Milletlerarası Yatırım Tahkiminde Karşı Davalar

Year 2020, Volume: 40 Issue: 2, 1659 - 1708, 30.12.2020

İnci Ataman Figanmeşe

Abstract

Saluka davası kapsamında verilmiş yetki kararıyla ev sahibi devletlerin ‘Yatırım Teşvik ve Koruma Sözleşmelerinde (YTKS’lerde)’ yer alan tahkim klozlarına istinat etmek suretiyle karşı dava açma olanağına sahip oldukları teorik olarak ortaya konmuş olsa da, karşı davaların hükme bağlanabilmesinin tâbi olduğu yetki ve kabul edilebilirlik şartlarının yerine gelmiş olup olmadığının belirlenmesinde nasıl bir anlayışın tatbiki gerektiği konusunda henüz netleşmiş standartlar oluşturulamamıştır. Meselâ karşı davanın, tarafların tahkim rızasının kapsamı içinde olup olmadığının belirlenmesi konusunda ağırlıklı olarak YTKS’de yer alan tahkim klozunun kapsamından yola çıkılmış olunsa da, bazı hakemler, yatırmcının tahkim davası açmakla ev sahibi devletin açacağı karşı davaları da tahkim rızasının kapsamına dahil etmiş kabul edilmesi gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Diğer yandan, YTKS’ler genellikle yatırımcıya yükümlülük getirmediklerinden, ev sahibi devletler yatırımcının ancak mahallî hukuku veya aralarındaki sözleşmeyi ihlâl etmiş olduğunu ileri sürmeleri mümkündür; ev sahibi devletlerin YTKS hükümleri dışında kalan bu ihlâllere dayanmak suretiyle karşı dava açıp açamayacaklarına ilişkin olarak son dönemde verilmiş az sayıdaki karar dışında net bir cevap ortaya konmamıştır. Kabul edilebilirlik şartını teşkil eden, karşı dava ile asıl dava arasında bağlantı bulunması şartı bakımından, çoğunlukla asıl dava ile karşı dava arasında “hukukî bağlantı” bulunması aranmışsa da, “vakıalar bakımından bağlantı” bulunmasının yeterli olacağına karar verilmiş olan tahkim davaları da bulunmaktadır.         

Keywords

Karşı Dava, Asıl Dava, Yetki, Kabul Edilebilirlik, ICSID Konvansiyonu’nun 46. maddesi, Bağlantı, Tahkim İradesi, Mahallî Hukuk, Saluka, Urbaser, Roussalis, Vestey

Counterclaims in the Realm of Investment Arbitration

Abstract

Saluka davası kapsamında verilmiş yetki kararıyla ev sahibi devletlerin ‘Yatırım Teşvik ve Koruma Sözleşmelerinde (YTKS’lerde)’ yer alan tahkim klozlarına istinat etmek suretiyle karşı dava açma olanağına sahip oldukları teorik olarak ortaya konmuş olsa da, karşı davaların hükme bağlanabilmesinin tâbi olduğu yetki ve kabul edilebilirlik şartlarının yerine gelmiş olup olmadığının belirlenmesinde nasıl bir anlayışın tatbiki gerektiği konusunda henüz netleşmiş standartlar oluşturulamamıştır. Meselâ karşı davanın, tarafların tahkim rızasının kapsamı içinde olup olmadığının belirlenmesi konusunda ağırlıklı olarak YTKS’de yer alan tahkim klozunun kapsamından yola çıkılmış olunsa da, bazı hakemler, yatırmcının tahkim davası açmakla ev sahibi devletin açacağı karşı davaları da tahkim rızasının kapsamına dahil etmiş kabul edilmesi gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Diğer yandan, YTKS’ler genellikle yatırımcıya yükümlülük getirmediklerinden, ev sahibi devletler yatırımcının ancak mahallî hukuku veya aralarındaki sözleşmeyi ihlâl etmiş olduğunu ileri sürmeleri mümkündür; ev sahibi devletlerin YTKS hükümleri dışında kalan bu ihlâllere dayanmak suretiyle karşı dava açıp açamayacaklarına ilişkin olarak son dönemde verilmiş az sayıdaki karar dışında net bir cevap ortaya konmamıştır. Kabul edilebilirlik şartını teşkil eden, karşı dava ile asıl dava arasında bağlantı bulunması şartı bakımından, çoğunlukla asıl dava ile karşı dava arasında “hukukî bağlantı” bulunması aranmışsa da, “vakıalar bakımından bağlantı” bulunmasının yeterli olacağına karar verilmiş olan tahkim davaları da bulunmaktadır.

