Knidos Antik Kentinde Kullanılan Yapıtaşları, Harç ve Sıvaların Mineralojisi, Petrografisi ve Yer Seçiminde Rol Oynayan Jeolojik Faktörler

Yıl 2017, Sayı: 19, 46 - 62, 01.05.2017

Namik Aysal Sinan Öngen Ertekin M. Doksanaltı Okay Şahin Ergün Çağıran Derya Şahin Mustafa Eruş Mustafa Baykır Fatih Kocaışık

Öz

Anadolu’nun güneybatı ucundaki konumuyla antik dönem boyunca önemli bir kültür, sanat, din ve ticaret merkezi olmuştur. Gerek günümüze dek ulaşan görkemli arkeolojik kalıntılar, gerekse Avrupa ve Türkiye müzelerinde bulunan Knidos kökenli yapıtlarla klasik yazarların eserlerinden edinilen bilgiler, bu görüşü doğrular niteliktedir. Knidos antik kentinde, münferit çalışmalar dışında; 1858-1859 yılları arasında İngiliz, 1967-1977 yılları arasında Amerikan kazıları, 1987-2006 yılları ile 2012’den günümüze dek süren Türk kazıları olmak üzere, dört farklı dönemde kapsamlı kazı ve araştırmalar gerçekleştirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Knidos Antik Kentinde, Yapıtaşları, Harç ve Sıvaların Mineralojisi

MINERALOGICAL-PETROGRAPHICAL INVESTIGATIONS OF THE BUILDING BLOCKS AND MORTAR-PLASTER SAMPLES OF THE KNIDOS ANCIENT CITY AND GEOLOGICAL FACTORS FOR RESIDENTIAL AREA SELECTION

Öz

Hellenistic-Roman artifacts adorn the ancient city of Knidos which has left many remains as an important culture, art, religion and trade center. Knidos which suffered attacts by the Persians in 6th century BC has undergone a period that can be considered “golden age” in 4th century BC due to being as a member Attica-Delos maritime union and later, according to Pliny in AD 45, had the title as “free city”. Early in 4th century AD under Byzantine rule, they reached back to a welfare period which lasted until the 12th century AD, but due to declining security in coastal settlement areas the city Knidos was gradually abandoned. Today in Knidos, ruins of Dionysus Terrace and Temple, Stoa, Apollon Carneios Sacred Site its Temple and Altar, Rounded Temple and Terrace, Demeter Sanctuary, Little Theatre, Odeon, Bouleuterion, “D” church section, can still be determined. The geology around Knidos consists of Kayaköy Dolomite of the Bodrum Nappe, Sarıabat Member of the Göçgediği Formation, Limestone Member of the Karaböğürtlen Formation with Orhaniye Formation belonging Gulbahar Nappe, Marmaris peridotite of the Marmaris Ophiolite Nappe, Yıldırım Formation, Kos-Nisyros volcanic rock units. Mineralogical-petrographical investigations were carried out on 24 building block and mortar-plaster samples which represent various structures in this study. As a result, it was concluded that geographicalgeological factors played an important role in the city location selection, also within the building materials from rock formations in the region were used, and finally that the volcanic rocks are a result of the eruption in Kos-Nisyros Island bottom pumice unit by the 25th century BC, the upper pumice unit 15th century BC .

