Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu’nun Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 42 Sayı: 2, 529 - 559, 30.12.2022

Mustafa Okan Yağcı

https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.2.1080842

Öz

Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu (“Konvansiyon”) 07.08.2019 tarihinde Singapur’da imzaya açılmıştır. 25.02.2021 tarih ve 7282 sayılı Kanunla Türkiye’nin de ilk imzalayan ülkeler arasında bulunduğu Konvansiyon’un onaylanması uygun bulunmuş; 21.04.2021 tarih ve 3866 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile de onaylanmasına karar verilmiştir. Türk mevzuatının bir parçası haline gelecek olan/gelen Konvansiyon, iç hukuk bakımından cevaplanması gereken çeşitli soruları da beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada Konvansiyon, Türk Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku açısından bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Bu kapsamda, ilk olarak, (1) Konvansiyon’da yer alan düzenlemeler ((a) Konvansiyon’un uygulama alanı, (b) sulh anlaşmalarını yerine getirme yükümlülüğü ve hukuki yollara başvuru ile (c) hukuki yollara başvurunun reddi sebepleri) hakkında bilgi verilecek; ardından, (2) Türk hukukuna göre yürütülen arabuluculuk faaliyetleri neticesinde düzenlenen sulh anlaşmalarının Konvansiyon’un uygulama alanına girip girmediği ve (3) Konvansiyon’a taraf bir devlette yürütülen arabuluculuk faaliyetleri sonunda düzenlenen sulh anlaşmalarının Türk Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku bağlamında nasıl değerlendirilmesi gerektiği ((a) sulh anlaşmasının hukuki niteliği ve sonuçları, (b) arabuluculuğa elverişlilik ve (c) dava şartı olarak etkisi) meseleleri tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu, Arabuluculuk, Sulh Anlaşması, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Milletlerarası Ticari Uyuşmazlıklar

Legal Assessment of the United Nations Convention on International Settlement Agreements Resulting from Mediation Regarding Civil Procedure and Enforcement-Bankruptcy Law

Öz

The signing ceremony of the United Nations Convention on International Settlement Agreements Resulting from Mediation was held in Singapore on 07 August 2019. As per the Law No. 7282 regarding the Approval of the United Nations Convention on International Settlement Agreements Resulting from Mediation dated 25 February 2021, the Turkish Parliament deemed approval of the Convention suitable, and Presidential Decree No. 3866 dated 21 April 2021 approved the Convention. The Singapore Convention on Mediation, which [would] became part of Turkish legislation carries some questions in terms of domestic law. This study will assess the Convention in light of Turkish Civil Procedure and Enforcement-Bankruptcy Law. In this context, the study will first provide (1) some information with respect to regulations in the Convention such as (a) the scope of the Convention’s application, (b) the enforcement of and reliance on settlement agreements, and (c) groundsforrefusing to grantrelief, and then discussesthe issues of (2) whether or not the Convention applies to settlement agreements resulting from mediation conducted according to Turkish law and (3) how settlement agreements resulting from mediation conducted in a foreign contracting state should be evaluated under Turkish Civil Procedure and Enforcement-Bankruptcy Law regarding (a) the legal nature of settlement agreements and their consequences, (b) the ability to be subject to mediation, and (c) the effect of settlement agreements as a cause of action.

Anahtar Kelimeler

United Nations Convention on International Settlement Agreements Resulting from Mediation, mediation, settlement agreement, alternative dispute resolution, international commercial disputes

