GEÇMİŞTEN BUGÜNE OYUN TERAPİSİ: BİBLİYOMETRİ ÇALIŞMASI

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 22, 03.11.2025

Dilruba Şahin , Cem Oktay Güzeller

Öz

Bu çalışmada, oyun terapisi kavramı üzerine yapılan çalışmaların modern ve yenilikçi yöntemler kullanılarak literatürdeki gidişatın ortaya konması amaçlanmıştır. Açık kaynak kodlu bibliometrix yazılımı ve R yazılımı kullanılarak yapılan literatür taramasıyla yenilikçi yöntemlerin önemi vurgulanmıştır. 1938-2024 yılları arasında yayınlanan ve oyun terapisi kavramını içeren Scopus ve Web of Science veri tabanlarından toplam 1816 makale analiz edilmiştir. Veriler R yazılımına aktarıldıktan sonra betimsel analizler, ağ ve küme analizleri gerçekleştirilmiştir. 1816 makaleden oluşan veri setinin yıllık büyüme oranı %2,79 ve makale başına düşen ortalama atıf sayısı 14,03'tür. Makalelerin %4.405'i uluslararası işbirliği ile yazılmıştır ve bu da alanın uluslararası boyutuna işaret etmektedir. Diyagram, 1938'den 2024'e kadar yıllık yayın sayısının gelişimini göstermektedir. 1970'lerden bu yana yayın sayısında istikrarlı bir artış olmuştur. COVID-19 salgınının etkisi nedeniyle 2020 yılında bir duraklama yaşanmış, ancak bu durum 2021 yılında toparlanmıştır.
Sosyal ve entelektüel detaylandırma açısından, International Journal of Play Therapy ve Journal of Counselling and Development gibi dergiler başı çekmekte ve Ray DC, Bratton SC ve Landreth GL en etkili yazarlar arasında yer almaktadır. Anahtar kelimeler arasında “oyun terapisi” ve “çocuk merkezli oyun terapisi” öne çıkmaktadır. Anahtar kelime trendleri incelendiğinde, 'otizm spektrum bozukluğu', 'bilişsel davranış terapisi' ve 'intihar eğilimi' gibi terimlerin 2010'lardan bu yana yaygın olarak kullanıldığı görülmüştür. Kelimeler birlikte analiz edilerek üç farklı grup oluşturuldu ve aralarındaki ilişkiler görselleştirildi. Kırmızı grup oyun terapisi ve çocuk gelişimine odaklanırken, mavi grup davranış bozuklukları ve terapilere odaklanmaktadır.
Ülkeler arasındaki işbirliği ağının analizi, ABD'nin uluslararası işbirliğinde merkezi bir rol oynadığını ve dünya çapında birçok ülkeyle işbirliği yaptığını göstermektedir. En sık işbirliği ABD ve Kanada arasındadır. Avrupa, Asya, Afrika ve Güney Amerika'daki bazı ülkeler de bu işbirliği ağının bir parçasıdır. Üniversitelerarası İşbirliği Ağı'na göre, Kuzey Teksas Üniversitesi en yüksek karşılıklı bağımlılık ve pagerank puanlarına sahiptir, bu da üniversitenin işbirliği ağında merkezi bir rol oynadığını göstermektedir. Bu sonuçlar bibliyografik ve bibliyometrik analizin önemini vurgulamakta ve alandaki bilimsel faaliyet düzeyini, yazarlar arasındaki işbirliğini ve yayınların etkisini anlamak için önemli ipuçları sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Oyun Terapisi , Bibliometrix , Betimsel Analiz

