Milletlerarası Tahkimde İspat Hakkı ve Sınırlarına Uygulanacak Hukuk

Year 2020, Volume: 40 Issue: 2, 729 - 773, 30.12.2020

Cemile Demir Gökyayla

Abstract

UNCITRAL Model Kanun, delillere uygulanacak kuralları ayrıntılı olarak düzenlememiş, delillere uygulanacak kuralları belirleme yetkisini, taraf iradelerine veya hakemlere bırakmıştır. UNCITRAL Model Kanunun 18’inci maddesi uyarınca yargılamada taraflara eşit muamele edilmelidir ve taraflara iddia ve savunmalarını hakeme sunabilmeleri için bütün imkânlar tanınmalıdır. Delillere uygulanacak kuralları belirleme konusunda taraf iradesinin ve hakem kararının sınırları ise 19’uncu 18’inci maddeler uyarınca lex arbitri’nin emredici kuralları, silahların eşitliği ve hukuki dinlenilme hakkına riayet edilmesidir. İspat hakkı, hukuki dinlenilme hakkını içeriğine dâhil bir yargısal temel haktır. Tarafların eşitliği ve hukuki dinlenilme hakkının bir gereği olarak tahkim yargılamasında taraflar ispat hakkı tanınmak zorundadır. İspat hakkının gereklerini lex arbitri belirleyecektir. Ancak, ispat hakkının sınırlarının belirlenmesi sadece lex arbitri uygulanmasıyla çözülemez. Bunun iki sebebi vardır. Öncelikle, nitelikleri gereği lex arbitri’deki ispat hakkının bazı sınırlarının tahkim yargılamasına uygulanması uygun olmayabilir. İkinci olarak, ispat hakkının sınırlanmasını gerektiren sebepler lex arbitri dışında başka bir hukuktan kaynaklanabilir. Bu çalışmanın amacı, ispat hakkının tahkimdeki sınırlarını ve bu sınırların tabi olduğu hukuku belirlemektir. Bu çalışma da uygun terminolojiyle ilgili problemlere de yer verilmiş ve tahkimde kullanılması gereken Türkçe kavram ve terimler de belirlenmeye çalışılmıştır.

Keywords

Tahkim, delil, Hukuki dinlenilme hakkı, İspat hakkı, İspat hakkının sınırları, Sır, Sulh, Arabuluculuk, İbraz, İbraz muafiyeti, Hukuka aykırı deliller

Supporting Institution

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Recht auf Beweis” or “droit a la preuve” in International Arbitration and Law Applicable to Limit of the Right

Abstract

UNCITRAL Model Law does not stipulate detailed rules of evidence but grants the parties and the arbitral tribunal the power to agree or determine the rules of evidence subject to the mandatory provisions of lex arbitri. The Model Law also states that the parties shall be treated with equality and each party shall be given a full opportunity of presenting his case. Consequently, under the Model Law, the parties and the tribunal’s power to rule the evidence is restricted by the mandatory rules of lex arbitri, rights to be heard and the equality of the parties. The right to be heard subsumes the right to present his case. From Civil Law perspective, “Recht auf Beweis” in German or “droit a la preuve” in French corresponds to the right to present his case. These are all procedural fundamental rights that the parties shall be given through arbitral proceedings. In principle, lex arbitri governs the parties’ rights to be heard (involving presenting of his case). Whilst the right to present his case is a fundamental procedural right there are important limits of the same. The questions to be answered are (i) what the limits are in international arbitration and (ii) which law governs them. Lex arbitri cannot be the only law who governs these limits for two reasons. First, all of the limits provided in the domestic law of the place of arbitration should not apply to international arbitration because of their domestic nature. Second, the limits argued by the parties may base on law other than lex arbitri. This paper attempts to answer these questions and clarify some problems of terminology from Turkish law perspective.

Keywords

Arbitration, Evidence, Right of presenting his case, Right to be heard, Recht auf Beweis, Legal privilege, Legal impediment, Attorney-client privilege, Disclosure, Discovery, Settlement

References

• Atalay O, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku C. II (15th edn, Onikilevha 2017)
• Akıncı Z, Milletlerarası Tahkim (5th edn,Vedat 2020)
• Aygül M, Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkim Usulüne Uygulanacak Hukuk ve Deliller (2nd edn, Oniki Levha 2014)
• Born G, International Commercial Arbitration Vol. II (2nd edn, Kluwer Law International 2014)
• Çelikel A and Erdem B, Milletlerarası Özel Hukuk (15th edn, Beta 2017)
• Çiftçi P, İspat Hakkı ve Sınırlamaları (1st edn, Adalet 2018)
• Demir Gökyayla, Milletlerarası Tahkimde Belge İbrazı (1st edn, Vedat 2014)
• Doğan V, “Milletlerarası Özel Hukukta İspata Uygulanacak Hukukun Tespiti” (1998) 6(1-2) SÜHFD in Prof. Dr. Süleyman ARSLAN’a ARMAĞAN 787-819
• Esen E, “İktisadi Müesseselerde Mecburî Türkçe Kullanılması Hakkında Kanun’un Milletlerarası Tahkim Anlaşmaları Üzerindeki Etkisi” (2020) 40(1) PPIL 203–229
• Güvenalp F, Milletlerarası Tahkimde İddia ve Savunma Hakkının İhlali (1st edn, Oniki Levha 2018)
• Hacıbekiroğlu E, Milletlerarası Tahkim Hukukunda Deliller ve Delillerin Değerlendirilmesi (1st edn, Oniki Levha 2012)
• Kale S and Keser S, “Medeni Yargılama Hukukunda Delil Sistemi” (2016) 21(2) MÜHFHAD 701- 726
• Kabir D and Rekha R, “A Challenger Approaches: An Assessment of the Prague Rules on the Efficient Conduct of Proceedings in International Arbitration” (2020) 37(1) in Maxi Scherer (ed), Journal of International Arbitration 27-48
• Kalpsüz T, Türkiye’de Milletlerarası Tahkim (2nd edn, Yetkin 2010)
• Khodykin R and Mulcahy C and Fletcher N, A Guide to the IBA Rules on the Taking of Evidence in International Arbitration (1st edn, Oxford 2019)
• Möckesch A, Attorney-Client Privilege in International Arbitration (1st edn, Oxford 2017)
• Nomer E, Devletler Hususi Hukuku, (22nd edn, Beta 2017)
• O’Malley N D, Rules of Evidence in International Arbitration: An Annoted Guide, (1st edn, Informa 2012)
• Özel S, Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri (1st edn, Legal 2008)
• Postacıoğlu İ. Şehadetle İspat Memnuiyeti ve Hudutları (1st edn, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınevi 1964)
• Sarıöz Büyükalp İ, Adîl Yargılanma Hakkının Türk Milletlerarası Usûl Hukuku Üzerindeki Etkileri (1st edn, Oniki Levha 2018)
• Schaffstein S, The Doctrine of Res Judicate Before, International Commercial Arbitral Tribunals (1st edn, Oxford 2016)
• Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (7th edn, Beta 2019)
• Takavut, İ D, Milletlerarası Ticari Tahkimde Doğrudan Uygulanan Kurallar (1st edn, Oniki Levha 2018)
• Waincymer J M, Procedure and Evidence in International (1st edn, Kluwer Law International 2012)
• Toraman B, “Medeni Usul Hukukunda İspat Hakkına Dair Bazı Tespit ve Değerlendirmeler” (2014) 16 DEÜHFD 1483-1523
• Yeşilırmak A, Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku C. III (15th edn, Onikilevha 2017)