Kaynakça

• ------- Türk Hukuk Lûgatı (4th edn, Başbakanlık Basımevi 1998). google scholar
• Abou El Faraq M S, ‘The Enforcement of Settlement Agreements Resulting From Mediation - Qatari Perspective’ (2017) 19 Asian Business Lawyer 49 < heinonline.org, Erişim Tarihi 06.02.2022 >. google scholar
• Akalın Ş [ve başk.], Türkçe Sözlük (11th edn, Türk Dil Kurumu 2011). google scholar
• Alangoya Y, Medeni Usul Hukukunda Tahkimin Niteliği ve Denetlenmesi (Fakülteler Matbaası 1973). google scholar
• Apaydın E, ‘Avukatlık Sözleşmesi’ in Ali Cem Budak (ed.), Avukatlık ve Noterlik Hukuku (Filiz Kitabevi 2021) 91. google scholar
• Arslan R, Yılmaz E, Taşpınar Ayvaz S and Hanağası E, Medeni Usul Hukuku (7th edn, Yetkin 2021). google scholar
• Atamer K, Deniz Ticareti Hukuku I (On İki Levha 2017). google scholar
• Aydemir F, Türk Hukukunda Tahkim Sözleşmesi (On İki Levha 2017). google scholar
• Azaklı Arslan B, Medeni Usul Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk (Yetkin 2018). google scholar
• Belgesay M R, İcra ve İflas Kanunu’nun Değişen Maddeler Şerhi (Fakülteler Matbaası 1966). google scholar
• Budak A C (ed.), Avukatlık ve Noterlik Hukuku (Filiz Kitabevi 2021). google scholar
• Budak A C, ‘Res Judicata in Civil Proceedings in Common Law and Civilian Systems with Special Reference to Turkish and English Law’ (1992) 11 (3) Civil Justice Quarterly 261. google scholar
• Budak A C, ‘Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk’ (2019) 15 (42) Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Dergisi 25. google scholar
• Budak A C and Karaaslan V, ‘Avukatın Hak ve Yetkileri’ in Ali Cem Budak (ed.), Avukatlık ve Noterlik Hukuku (Filiz Kitabevi 2021) 31. google scholar
• Budak A C and Varol Karaaslan, Medeni Usul Hukuku (5th edn, Filiz Kitabevi 2021). google scholar
• Büyükay F, Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ve İcra Edilebilirlik Şerhi (Adalet 2018). google scholar
• Chong S Y and Steffek F, ‘Enforcement of International Settlement Agreements Resulting from Mediation under the Singapore Convention - Private International Law Issues in Perspective’ (2019) (31) Singapore Academy of Law Journal, Special Issue 448 < ink.library.smu.edu.sg > Erişim Tarihi 27.01.2022. google scholar
• Chua E, ‘Enforcement of International Mediated Settlement Agreements in Asia: A Path Towards Convergence’ (2019) 15 (1) Asian International Arbitration Journal 1 < papers.ssrn.com > Erişim Tarihi 27.01.2022. google scholar
• Chua E, ‘The Singapore Convention on Mediation - A Brighter Future for Asian Dispute Resolution’ (2019) (1) Asian Journal of International Law 1 < papers.ssrn.com > Erişim Tarihi 27.01.2022. google scholar
• Çelikel A and Erdem B B, Milletlerarası Özel Hukuk (17th edn, Beta 2021). google scholar
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (Seçkin 2010). google scholar
• Dür O, Arabuluculuk Faaliyeti ve Arabulucuların Hak ve Yükümlülükleri (Adalet 2017). google scholar
• Ekşi N, ‘Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu (Singapur Konvansiyonu)’ (2020) 9 (1) Uluslararası Ticaret ve Tahkim Hukuku Dergisi 27. google scholar
• Ekşi N, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Tahkim (Beta 2013). google scholar
• Ekşi N, Yabancı Gemilerin İhtiyati Haczi (2nd edn, Beta 2004). google scholar
• Ener M A, ‘Singapur Konvansiyonu: Arabuluculuk Anlaşmalarının New York Konvansiyonu’ (2019) 23 (4) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 227. google scholar
• Erkan M, Arabuluculuk ve Singapur Sözleşmesi (On İki Levha 2020). google scholar
• Erdoğan E and Cömert B, ‘Arabuluculuk Sonunda Hazırlanan Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği ve Anlaşma Belgesine Karşı Başvurulabilecek Hukuki Çareler’ (2018) 13 (138) Terazi Hukuk Dergisi 27. google scholar