Keywords

Karşı Dava, Asıl Dava, Yetki, Kabul Edilebilirlik, ICSID Konvansiyonu’nun 46. maddesi, Tahkim İradesi, Mahallî Hukuk,, Saluka, Urbaser, Roussalis, Vestey

References

• Antonopoulos C, Counterclaims Before The International Court of Justice (Springer 2011).
• Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Ticarî Uyuşmazlıklara İlişkin Mahkeme ve Tahkim Yargılamasında Takas (Vedat 2015).
• Ataman-Figanmeşe İ, Devletlerarası Sözleşmelerde Yer Alan Tahkim Klozlarının Yatırımcılara Yapılmış Tahkim Anlaşması Akdetme Önerisi Olarak Kabulünün Ev Sahibi Devletler Bakımından Doğurduğu Olumsuz Sonuçlar, iç Özdemir-Kocasakal H./ Balkar S (eds) Tahkim Anlaşması (Oniki Levha 2020) 103- 130.
• Atanasova D, Benoit M and Ostřankŷ J, The Legal Framework for Counterclaims in Investment Treaty Arbitration, 2014 (31) Journal of International Arbitration 357-91.
• Bjoklund AK, The Role of Counterclaims in Rebalancing Investment Law (2013) 17 Lewis & Clark L Rev 461-480.
• Born G, International Commercial Arbitration (Wolters Kluwer 2014)
• Croft C, Kee C and Waincymer J, A Guide To The UNCITRAL Arbitration Rules, (Cambridge University Press 2013).
• Demir IE, ICSID Tahkiminde Kişi Bakımından Yetki (Filiz 2014) 27.
• Douglas Z, The International Law of Investment Claims (Cambridge Univesity Press 2009).
• Douglas Z, ‘The Enforcement of Environmental Norms in Investment Treaty Arbitration’ in Dupuy PM / Viňuales JE (eds), Harnessing Foreign Investment To Promote Environmental Protection: Incentives and Safeguards (Cambridge University Press 2013) 415.
• Eickhoff W, Inländische Gerichtsbarkeit und internationale Zuständigkeit für Aufrechnung und Widerklage (Duncker&Humblot 1986).
• Ekşi N, ICSID Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (Beta 2009).
• Erten R, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununun Türk Yabancılar Hukuku Sistemi İçindeki Yeri ve Rolü (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2006).
• Executive Directors of the International Bank, ‘Report of Executive Directors of the International Bank to Accompany the Convention for the Settlement of Investment Disputes between States and Nationals of Other States’ parag. 13 <icsid.worldbank.org/sites/defaoult/files/documents/ICSID%20Convention%20English.pfd> Erişim 2 Mayıs 2020.
• Giray FK, Milletlerarası Yatırım Tahkiminde Kamulaştırmadan DoğanTazminat ve Tazminatın Hesaplanmasında Kullanılan Yöntemler (Beta 2013).
• Gouiffes L and Ordonez M, ‘Jurisdiction and Admissibility: Are We Any Closer To A Line In the Sand?’ 2015 (31) Arbitration International,107-122 .
• Görgün Ş, Börü L, Toraman B ve Kodakoğlu M, Medeni Usul Hukuku (8inci baskı Yetkin 2019).
• Harrison J, ‘Environmental Counterclaims in Investor-State Arbitration’ (2016) 17 The Journal of World Investment & Trade 479-488.
• Kalicki, JE and Silberman MB, Case Comment: Sprydon Roussalis v. Romania, (2012) 27 (1) ICSID Review 9-15.
• Kendra T, ‘State Counterclaims in Investment Arbitration – A New Lease of Life?’ 2013 (29) Arbitration International 575-606.
• Kjos HE, Applicable Law in Investor-State Arbitration: The Interplay Between National and International Law (Oxford Scholarship Online 2013) 148 <oxford.universitypressscholarship.com/view/10.1093/acprof:oso/9780199656950.001.0001/acprof-9780199656950-chapter-4> Erişim 3 Ağustos 2020.
• Kuru B, Medeni Usul Hukuku El Kitabı, cilt 2 (Yetkin 2020).
