Makedon Krali Darplarından Price P2’nin Küçük Asya Kökenine Dair Nif Olympos Kazılarından Yeni Veriler

Yıl 2016, Cilt: 2, 36 - 41, 31.12.2016

Dinçer Savaş Lenger

Öz

Makalenin konusunu ön yüzünde Herakles başı, arka yüzünde atlı tasviri yer alan ΦΙ / ΒΑ lejandlı, bronz, makedon krali sikkeler oluşturmaktadır. Sikkeler Philippos III Arrhidaios Dönemi’nde, M.Ö. 323–317 arasında darp edilmişlerdir. Söz konusu darpların Küçük Asya kökenli olduğu Sardeis kazılarında ele geçen örnekler sayesinde neredeyse kesin olmasına rağmen, bu sikkeler genel geçer kataloglarda karşımıza Makedonia başlığı altında çıkmaktadırlar. Sadece Winterthur Ko-leksiyonunda “Nerede Basıldığı Bilinmeyen Küçük Asya” başlığı altında değerlendirilmiş olan bu darpların yeni örnekleri İzmir’in doğusunda kalan Nif Dağı’nda ele geçmiştir. Dağın güneyindeki Karamattepe Nekropolis’inde yürütülen arkeolojik kazılarda ele geçen bir, Nif Dağı yüzeyinde bulunup İzmir Arkeoloji Müzesi’ne teslim edilen bir ve müzenin koleksiyonunda bulunan dört ör-nek söz konusu sikkelerin gerçekten de Küçük Asya kökenli olduklarını göstermektedir. Bu sikke serisinin Sardeis darphanesinde üretilmiş olabileceği tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nif Dağı, Karamattepe, Ionia, Makedonia Krallığı, III. Aleksandros, III. Philippos, Bronz Sikke Darbı

New Evidence for the Western Asia Minor Origin of the Macedonian Royal Bronze Issue Price P2 from Nif Olympos Excavations

Öz

The subject of this article is the Macedonian royal
bronze coins which carry the head of Herakles on the obverse side and a
horseman with the legends ΦΙ ΒΑ on the reverse. These coins were minted during
the reign of Philip III Arrhidaios, between 323–317 B.C. Although it is almost
certain that these coins originated in Asia Minor due to the examples found in
the course of the Sardeis excavations, they are listed under the title of
Macedonia in the major coin catalogues. Further examples of these coins, which
have been evaluated under the title “Uncertain Asia Minor” only in the
Winterthur Collection, were found on Mount Nif to the east of Izmir. Indeed,
one example found in the archaeological excavations of the Necropolis of
Karamattepe in the south of the mountain and another, found on the surface of
Mount Nif and transferred to the Izmir Archaeological Museum together with four
others in the museum’s collection show these coins are of Asia Minor origin. 

Anahtar Kelimeler

Mount Nif, Karamattepe, Ionia, Macedonian kingdom, Alexander III, Philip III, Bronze coinage

