PROFESYONEL MESLEKLERDE REGÜLASYON, DEREGÜLASYON VE REKABET HUKUKU

Yıl 2013, Sayı: 55, 3 - 38, 01.09.2013

Murat Çokgezen M. Fevzi Toksoy

Öz

Profesyonel M eslekler PM , dünyanın hemen her yerinde, çok uzun yıllardır, kamu menfaati adına farklı düzeylerde regülasyona tabi tutulmaktadır. Her ne kadar regülasyonlar kamu yararını hedeflese de, yapılan bazı çalışmalar, regülasyonların rekabeti engellediği ve kamu yararından çok ilgili meslek mensuplarının yararına sonuçlar doğurduğuna ilişkin kuvvetli kanıtlar sunmaktadır. Bu nedenle, regülasyonlar hemen her ülkede giderek daha fazla sorgulanmakta, buna paralel olarak, gevşetilmekte veya kaldırılmaktadır.P M ’deki regülasyonlara karşı en etkili mücadeleyi veren ve bu alandaki deregülasyon hareketine en fazla katkı sağlayan kurumlardan biri kuşkusuz rekabet yasaları ve otoriteleridir. Öncelikle A B D ’de başlayan, çok yakın zamanlarda Avrupa’ya sıçrayan rekabet davaları zaman içinde P M ’lerdeki regülasyonlara karşı yürütülen mücadelenin en etkili araçlarından biri olmuştur. Rekabet otoriteleri, yasalardan gelen yaptırım güçlerini kullanma yanında, rekabete aykırı eylemlerin yasalar ile korunduğu durumlarda kamuyu ve politika yapıcılarını bu konuda bilgilendirerek/uyararak rekabet savunuculuğu P M ’deki regülasyonların kaldırılmasına/yumuşatılmasına önemli katkılarda bulunmuşlardır.Türkiye’de ise, P M ’deki regülasyonların rekabet otoritesinin soruşturmalarına konu olmalarının tarihi çok daha yenidir. Bu nedenle Türkiye’deki regülasyonlar Avrupa’ya, özellikle de A B D ’ye göre çok daha katıdır. Ancak, Türkiye’deki rekabet otoritesi de son yıllarda P M ’deki rekabeti engelleyici eylemlere karşı etkili bir tavır sergilemektedir. Diğer ülke tecrübeleri dikkate alındığında bu mücadelenin artarak süreceği ve Türkiye’de de - diğer belirleyicilerin de katkısıyla - P M ’deki

REGULATION, DEREGULATION IN LIBERAL PROFESSIONS AND COMPETITION LAW

Öz

Throughout the world, Liberal Professions LP have long been regulated heavily, fo r the sake o f public interest. Although the aim o f the regulations is to safeguard public interest, many studies conducted in the last fe w decades in this realm provide convincing evidence that regulations reduce competition in these professions and serve, mainly, the interests o f the providers o f these services. Increasing concerns on public interest justification led to reduction and removal o f regulations in liberal professions throughout the world.In many countries, competition law and competition authorities played an active role in the deregulation process o f LPs. In cases where competition is restricted in a LP market, and such conduct is fo un d to infringe competition laws, competition authorities enforced competition law to cease such anti-competitive conducts. However, i f restrictive activities were protected by laws other than competition law, which is frequent in LP cases, ‘competition advocacy’ role o f the authorities came to the forefront.In Turkey, history o f being subject to investigations by the competition authority fo r the LP regulations that restrict competition is much more recent. Therefore, regulations in Turkey are stricter than the E U and the United States. However, in recent years, the competition authority o f Turkey has been effectively standing against anti-competitive conducts o f LPs. Given the experience o f other countries, one may expect that this struggle will continue and LP regulations will gradually be softened or abandoned