• Lalive P and Halonen L, On The Availability of Counterclaims in Investment Treaty Arbitration (2011) Czech Yearbook of International Law 141-154.
• Paulsson J, ‘Arbitration Without Privity’ (1995) 10(2) ICSID Review, 232-257.
• Paulsson J, ‘Jurisdiction and Admissibility’, 2010 (30) Miami Law Research Paper Series, 601-17 <http://ssrn.com/abstract=1707490> Erişim 23 Ağustos 2020.
• Paulsson J and Petrochilos G, Revision of The UNCITRAL Arbitration Rules, <uncitral.org/pd/english/news/arbrules_report.pdf> Erişim 1 Mayıs 2020.
• Pathak H, Consenting to Counterclaims Under The ICSID Convention (2019) 19 Pepperdine Dispute Resolution Law Journal 101.
• Pauker S, Admissibility of Claims in Investment Treaty Arbitration, (2018) 34 Arbitration International, 1-78.
• Postacıoğlu/Altay, Medeni Usûl Hukuk Dersleri (Vedat 2015).
• Rivas JA, ‘ICSID Treaty Counterclaims: Case Law and Treaty Evolution’, in Kalicki JE and Joubin-Bret (eds) A Reshaping the Investor-State Dispute Settlement System (Nijhof 2015) 779-827.
• Schreuer CH, Malintopi L, Reinisch A and Sinclair A, The ICSID Convention (2nd edn, Cambridge University Press 2009).
• Schreuer C, ‘Denunciation of the ICSID Convention’ iç M Waibel, A Kaushal, L Chung and C Balchin (eds) The Backlash Against Investment Arbitration (Kluwer International 2010) 353-368.
• Schröder J, Internationale Zuständigkeit (Westdeutscher Verlag 1971)
• Shill S and Djanic V, ‘Wherefore Art Thou? Towards a Public Interest-Based Justification of International Investment Law’ , 33(2018) ICSID Review, 29-55.
• Sornarajah M, The International Law on Foreign Investment (Cambridge University Press 1994)
• Şanlı C, Uluslararası Ticarî Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (7nci bası, Beta 2019).
• Şit-Köşgeroğlu, B, Enerji Yatırım Sözleşmeleri ve Bunların Uluslararası Yatırım Anlaşmaları ile Korunması (Legal 2012).
• Schreuer C, Malintopi L, Reinisch A and Sinclair A, The ICSID Convention (2nd edn, Cambridge University Press 2009.
• Schreuer C, ‘Denunciation of the ICSID Convention’ iç M Waibel, A Kaushal, L Chung and C Balchin (eds) The Backlash Against Investment Arbitration 353-368.
• Shill S and Djanic V, ‘Wherefore Art Thou? Towards a Public Interest-Based Justification of International Investment Law’ , 33(2018) ICSID Review, 29-55.
• Sornarajah M, The International Law on Foreign Investment (Cambridge University Press 1994)
• Terzi B, Uluslararası Yatırım Tahkiminde Yatırımın Hukuka Aykırılığı (Oniki Levha 2019).
• Tiryakioğlu B, ‘Yatırım Tahkiminde (Uyuşmazlık Çözüm Kayıtları Kapsamında) Yetki ve Kabul Edilebilirlik’ iç Hatice Özdemir-Kocasakal ve Süheyla Balkar (eds), Tahkim Anlaşması, (Oniki Levha 2020) 87-101.
• Vohryzek-Griest A, State Counterclaims in Investor-State Disputes: A History of 30 Years of Failure, (2009) 15(1) International Law, Revista Colombiana De Derecho Internacional, 83-124
• Waibel M/ Rylatt JW, Counterclaims in International Law (December 1, 2014), University of Cambridge Faculty of Law Research Paper No: 60/2014 <<htpps://ssrn.com/abstract=2511847>>. Erişim 13 Mayıs 2020.
• Zenginkuzucu DM, Devlet ve yabancı Yatırımcılar Arasında Uyuşmazlıkların Çözümünde Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Merkezi ICSID’nin Kuruluşu ve İşlevi, İstanbul Üniversitesi Doktora Tezi <http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/48843.pdf> Erişim 10 Mayıs 2020.