Kaynakça

• Al, U. (2008). Bilimsel iletişim ve bibliyometrik çalışmalar: Atıf dizinleri ve Türkiye'nin atıf performansı. Türk Kütüphaneciliği, 22(2), 187-213.
• Antalyalı, Ö. L. (2006). Kümeleme analizi. In Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (2. baskı). Asil Yayın Dağıtım.
• Benedict, M. I. (2003). History and development of play therapy. In C. E. Schaefer (Ed.), Foundations of play therapy (pp. 3–15). John Wiley & Sons.
• Block, J. H., & Fisch, C. (2020). Eight tips and questions for your bibliographic study in business and management research. Management Review Quarterly, 70(3), 307–312. https://doi.org/10.1007/s11301-019-00179-0
• Bowlby, J. (2012). Bağlanma (T. V. Soylu, Çev.). Pinhan Yayıncılık. (Orijinal eser 1969 yılında yayımlanmıştır.)
• Bratton, S. C., Ray, D. C., & Rhine, T. (2005). The efficacy of play therapy with children: A meta-analytic review of treatment outcomes. Professional Psychology: Research and Practice, 36(4), 376–390. https://doi.org/10.1037/0735-7028.36.4.376
• Cobo, M. J., López-Herrera, A. G., Herrera-Viedma, E., & Herrera, F. (2011). Science mapping software tools: Review, analysis, and cooperative study among tools. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 62(7), 1382–1402. https://doi.org/10.1002/asi.21525
• Drewes, A. A., & Schaefer, C. E. (Eds.). (2010). School-based play therapy. John Wiley & Sons.
• Freud, S. (2010). Analysis of a phobia in a five-year-old boy. Smith, I (Ed.) içinde, Freud - Complete works, (ss. 1999-2124). http://www.valas.fr/IMG/pdf/Freud_Complete_Works.pdf adresinden alınmıştır. (Orijinal çalışma 1909’da yayınlanmıştır).
• Freud, A. (2014). Çocuk Psikanalizinin Tekniği (Çev. A. Özdoğan). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. (Orijinal eser 1928 yılında yayımlanmıştır.)
• Freud, A. (2019). Ego ve Savunma Mekanizmaları (Çev. A. Atbaş). İstanbul: Pinhan Yayıncılık. (Orijinal eser 1937 yılında yayımlanmıştır.)
• Gil, E. (1991). The healing power of play: Working with abused children. Guilford Press.
• Hallinger, P., & Kovacevic, J. (2019). A bibliometric review of research on educational administration: Science mapping the literature, 1960 to 2018. Review of Educational Research, 89(3), 335–369. https://doi.org/10.3102/0034654319830380
• Hallinger, P., Lee, M., & Szeto, W. H. (2013). Leadership development in Hong Kong: Contextual influences on leadership preparation and training for school principals. Journal of Educational Administration, 51(4), 445–468. https://doi.org/10.1108/09578231311325652
• Halmatov, S. (2018). Oyun terapisinde pratik teknikler: Çocuklar için psikoegzersiz eğitim programları. Nobel Yayıncılık.
• Johnson, J. L. (2015). The history of play therapy. In C. E. Schaefer, J. McCormick, & A. A. Drewes (Eds.), Handbook of play therapy (pp. 17–34). Wiley.
• Kaduson, H. G., & Schaefer, C. E. (Eds.). (2006). Short-term play therapy for children. Guilford Press. Klein, M. (2015). Çocuk psikanalizi (Çev. A. Demir). İstanbul: Pinhan Yayıncılık. (Orijinal eser 1932 yılında yayımlanmıştır.) Koehler, W. (2001). Information science as "Little Science": The implications of a bibliometric analysis of the Journal of the American Society for Information Science. Scientometrics, 51(1), 117–132. https://doi.org/10.1023/A:1010521528985
• Kot, S., Landreth, G. L., & Giordano, M. (1998). Intensive child-centered play therapy with child witnesses of domestic violence. International Journal of Play Therapy, 7(2), 17–36. https://doi.org/10.1037/h0089423
• Kottman, T. (1990). Integrating the Crucial Cs into Adlerian play therapy. Journal of Humanistic Education and Development, 28(2), 125–131. https://doi.org/10.1002/j.2164-4683.1990.tb00145.x
• Landreth, G. L. (2012). Play therapy: The art of the relationship (3rd ed.). Routledge.
• Mokhnacheva, Y. V., & Tsvetkova, V. A. (2020). Development of bibliometrics as a scientific field. Scientific and Technical Information Processing, 47(3), 158–163. https://doi.org/10.3103/S014768822003003X
• O'Connor, K. J., & Braverman, L. D. (Eds.). (2009). Play therapy theory and practice: Comparing theories and techniques. John Wiley & Sons.
• Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., ... & Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: An updated guideline for reporting systematic reviews. (N. Çınar & G. Hür, Çev.)
• Ray, D. C. (2011). Advanced play therapy: Essential conditions, knowledge, and skills for child practice. Routledge.
• Rehn, C., Gornitzki, C., Larsson, A., & Wadskog, D. (2014). Bibliometric handbook for Karolinska Institutet. Karolinska Institutet University Library.
• Salter, K., Beamish, W., & Davie, R. (2016). The effectiveness of child-centered play therapy for young children with autism spectrum disorders. International Journal of Play Therapy, 25(1), 1–12. https://doi.org/10.1037/pla0000017
• Schaefer, C. E. (2017). Oyun terapisinin temelleri (Çev. Ed. bilinmiyor). Nobel Yayıncılık.
• The Association for Play Therapy. (2019). About play therapy. https://www.a4pt.org/page/AboutPlayTherapy
• Wilson, K., & Ryan, V. (2005). Play therapy: A non-directive approach for children and adolescents. Elsevier. Winnicott, D. W. (1988). Oyun ve gerçeklik (B. Çömlekçi, Çev.). Metis Yayınları. (Orijinal eser 1971 yılında yayımlanmıştır.)
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı). Seçkin Yayıncılık. Zale, E. L., Hadzibeganovic, T., & Blasius, J. (2021). International scientific collaboration and innovation: A network analysis of bibliometric data. Scientometrics, 126, 1235–1254. https://doi.org/10.1007/s11192-020-03762-9
• Zulliger, H. (1987). Çocukta oyunla tedavi (Çev. K. Şipal). İstanbul: Cem Yayınevi.