Platon’un Apologia’sındaki Sokrates’in Kişiliğine Yeni Bir Bakış

Yıl 2016, Cilt: Suppl. 1, 278 - 290, 31.08.2016

Haydar Dönmez

Öz

Sokrates felsefe tarihinin en ilgi çekici
kişiliklerinden ve şaşırtıcı filozoflarından biridir. MÖ. 399 yılında
yargılanmış ve mahkum edilmiştir. Davacılar ona karşı üç suçlama
yöneltmişlerdir: dine saygısızlık, başka tanrılar icat etmek ve Atina gençliğini
bozmak. Sokrates bunun üzerine hiçbir şey yazmamıştır. Bu nedenle kendisinin
tutumu ve kişisel düşünceleri öğrencilerinin ve kendi çağdaşındakilerin
yazımlarına dayanmaktadır. Platon, Ksenophon ve Aristophanes gibi yazarların
eserleri önemli bilgiler vermekle birlikte, bu yazarların Sokrates kişiliği
üzerine izlenimi birbirleriyle çelişki göstermektedir. Bu çalışma Platon’un
Apologia isimli eserindeki Sokrates kişiliğine yeni bir bakış açısı sunmayı
amaçlamaktadır. Modern bilim insanları tarafından oluşturulan kişilik izlenim
genellikle olumlu yöndedir: dürüst, bilge, demokrat, dindar, hakikat dostu. Bu
çalışma Platon’un en güvenilir eseri gözüyle bakılan Apologia’da Sokrates’in
tutarsız düşüncelerine yoğunlaşmakta ve modern bilim insanları tarafından sunulan
kendi görüşlerinin yanlışlığını göstermeyi amaçlamaktadır. Sonuç olarak
Sokrates’in mahkeme jürisi önünde iyi bir savunma yapamadığı düşüncesine
varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sokrates, yargılama, savunma, Atina mahkemesi, Yunan felsefesi

Platon’un Apologia’sındaki Sokrates’in Kişiliğine Yeni Bir Bakış

Öz

Socrates is one of the most interesting and
enigmatic philosophers in the history of philosophy. In 399 BC he was tried by
the Athenian court and executed. The accusers brought three accusations against
him: impiety, introducing new gods and corrupting young men. Socrates wrote
nothing. Therefore, information about his personality and thoughts is based on
writings of his students and contemporaries. Works by Plato, Xenophon and
Aristophanes give considerable information, but Socratic images of these
writers are inconsistent with each other. This paper tries to take a new look
at the personality of Socrates in the Apology of Plato. The Socratic image
created by modern scholars is generally positive: honest, wise, democrat,
devout, truth-lover. My paper focuses on the obvious contradictions of Socrates
in the Apology and tries to disprove his views confirmed by modern scholars. It
comes to conclusion that Socrates fails to make a good defence before the jury.

Anahtar Kelimeler

Socrates, trial, apology, Athenian court, Greek philosophy

Kaynakça

• Arslan 2010 A. Arslan, İlkçağ Felsefesi Tarihi 2, İstanbul 2010.
• Cartledge 2013 P. Cartledge, Pratikte Antik Yunan Siyasî Düşüncesi, (çev. K. Tanrıyar), İstanbul 2013.
• Copleston 1997 F. Copleston, Ön-Sokratikler ve Sokrates, (çev. A. Yardımlı), İstanbul 1997.
• Dorion 2005 L. A. Dorion, Sokrates, (çev. M. N. Demirtaş), Ankara 2005.
• Guthrie 1972 W. K. C. Guthrie, Socrates, Cambridge 1972.
• Hadot 2011 P. Hadot, İlkçağ Felsefesi Nedir?, (çev. M. Cedden), Ankara 2011.
• Mantouri 1990 M. Mantouri, The Oracle Given to Chaerephon on the Wisdom of Socrates. An Invention by Plato, Kernos 3, l990, 251–259.
• Nehamas 2002 A. Nehamas, Yaşama Sanatı Felsefesi: Platon’dan Foucault’ya Sokratik Dü¬şü¬nümler, (çev. C. Soydemir), İstanbul 2002.
• Ober 2011 J. Ober, Socrates and Democratic Athens, şurada: D. R. Morrison (ed.), The Cambridge Companion to Socrates, Cambridge 2011, 138–178.
• Papadimitriou 2012 A. Papadimitriou, Pro Atheniensibus Contra Socratem, 2012 (http://www. sgt.gr/en/programme/event/688).
• Popper 1989 K. R. Popper, Açık Toplum ve Düşmanları, Cilt I: Platon, (çev. M. Tunç¬ay), İstanbul 1989.
• Popper 2001 K. R. Popper, Daha İyi Bir Dünya Arayışı, (çev. İ. Aka), İstanbul 2001.
• Samons 2013 L. J. Samons II, Demokrasinin Nesi Var?, (çev. Y. Erdemli ), İstanbul 2013.
• Selçuk 1995 S. Selçuk, Sokrates ve ‘Savunma’sı, Türkiye Günlüğü Dergisi 37, 1995, 29–30.
• Stone 1988 I. F. Stone, The Trial of Socrates, New York 1988.
• Taylor 2002 C. C. W. Taylor, Düşüncenin Ustaları / Sokrates, (çev. C. Atila), İstanbul 2002.