Kaynakça

• Ashton 1998 R. H. J. Ashton, The Coins of the Macedonian Kings, Lysimachos and Eupolemos in the Museum of Fethiye and Afyon, in: A. Burnett – U. Wartenberg – R. Witschonke (edd.), Coins of Macedonia and Rome: Essays in Honour of Charles Hersh, London 1998, 19–48.
• Ashton 2004 R. H. J. Ashton, Kaunos, not Miletos or Mylasa, NC 2004, 33–46.
• Ashton 2014 R. H. J. Ashton, The Late Classical and early Hellenistic Bronze Coinage of Kyme in Aiolis: A Sketch, in: K. Dörtlük – O. Tekin – R. Boyraz Seyhan (edd.), First International Congress of the Anatolian Monetary History and Numismatics, 25–28 February 2013, Proceedings, İstanbul 2014, 25–48.
• Baker 2000 P. Baker, Coût des garnisons et fortifications dans les cités à l’époque hellénistique, in: J. Andreau – P. Briant – R. Descat (edd.) Economie antique, La guerre dans les économies antiques, Saint Bertrand-de-Comminges 2000, 176–196.
• Bean 1955 G. E. Bean, The Defences of Hellenistic Smyrna, Anadolu Araştırmaları I, 1955, 43–55.
• Bell 1916 H. W. Bell, Sardis XI: Coins, Part I, 1910–1914, Leiden 1916.
• Bilgin 2015 M. Bilgin, Pottery Finds From Nif-Olympus, in: E. Laflı – S. Patacı (edd.), Recent Studies on the Archaeology of Anatolia (BAR International Series 2750), Oxford 2015, 27–40.
• Bloesch 1987 H. Bloesch, Griechische Münzen in Winterthur, Bd. I: Spanien bis Hellas (Text- und Tafelband), Winterthur 1987.
• Çizmeli Öğün – Marcellesi 2011 Z. Çizmeli Öğün – M. Chr. Marcellesi, Réseaux d’échanges régionaux en Asie Mineure occidentale: l’apport des monnaies de fouilles, in: M.-Chr. Marcellesi – T. Faucher – O. Picard (edd.), Nomisma. La circulation monétaire dans le monde grec antique, Actes du colloque international, Athènes, 14–17 Avril 2010 (BCH Supplément 53), Athens 2011, 297–343.
• Doğer – Gezgin 1998 E. Doğer – İ. Gezgin, Arkaik ve Klasik Dönemde Smyrna’nın Dış Savunması Üzerine Gözlemler, II.Uluslararası İzmir Sempozyumu, İzmir 1998, 7–30.
• Gaebler 1935 H. Gaebler, Die antiken Münzen von Makedonia und Paionia, Berlin 1935.
• Griffith 1935 G. T. Griffith, The mercenaries of the Hellenistic World, Cambridge 1935.
• Johnston 1981 A. Johnston, The Greek Coins, in: T. V. Buttrey – A. Johnston – K. M. Macken – M. L. Bates (edd.), Greek, Roman and Islamic Coins from Sardis, Cambridge/Mass. 1981, 1–71.
• Lenger 2013a D. S. Lenger, Yeni Bulgular Işığında Kaunos’a Atfedilen Makedon Krali Darpları, Adalya 16, 2013, 1–9.
• Lenger 2013b D. S. Lenger, Salamis’e atfedilen Makedon Krali Bronzlar Üzerine Bir Değerlendirme, Olba 21, 2013, 371–386.
• Lenger 2016 D. S. Lenger, Monete provenienti dal Monte Nif (Olympos) in Ionia, in: B. Takmer – E. Akdoğu Arca – N. Gökalp Özdil (edd.), Vir doctus Anatolicus. Studies in Memory of Sencer Şahin, İstanbul 2016, 644–656.
• Liampi 1986 K. Liampi, Zur Chronologie der sogenannten “anonymen” makedonischen Münzen des späten 4. Jhs. v. Chr, JNG 36, 1986, 41–65.
• Liampi 2000 K. Liampi, The circulation of bronze Macedonian royal coins in Thessaly, JRA Suppl. 39, 2000, 221–226.
• Meriç 1988 R. Meriç, Antik Dönemde Küçük Menderes Havzasının Tarihsel Coğ¬rafyasına Genel bir Bakış, Ege Üniversitesi Coğrafya Dergisi 4, 1988, 202–212.
• Meriç 2009 R. Meriç, Das Hinderland von Ephesos: Archäologisch-topographische Forschungen im Kaystros-Tal, Vienna 2009.
• Nankov 2009 E. Nankov, The Circulation of Bronze Macedonian Royal Coins in Seuthopolis: A Reappraisal, in: Ç. Ö. Aygün (ed.), Proceedings of the XIth Symposium on Mediterranean Archaeology, İstanbul Technical University 24–29 April 2007 (BAR International Series 1900), Oxford 2009, 270–276.
• Price 1991 M. J. Price, The Coinage in the Name of Alexander the Great and Philip Arrhidaeus. A British Museum Catalogue, Vol. I–II, Zurich – London 1991.
• Psoma 2009 S. Psoma, Tas Sitarchias tous Misthous ((ARIST.), OEC. 1351B) Bronze Currencies and Cash-allowances in Mainland Greece, Thrace and the Kingdom of Macedonia, RBN 155, 2009, 3–38.
• SNG Cop Sylloge Nummorum Graecorum, The Royal Collection of Coins and Medals, Danish National Museum, Macedonia, New Jersey 1982.
• SNG München Sylloge Nummorum Graecorum, Deutschland, Staatliche Münzsammlung München, 20. Heft. Ionien, Munich 1995.
• SNG Marc Bar Sylloge Nummorum Graecorum, Belgique, Bibliothèque Royale de Belgique, La Collection de Bronzes Grecs de Marc Bar, Bruxelles 2007.
• Tulunay 2006 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Araştırma Projesi: 2004 Yılı Yüzey Araştırması, Araştırma Sonuçları Toplantısı 23/2, Ankara 2006, 189–200.
• Tulunay 2007 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Araştırma Projesi: 2005 Yılı Yüzey Araştırması, Araştırma Sonuçları Toplantısı 24/2, Ankara 2007, 351–362.
• Tulunay 2008 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2006 Yılı Kazısı, Kazı Sonuçları Toplantısı 29/3, Ankara 2008, 79–98.
• Tulunay 2009 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2007 Yılı Kazısı, Kazı Sonuçları Toplantısı, 30/ 3, Ankara 2009, 411–426.
• Tulunay 2010 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2008 Yılı Kazısı, Kazı Sonuçları Toplantısı 31, Ankara 2010, 387–408.
• Tulunay 2011 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2009 Yılı Kazısı, Kazı Sonuçları Toplantısı 32, Ankara 2011, 405–423.
• Tulunay 2012 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2010 Yılı Kazısı, Kazı Sonuçları Toplantısı 33, Ankara 2012, 147–171.
• Tulunay 2013 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2011 Yılı Kazısı, Kazı Sonuçları Toplantısı 34, Ankara 2013, 233–253.
• Tulunay 2015 E. T. Tulunay, Nif-Olympus Survey and Excavation Project between 2004–2010, in: E. Laflı – S. Patacı (edd.), Recent Studies on the Archaeology of Anatolia (BAR International Series 2750), Oxford 2015, 11–19.
• Tulunay et al. 2014 E. T. Tulunay, Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2012 Yılı Kazısı, Kazı Sonuçları Toplantısı 35, Ankara 2014, 343–358.
• Türkmen 2011 M. Türkmen, İzmir Nif Dağı Ballıcaoluk Yerleşimine İlişkin Gözlemler, Colloquium Anatolicum 10, 2011, 261–275.
• Türkmen 2012 M. Türkmen, İzmir Nif Dağı’nda Bir Kale Yerleşimi: Ballıcaoluk, in: M. A. Beyhan (ed.), Türkiye’de İskân ve Şehirleşme Tarihi, İstanbul 2012, 1–15.
• Türkmen Peker 2015 M. Türkmen Peker, A Site in the Territory of Nif-Olympus: Ballıcaoluk, in: E. Laflı – S. Patacı (edd.), Recent Studies on the Archaeology of Anatolia (BAR International Series 2750), Oxford 2015, 19–27.