probably does not exist, but on
the southern slope I have found another chambered pillar still erect and partly
buried (P X). Two other places in central Lycia have a si-milar number of
pillar graves: Four in neighbouring Apollonia, six in Kerϑϑi, above Hacıoğlan,
along with a stepped socket of rock upon which a further pillar could have
stood. 

Anahtar Kelimeler

Isinda, Lycia, grave monuments, pillar graves, Lycian dynasts, Dareios I, Behistun

Kaynakça

• Akurgal, Griechische Reliefs E. Akurgal, Griechische Reliefs des VI. Jahrhunderts aus Lykien, Berlin 1941 (Schriften zur Kunst des Altertums 3).
• Borchhardt – Eichner – Schulz, Kerththi J. Borchhardt – H. Eichner – K. Schulz, KERTHTHI oder der Versuch eine antike Siedlung der Klassik in Zentrallykien zu identifizieren, Antalya 2005 (Adalya Ekyayın Dizisi 3).
• Borchhardt – Bleibtreu, Struktu¬ren lykischer Residenzstädte J. Borchhardt – E. Bleibtreu, Strukturen lykischer Residenzstädte im Ver-gleich zu älteren Städten des Vorderen Orients, Antalya 2013 (Adalya Ek-yayın Dizisi 12).
• Colas-Rannou 2009 F. Colas-Rannou, Images et société en Lycie auch VIe siècle avant J.-C.: le pilier d’Isinda et son programme iconographique, REA 111, 2009, 453–474.
• Deltour-Levie, Piliers funéraires C. Deltour-Levie, Les piliers funéraires de Lycie, Louvain-la-Neuve 1982 (Pub¬¬lications de l’art et d’archéologie de l’Université Catholique de Louvain 31).
• Heberdey – Kalinka, Reisen R. Heberdey – E. Kalinka, Bericht über zwei Reisen im südwestlichen Klein-asien, Wien 1896 (Denkschr. Wien 45, I). Jacobs, Grabkunst Lykiens B. Jacobs, Griechische und persische Elemente in der Grabkunst Lykiens zur Zeit der Achämenidenherrschaft, Jønsered 1987.
• Kalinka, TAM I E. Kalinka, Tituli Lyciae lingua Lycia conscripti. TAM I, Vindobonae 1901.
• Kjeldsen – Zahle 1976 K.Kjeldsen – J. Zahle, A dynastic tomb in Central Lycia. New Evidence for the study of Lycian architecture and history in the classical period, ActaArch 47, 1976, 29–46.
• Kolb, Burg – Polis – Bischofssitz F. Kolb, Burg – Polis – Bischofssitz. Geschichte der Siedlungskammer von Kyaneai in der Südwesttürkei, Main am Rhein 2008.
• Kolb – Tietz 2001 F. Kolb – W. Tietz, Zagaba: Münzprägung und politische Geographie in Zentrallykien, Chiron 31, 2001, 347–416.
• Marksteiner, Trysa Th. Marksteiner, Trysa – eine zentrallykische Niederlassung im Wandel der Zeit. Siedlungs-, Architektur- und kunstgeschichtliche Studien zur Kultur¬land-schaft Lykien, Wien 2002 (Wiener Forschungen zur Archäologie 5).
• Mendel, Catalogue G. Mendel, Catalogue des sculptures grecques, romaines et byzantines du Mu¬sée de Constantinople, Tome I, Constantinople 1912 (Reprint Roma 1966).
• Özhanlı 2001/02 M. Özhanlı, İsinda Dikme Anıtı, Adalya 5, 2001/02, 73–106.
• Petersen – von Luschan,
• Reisen E. Petersen – F. von Luschan, Reisen in Lykien, Milyas und Kibyratis, Wien 1889 (Reisen im südwestlichen Kleinasien II).
• Schürr 2009 D. Schürr, Zum Agora-Pfeiler in Xanthos II: Selbstlob auf Perserart und Ordnung des Raumes, Kadmos 48, 2009, 157–176.
• Schürr 2012 D. Schürr, Zum Agora-Pfeiler in Xanthos III: Vom Wettergott und dem Dynas¬ten Teϑϑiweibi, Kadmos 51, 2012, 114–142.
• Wurster 1976 W. W. Wurster, Antike Siedlungen in Lykien. Vorbericht über ein Survey- Un-ter¬nehmen im Sommer 1974, AA 1976, 23–49.
• Wurster 1993 W. W. Wurster, Dynast ohne Palast – Überlegungen zum Wohnbereich lykischer Feudalherren, in: J. Borchhardt – G. Dobesch (eds.), Akten des II. Inter¬nationalen Lykien-Symposions Wien 6.–12. Mai 1990, Wien 1993, Bd. 2, 27–30 (TAM-Erg.bde 18, Denkschr. Wien 235).
• Wurster – Wörrle 1978 W. W. Wurster – M. Wörrle, Die Stadt Pinara, AA 1978, 74–99.
• Zahle, Harpyiemonumentet J. Zahle, Harpyiemonumentet i Xanthos. En lykisk pillegrav, København 1975 (Studier fra Sprog-og Oldtidsforskning 85).