Kaynakça

• 1- Bankel, H., 2009, “Versatzmarken am Propylon des Heilgtums für Apollon Karneios in Knidos”, BYZAS 9, İstanbul, s. 321-343.
• 2- Bean, G. E., Cook, J. M., 1952 , “The Cnidia”, BSA 47 (The Annual of the British School of Athens), s. 171-212.
• 3- Bent, J. Th., 1888, “Discoveries in Asia Minor”, JHS 9 (Journal of Hellenic Studies), s. 80-92.
• 4- Bruns-Özgan, C., 2002, Knidos Antik Kent Rehberi, Konya.
• 5- Çapan, U., 1980, Toros Kuşağı Ofiyolit Masiflerinin İçyapıları, Petrolojisi ve Petrokimyalarına Yaklaşımlar, Hacettepe Üniversitesi Yer Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
• 6- Diodorus Siculus, Bibliotheke Historike (Kullanılan metin ve çeviri: Diodorus of Sicily, İng. çeviri R. M. Geer, 1947).
• 7- Doksanaltı, E., 2006, Kap Krio Kazı Alanı, Selçuk Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• 8- Doksanaltı, E., 2014, “Knidos Kazı ve Araştırmaları: 2012-2013”, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı (36. KST), II. cilt, Ankara, s. 517- 546.
• 9- Erel, L., Aytaç, A., Çağatay, N., 2005, “Türkiye Kıyılarındaki Antik Limanların Kuruluş ve Gelişmelerinde Yüzey Şekillerinin Etkisi”, Ulusal Coğrafya Kongresi, 29-30 Eylül 2005, İstanbul, s. 542-545.
• 10- Erhardt, W., 2011, “Knidische Sakralbezirke im Hellenismus”, Köller und Bonner Archaeologica (KuBA 1), Köln, s. 49-64.
• 11- Gençalioğlu Kuşçu, G., 2014, “Datça Yarımadası (Muğla) Kuvaterner Ponza Düşme Çökellerinin Kökeni Hakkında Öncel Veriler ve Önemi”, 67. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 14-18 Nisan 2014 - Bildiri Özleri, Ankara, s. 472-473.
• 12- Graciansky, P. C., 1972, Recherches géologiques dans les Taurus Lycien occidental (Turquie), Doktora Tezi, Université Paris-Sud, Centre d’Orsay, Paris.
• 13- Herodot, Historia, 1973, Herodot Tarihi, (Türkçe çev. A. Erhat), İstanbul.
• 14- Love, I. C., 1978, “A Brief Summary of Excavations at Knidos 1967-1973”, The Proceedings of the Xth Int. Congress of Classical Archaeology II, Ankara-İzmir, 23-30 Eylül 1973, (ed. E. Akurgal), Türk Tarih Kurumu yayını, s. 1111-1133.
• 15- Meşhur, M., Yoldemir, O., Akpmar, M., Öztaş, Y., Alkan, H., 1989, Batı Toroslar’ın Jeolojisi ve Petrol Olanakları Raporu (Yayımlanmamış rapor), Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Ankara.
• 16- Newton, C. T., 1863, A History of Discoveries at Halicarnassus, Cnidus an Branchidae II, s. 345-526.
• 17- Philippson, A., 1915, Reisen und Forschungen in westlichen kleinaisen, III. Heft, Gotha, Perthes.
• 18- Plinius, 1971, Naturalis Historia-Natural History I-X, İngilizce çev. H. R. Rackham-W. H. S. Jones-D. E. Eichholz.
• 19- Society of Dilettanti, 1840, Antiquities of lonia, Cnidus, Band III, Londra.
• 20- Şenel, M., Selçuk, H., Bilgin, Z. R., Şen, M., Karaman, T., Dinçer, M. A., Durukan, E., Arbaş, A., Örçen, S., Bilgi, C., 1989, Çameli (Denizli)-Yeşilova (Burdur)-Elmalı (Antalya) Dolayının Jeolojisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor no. 9429, Ankara (yayımlanmamış rapor).
• 21- Şenel, M., Akdeniz, N., Öztürk, E. M., Özdemir, T., Kadınkız, G., Metin, Y., Öcal, H., Serdaroğlu, M., Örçen, S., 1994, Fethiye (Muğla)-Kalkan (Antalya) ve Kuzeyinin Jeolojisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor no. 9761, Ankara (yayımlanmamış rapor).
• 22- Şenel, M., Bilgin, Z. R., 1997, MTA 1/100.000 ölçekli Jeoloji Haritaları, (Marmaris O18-O19 paftaları, no. 18,) Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara. 23- Thucydides, 2009, The Peloponnesian War, (İngilizce çev. M. Hammond