• Erdoğan E, ‘Milletlerarası Arabuluculuk Anlaşma Belgelerinin İcrasına İlişkin BM Sözleşmesinin (Singapur Sözleşmesi) Değerlendirilmesi’ in Arabuluculuğun Geliştirilmesi Sempozyumu Ankara - 6-7 Aralık 2018 189. google scholar
• Ertekin E and Karataş İ, Uygulamada İhtiyari Tahkim ve Yabancı Hakem Kararlarının Tenfizi Tanınması (Yetkin 1997). google scholar
• Fırat E, Özel Kanunlarda Düzenlenen İlâm Niteliğinde Belgeler (Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 2015) < tez.yok.gov.tr > Erişim Tarihi 27.01.2022. google scholar
• Giray F K, ‘Tenfize İlişkin Üç Soru: Tenfize Konu Yabancı İlâmın Hukuk Devletinden Sadır Olması Gerekir Mi? Arabuluculuk Neticesinde Yapılan Sulh Anlaşması Tenfiz Edilebilir Mi? Yabancı Mahkemeden Sadır Ödeme Emri Kararı Tenfiz Edilebilir Mi?’, (2019) 39(2), Public and Private International Law Bulletin 609 < dergipark.org.tr > Erişim Tarihi 23.04.2022. google scholar
• Giray F K, ‘Arabuluculuk Kanunu’nun Uygulamasında Karşılaşılabilecek Sorunlar’, in Ceyda Süral and Ekin Ömeroğlu (eds), Türkiye’de Arabuluculuk Nasıl Etkin ve Başarılı Bir Hale Gelir? (Seçkin 2015) 117. google scholar
• Güzel P, ‘Taşınmaz Üzerinde Geri Alım Hakkı’ (2020) 11 (1) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 242. google scholar
• Huysal B, Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkime Elverişlilik (Vedat 2010). google scholar
• İlhan H A, Tahkim Sözleşmesinin Geçerliliği (Adalet 2016). google scholar
• Karaaslan V, ‘Avukatın Ödevleri’ in Ali Cem Budak (ed.), Avukatlık ve Noterlik Hukuku (Filiz Kitabevi 2021) 61. google scholar
• Karauz A K, Sulh Sözleşmesi (Adalet 2014). google scholar
• Karslı A, Medeni Muhakeme Hukuku (5th edn, Filiz 2020). google scholar
• Kılıçoğlu A, ‘Taşınmaz Satımında Şekil ve Hakkın Kötüye Kullanılması’ (1981) 38 (1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 209. google scholar
• Koçyiğit İ and Bulur A, Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk (Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı Yayını 2019) < adb.adalet.gov.tr > Erişim Tarihi 05.02.2022. google scholar
• Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü, Cilt 6 (6th edn, Demir Demir 2001). google scholar
• Memiş A B, Ticari Uyuşmazlıklar Arabuluculuk Usulü (Seçkin 2019). google scholar
• Nomer E and Şanlı C, Devletler Hususi Hukuku (18th edn, Beta 2010). google scholar
• Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (23rd edn, Beta 2021). google scholar
• Önen E, Medeni Yargılama Hukukunda Sulh (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1972). google scholar
• Özbek M S, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Cilt 2 (4th edn, Yetkin 2016). google scholar
• Özbek M S, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü (5th edn, Yetkin 2022). google scholar
• Özcan M N, Osmanlıca Türkçe Sözlük (8th edn, İnkilap Kitabevi 1997). google scholar
• Özekes M, ‘Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları’ in Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan and Hülya Taş Korkmaz (eds), Medeni Usul Hukuku, Cilt 3 (15th edn, On İki Levha 2017) 2801. google scholar
• Özel S, ‘Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi: Singapur Konvansiyonu’ (2019) 25 (2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı 1190. google scholar
• Özel S, ‘Zorunlu Arabuluculuğun Adalete Erişim Hakkı Çerçevesinde İrdelenmesi’ (2020) 40 (2) Public and Private International Law Bulletin, Prof. Dr. Cemal Şanlı’ya Armağan 867. google scholar
• Özkan I and Tütüncübaşı U, Uluslararası Usul Hukuku (Adalet 2017). google scholar
