TÜRKİYE İMALAT SANAYİİNDE YAPI-DAVRANIŞ-PERFORMANS ANALİZİ: 2003-2008

Yıl 2014, Sayı: 59, 3 - 36, 01.09.2014

Şerife Demet Korkut Evren Sesli Ekrem Kalkan

Öz

Rekabet Kurumu, rekabet hukuku uygulamalarında tüketici refahı bakımından bazı sektörlerin öncelikli olarak belirlenmesini hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda yapılacak çalışmaların bir parçası olarak bu makalede, sanayi iktisadının Yapı-Davranış-Performans YDP paradigması çerçevesinde Türkiye imalat sanayiinde üç ve dört haneli sınıflamada yer alan alt sektörlerin, rekabet düzeyleri açısından bir ölçümü ve sınıflandırılması yapılmıştır. Ölçüm için Türkiye İstatistik Enstitüsünün kamuya açık verileri dikkate alınarak 20032008 yılları belirlenmiştir. Çalışmada, sektörlerin yapısı, yoğunlaşma seviyesini gösteren Herfindahl-Hirschman Endeksi HHI ile ölçülmüştür. Davranış, ilgili alt sektörün üretici fiyat endeksinin değişim oranları kullanılarak incelenmiş olup performans ise ilgili sektörün kârlılık oranı ile ölçülmüştür. Çalışmada, alt sektörlerin yoğunlaşma seviyelerinin, fiyat artışı oranlarının ve kârlılık oranlarının, imalat sanayinin genelinin ortalama değerleri etrafındaki dağılımları kartezyen düzlemler kullanılarak grafiksel olarak incelenmiştir. Yapılan tarama sonuçları rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem veya hâkim durumun kötüye kullanılması yönünde bir tespit veya çıkarım içermemekle beraber çalışmada yoğunlaşma, fiyat ve rekabet düzeyi açısından dikkat çeken bazı faaliyet alanları belirlenmiştir. Türkiye imalat sanayiindeki alt sektörler için bir pazar gücü taraması ve sektörlerin gözetimi için bir deneme olarak değerlendirilebilecek olan bu çalışma, gelecekteki rekabet hukuku uygulamaları için sektörel önceliklendirme yapılmasına yardımcı olacaktır

Anahtar Kelimeler

Yapı-Davranış-Performans, HHI, Türkiye İmalat Sanayii

STRUCTURE-CONDUCT-PERFORMANCE ANALYSIS IN THE TURKISH MANUFACTURING INDUSTRY: 2003-2008

Öz

Turkish Competition Authority aims to identify and prioritize sectors according to the effects on consumer welfare. As part of the studies which will be carried * Rekabet Uzmanı, Ekonomik Analiz ve Araştırma Dairesi, Rekabet Kurumu.** Rekabet Uzmanı, Ekonomik Analiz ve Araştırma Dairesi, Rekabet Kurumu.*** Daire Başkanı, Ekonomik Analiz ve Araştırma Dairesi, Rekabet Kurumu.out for this aim, in this study we measure and classify three and four digit Turkish manufacturing industries according to their level of competition in the framework of Structure-Conduct-Performance SCP paradigm of Industrial Economics. The relevant time period is determined as the years 2003-2008 considering the public data set of Turkish Statistical Institute TurkStat . In this study, we measure the structure of an industry by concentration level using Herfindahl-Hirschman Index. We analyze the conduct by the help of the change rate of producer price index of the relevant industry. Performance is measured by the rate of profit for each industry. Using these competition indicators at the industry level, we analyze the distribution of the sub-industries around the mean values of the manufacturing industry by using graphics of the two-dimensional Cartesian planes. As a result of screening, some conspicuous areas of activities were identified in terms of concentration, price and the level of competition although there is no detection or inference of any restrictive agreements, concerted practices or abuse of dominant position. This paper, which is an attempt to screen and monitor market power in the Turkish manufacturing industries, can be used to prioritize the sectors for which further antitrust analyses can be carried out

Anahtar Kelimeler

Structure-Conduct-Performance, HHI, Turkish Manufacturing

Kaynakça

• ABRANTES-METZ, R.M. (2013), “Proaktif vs. Reactive Anti-cartel Policy: The Role of Empirical Screens”, CRESSE Sempozyumu, Korfu, Yunanistan, http:// www.cresse.info/uploadfiles/2013_S10_PP1.pdf, Erişim Tarihi: 26.06.2014.
• AKAN, Y. (2002), “Yoğunlaşma ve Karlılık İlişkileri: Türkiye İmalat Sanayinde
• Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, No:16(1- ), s.193-200. BAIN, J. (1951), “Relation of Profit Rate to Concentration: American
• Manufacturing, 1936-1940”, Quarterly Journal of Economics, No:65(3), s.293–
• BAIN, J. (1954), “Economies of Scale, Concentration, and the Condition of Entry in Twenty Manufacturing Industries”, American Economic Review, No:44(1), s.15–39.
• BAYSAL, B. ve N. ÇAVUŞOĞLU (2009), “Türk İmalat Sanayinde Yoğunlaşma ve Rekabet”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, No:46(528), s.39-51.
• DEMSETZ, H. (1973), “Industry Structure, Market Rivalry and Public Policy”
• Journal of Law and Economics, No:16, s.1-10. GÜNALP, B. (2011), “Türk İmalat Endüstrilerinde Yoğunlaşma Oranlarının
• Belirleyenleri: Bir Dinamik Panel Veri Analizi”, Sosyo Ekonomi, Ocak-Haziran, s.23-50. KATIRCIOĞLU, E. (1990), Türkiye İmalat Sanayinde Yoğunlaşma ve Yoğunlaşmayı Belirleyen Faktörler 1975-1985, TÜSES Yayınları, İstanbul, Türkiye.
• MANUSZAK, M. D. ve C. C. MOUL (2008), “Prices and Endogenous Market
• Structure in Office Supply Stores”, The Journal of Industrial Economics, No:56(1), s.94-112. ÖZMUCUR, S. (2007), “Liberalization and Concentration: Case of Turkey”
• Quarterly Review of Economics and Finance, No:46, s.762-777. Rekabet Kurumu (2014), Stratejik Plan 2014-2018, Rekabet Kurumu, Ankara.
• TIROLE, J. (1988), The Theory of Industrial Organization, MIT Press, Londra, İngiltere
• TÜİK Resmi İnternet Sitesi, www.tuik.gov.tr YOLAÇ, S. (2005), “Türkiye İmalat Sanayiinde Yoğunlaşma”, Sosyal Siyaset
• Konferansları Dergisi, No:50, s.1087-1100. EKLER
• Şekil E.1: 2006 Yılı HHI-ENF İlişkisi
• Kaynak: Yazarların hesaplamaları. ENF: 2005-2006 arası üretici fiyat endeksindeki % artış oranı HHI: 2006 yılı HHI seviyesi