Anahtar Kelimeler

Regulation, Deregulation, Liberal Professions, Competition Law

Kaynakça

• ATEŞ, M. (2009), “AB’ye Uyum Bağlamında Türk Rekabet Hukuku ve Politikasına Genel Bir Bakış”, Fikri M ülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, Sayı
• BACKOF, J. ve C. MARTIN (1991), “Historical Perspectives: Development of the Codes of Ethics in the Legal, Medical and Accounting Professions”, Journal o f Business Ethics, Vol.10, Issue 2, s. 99-110.
• ÇOKGEZEN, M. ve M. F. TOKSOY (2011), “Meslek Örgütlerinin Rekabet
• Üzerindeki Etkileri: Profesyonel Meslek Örgütleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkiye’de Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlar, Sivil Toplum ve Demokrasi, USIDER Araştırma Raporu, s.127-177. DELİORMAN BAKOĞLU, R. ve A. ÜSTÜNOLDU KANDEM İR (2009)
• Kamu Kurumu Niteliğindeki M eslek Kuruluşları ve Etik, Yolsuzluğun Önlenmesi için Etik Projesi, Kamu Etiği Akademik Araştırmaları. EU COMMISSION (2004), “DG Competition, Stocktaking Exercise on
• Regulation of Professional Services: Overview of Regulation in the EU Member States”, COMP/D3/MK/D, htttp://ec.europa.eu/competition/sectors/ professional services/studies/overview of regulation in the eu professions. pdf, Erişim Tarihi: 14.05.2013.
• EU COMMISSION (2004), Report on Competition in Professional Services
• Brussels, COM83 final, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri =COM:2004:0083:FIN:EN:PDF. Erişim Tarihi: 14.05.2013.
• EU COMMISSION (2005), “Professional Services - scope for more reform”, Follow-up to the Report on Competition in Professional Services, Commission
• LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52005DC0405:EN:HTML, Tarihi: 14.05.2013. COM final, http://eur-lex.europa.eu/ Erişim
• FEDERAL TRADE COMMISSION, “Competition in Professional Services in the United States”, http://www.ftc.gov/bc/international/docs/iberto-professional- services.pdf, Erişim Tarihi: 14.05.2013.
• FRIEDMAN, M. (1988), Kapitalizm ve Özgürlük, (Çev. ERBERK, D. ve N. HİMMETOĞLU), Altın Kitaplar, İstanbul.
• HAWK, B. E. ve L. L. LAUDATI (1996), “Antitrust Federalism in the United
• States and Decentralization of Competition Law Enforcement in the European Union: A Comparison”, Fordham International Law Journal, Vol. 20, Issue 1. MORGAN, T. D. (1998), “The Impact of Antitrust Law on the Legal Profession”
• Fordham Law Review, Vol. 67, Issue 2. ÖZDEN, M. (2004), Profesyonel M eslek Birlikleri, Uzmanlık Tezi, Rekabet Kurumu, Ankara.
• PATERSON, I., M. FINK, A. OGUS, J. MERZ, F. FINK ve H. BERRER (2007)
• “Economic Impact of Regulation in the Field of Liberal Professions in Different Member States”, ENEPRI Working Paper, No. 52. Rekabet Kurumu (2001), 2. Yıllık Rapor, Rekabet Kurumu, Ankara.
• SCHECHTER, M.C. ve C. C. W ILSON (2004), “The Learned Professions in the United States: Where Do We Stand Thirty Years After Goldfarb?”
• European University Institute, Robert Schuman Center fo r Advanced Studies, EU Competition 2004/Proceedings, s.13
• TERRY, L.S. (2009), “The European Commission Project Regarding Competition in Professional Services”, Northwestern Journal o f International Law and Business, Vol. 29, Issue 1.
• WIGGER, A. ve A. NOLKE (2007), “Enhanced Roles of Private Actors in EU
• Business Regulation and the Erosion of Rhenish Capitalism: The Case of Antitrust Enforcement”, JCMS: Journal o f Common M arket Studies, 45(2), s.487-513. İnternet Kaynakları http://www.ftc.gov http://www.hurriyet.com.tr http://www.ttb.org.tr http://www.tnb.org.tr http://www.rekabet.gov.tr Rekabet Kurulu Kararları Rekabet Kurulu’nun 22.1.2002 tarih ve 02-04/40-21 sayılı kararı, http://www. rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT% 2fDocuments% 2fGerek% 25c3% 25a7eli% 2b
• Kuru1%2bKa.rar%25c4%25b1%2fka.rar2891.pdf
• Rekabet Kurulu’nun 30.10.2003 tarih ve 03-70/851-369 sayılı kararı, http:// www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2fDocuments%2fGerek%25c3%25a7el i%2bKurul%2bKa.ra.r%25c4%25b1%2fkarar642.pdf
• Rekabet Kurulu’nun 13.11.2003 tarih ve 03-73/876 (c)-374 sayılı kararı, http:// www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2fDocuments%2fGerek%25c3%25a7el i%2bKurul%2bKarar%25c4%25b1%2fkarar649.pdf
• Rekabet Kurulu’nun 13.11.2003 tarih ve 03-73/876 (c)-376 sayılı kararı, http:// www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2fDocuments%2fGerek%25c3%25a7el i%2bKum1%2bKarar%25c4%25b1%2fka. r ar651.pdf
• Rekabet Kurulu’nun 22.4.2009 tarih ve 09-17/384-92 sayılı kararı, http://www. rekabet.gov.tr/Fi1e/?path=ROOT%2fDocuments%2fGerek%25c3%25a7e1i%2b
• Kurul%2bKarar%25c4%25b1%2fkarar2891.pdf
• Rekabet Kurulu’nun 9.9.2009 tarih ve 09-41/997-254 sayılı kararı, http://www. rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT% 2fDocuments% 2fGerek% 25c3% 25a7eli% 2b
• Kurul%2bKarar%25c4%25b1%2fkarar3030.pdf Danıştay Kararları
• Danıştay 13. Dairesi tarafından alınan 8.7.2005 tarih ve E. 2005/916, K. /3436 sayılı karar
• Danıştay 13. Dairesi tarafından alınan 16.11.2007 tarih ve E:2007/10830
• K:2007/7326 sayılı; 1.2.2008 tarih ve E:2007/10829, K:2008/1745 sayılı kararlar
• Avrupa Birliği Komisyonu Kararları Recommended prices for Belgian Architects (case COMP/38.549), Com mission decision of 24 June 2004, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ. do?uri=CELEX:31995D0188:EN:HTM L
• COAPI (Case COMP/33.686), Commission decision of 30 January 1995, http://eur- lex.europa.eu/Lexl JriServ/LexI JriServ.do?uri=CELEX:31995D0188:EN:HTML
• Amerika Birleşik Devletleri Federal Yüksek M ahkemesi Kararları Goldfarb v. Virginia State Bar - 421 U.S. 773 (1975), http://supreme.justia.com/ cases/federal/us/421/773/ca.se.ht.ml
• Bates v. State Bar of Arizona - 433 U.S. 350 (1977), http://supreme.justia.com/ cases/federal/us/433/350/ca.se.ht.ml
• National Soc’y of Prof. Engineers v. United States - 435 U.S. 679 (1978), http:// supreme.justia.com/cases/federal/us/435/679/case.html
• California Dental Assn. v. FTC - 526 U.S. 756 (1999), http://supreme.justia.com/ cases/federal/us/526/756/
• Arizona v. M aricopa County Medical Society - 457 U.S. 332 (1982), http:// supreme.justia.com/cases/federal/us/457/332/
• Federal Ticaret Komisyonu Kararları American Medical Association, 94 F.T.C. 701 (1979)