• Özmumcu S, Arabuluculuk Modelleri (On İki Levha 2021). google scholar
• Özmumcu S, ‘Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk Sistemine Genel Bir Bakış’ (2016) 74 (2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 807 <dergipark. org.tr > Erişim Tarihi 24.04.2022. google scholar
• Özmumcu S, Uzak Doğu’da Arabuluculuk Anlayışı ile Türk Hukuk Sisteminde Arabuluculuk Kurumuna Genel Bir Bakış (On İki Levha 2013). google scholar
• Özön M N, Osmanlıca Türkçe Sözlük (8th edn, İnkilap Kitabevi 1997). google scholar
• Özsunay E, ‘Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Uluslararası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi: Singapur Arabuluculuk Sözleşmesi Türk Hukukuyla Uyumu Bakımından Bir Değerlendirme’ (2019) 93 (3) İstanbul Barosu Dergisi 31. google scholar
• Öztekin G, ‘İsbat Hukuku ve Delillere Uygulanacak Hukuk Hakkında Görüşler’ (2011) 9 Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 37. google scholar
• Pekcanıtez H, Özekes M, Akkan M and Taş Korkmaz H (eds), Medeni Usul Hukuku, Cilt 3 (15th edn, On İki Levha 2017). google scholar
• Pürselim H S, ‘Yabancılık İçeren Arabuluculuk Usulü ve Bağlayıcılığı Hakkında Düşünceler’ (2014) 20 (2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 3 < openaccess. marmara.edu.tr > Erişim Tarihi 23.04.2022. google scholar
• Pürselim Arning S, ‘Zorunlu Arabuluculuk Faaliyetinin Yabancılık Unsuru İçeren Uyuşmazlıklara Etkisi’ in Ceyda Süral Efeçınar and Mehmet Ertan Yardım (eds), Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk (Seçkin 2019) 79. google scholar
• Postacıoğlu İ E and Altay S, Medeni Usul Hukuku Dersleri (Vedat 2015). google scholar
• Postacıoğlu İ E, Medeni Usul Hukuku Dersleri (6th edn, Sulhi Garan Matbaası 1975). google scholar
• Sarısözen M S, Avukatlık Hukukunda Uzlaştırma (Yetkin 2011). google scholar
• Schnabel T, ‘The Singapore Convention on Mediation: A Framework for the Cross-Border Recognition and Enforcement of Mediated Settlements’ (2019) 19 (1) Pepperdine Dispute Resolution Law Journal 1 < papers.ssrn.com > Erişim Tarihi 27.01.2022. google scholar
• Sussman E, ‘The Singapore Convention Promoting the Enforcement and Recognition of International Mediated Settlement Agreements’ (2018) (3) ICC Dispute Resolution Bulletin 42 < sussmanadr. com > Erişim Tarihi 27.01.2022. google scholar
• Süral Efeçınar C and Yardım M E (eds), Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk (Seçkin 2019). google scholar
• Şanlı C, Esen E and Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (7th edn, Beta 2019). google scholar
• Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (7th edn, Beta 2019). google scholar
• Tanrıver S, İlamlı İcra Takibinin Dayanakları ve İcranın İadesi (Yetkin 1996). google scholar
• Tanrıver S, Medeni Usul Hukuku Cilt 1 (4th edn, Yetkin 2021). google scholar
• Taşpolat Tuğsavul M, Türk Hukukunda Arabuluculuk (Yetkin 2012). google scholar
• Umar B, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi (2nd edn, Yetkin 2014). google scholar
• Üstündağ S, Medeni Yargılama Hukuku, Cilt 1-2 (7th edn, Yazarın Kendi Yayını 2000). google scholar
• Wojtowicz P and Gevaerd F, ‘A New Global ADR Star is Born: The Singapore Convention on Mediation’ (2019) 37 (9) Alternatives 141 < onlinelibrary.wiley.com > Erişim Tarihi 26.01.2022. google scholar
• Yılmaz E, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Cilt 4 (4th edn, Yetkin 2021). google scholar
• Yılmaz E, Hukuk Sözlüğü (9th edn, Yetkin 2005). google scholar
• Zhao Y, ‘The Singapore Mediation Convention: A Version of the New York Convention for Mediation?’ (2021) 17 (3) Journal of Private International Law 538 < tandfonline.com > Erişim Tarihi 27.01.2022. google scholar