“Ardahan” in the Archives of the Russian Empire

Yıl 2025, Sayı: 2, 58 - 68, 01.09.2025

Emre Kırlı

https://doi.org/10.5281/zenodo.16920364

Öz

Ardahan, located in the north-east of our country, is Turkey's gateway to the Caucasus. This city, which is of great importance due to its strategic location, has been conquered many times by various nations throughout history. The Russian Empire, which wanted to reach the warm seas, occupied Ardahan and the city continued its existence as a city under the Kars Oblast within the Tbilisi Guberniya for 40 years. The capture of Ardahan is considered to be the first and greatest achievement of the Russian Empire in the Russian defeat of the Ottoman Empire. Because of this great success, the corps that captured the city was recognised as a hero, so much so that some places in the Russian Empire were named after Ardahan in honour of this victory. Information about the capture of Ardahan, electronic military archives in the Russian Federation, libraries of universities and books on the subject were analysed and the necessary information was obtained. The documents obtained were translated into our language by translation method. Information on the capture of Ardahan was compiled by analysing books on the subject, as well as documents obtained from electronic military archives and university libraries in the Russian Federation. These documents were obtained through translation from our language. In our research, the data in the electronic libraries, archives and some books of the Russian Federation were evaluated and rewritten in the Turkish language. By this study, it is aimed that researchers interested in war and urban historiography can access Russian sources as well as Turkish sources and contribute to future research.

Anahtar Kelimeler

Ardahan , Russia , Ottoman , Caucasus , Turkey.

« Ардаган» в Архивах Российской Империи

Öz

Ардаган, расположенный на северо-востоке нашей страны, является воротами Турции на Кавказ. Этот город, имеющий огромное значение благодаря своему стратегическому расположению, на протяжении истории неоднократно завоевывался различными государствами. Российская империя, стремившаяся выйти к теплым морям, захватила Ардаган, и в течение 40 лет город продолжал существовать как Карсская область в составе Тбилисской губернии. Взятие Ардагана считается первым и самым большим достижением Российской империи в разгроме Османской империи. Из-за этого успеха корпус, захвативший город, был признан героем, настолько, что в честь этой победы некоторые места в Российской империи были названы в честь Ардагана. Были проанализированы и получены необходимые сведения о взятии Ардагана, электронные военные архивы Российской Федерации, библиотеки университетов и книги по данной теме. Полученные документы были переведены на наш язык методом перевода. Информация о взятии Ардагана была собрана путем анализа книг по данной теме, а также документов, полученных из электронных военных архивов и библиотек университетов Российской Федерации. Эти документы были получены путем перевода с нашего языка. В нашем исследовании данные из электронных библиотек, архивов и некоторых книг Российской Федерации были оценены и переписаны на турецкий язык. Цель данного исследования заключается в том, чтобы исследователи, интересующиеся военной и городской историографией, могли получить доступ к российским источникам, а также к турецким и внести свой вклад в будущие исследования.

Anahtar Kelimeler

Ардаган , Россия , Османская империя , Кавказ , Турция.

Rusya İmparatorluğu Arşivlerinde “Ardahan”

Öz

Ülkemizin kuzeydoğusunda yer alan Ardahan, Türkiye'nin Kafkasya'ya açılan kapısıdır. Stratejik konumu nedeniyle büyük önem taşıyan bu şehir, tarih boyunca çeşitli milletler tarafından defalarca fethedilmiştir. Sıcak denizlere ulaşmak isteyen Rus İmparatorluğu Ardahan'ı işgal etmiş ve şehir 40 yıl boyunca Tiflis Guberniyası bünyesindeki Kars Oblastı’na bağlı bir şehir olarak varlığını sürdürmüştür. Rusların Osmanlı Devleti'ni mağlup etmesinde, Ardahan'ın ele geçirilmesi Rus İmparatorluğu'nun ilk ve en büyük başarısı olarak sayılmaktadır. Bu büyük başarı nedeniyle şehri ele geçiren kolordu bir kahraman olarak tanındı ve öyle ki bu zaferin şerefine Rusya İmparatorluğu'ndaki bazı yerlere Ardahan'ın adı verilmiştir. Ardahan’ın alınması ile ilgili bilgiler; internet kaynakları, Rusya Federasyonu’ndaki elektronik askeri arşivler ve üniversitelerin kütüphaneleri, konuyla ilgili kitaplar analiz edilerek gerekli bilgiler elde edilmiştir. Elde edilen belgeler çeviri yöntemi ile dilimize çevrilmiştir.
Ardahan'ın ele geçirilmesine ilişkin bilgiler, konuyla ilgili kitapların yanı sıra Rusya Federasyonu'ndaki elektronik askeri arşiv ve üniversite kütüphanelerinden elde edilen belgeler incelenerek derlendi. Bu belgeler dilimizden tercüme yoluyla elde edilmiştir. Araştırmamızda Rusya Federasyonu'na ait elektronik kütüphaneler, arşivler ve bazı kitaplarda yer alan veriler değerlendirilerek Türk dilinde yeniden yazılmıştır. Bu çalışma ile savaş ve şehir tarihçiliğiyle ilgilenen araştırmacıların Türkçe kaynakların yanı sıra Rus kaynaklarına da ulaşabilmesi ve gelecek araştırmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ardahan , Rusya , Osmanlı , Kafkasya , Türkiye.

Kaynakça

• Badem, C. (2014). Forty years of Black Days? The Russian administration of Kars, Ardahan, and Batum 1878–1918. In G. Artan, H. Berktay, & A. Faroqhi (Eds.), Russian-Ottoman borderlands: The Eastern Question reconsidered (pp. xx–xx). New York: Routledge. Erişim tarihi: 16 Haziran 2024, https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=wgjxAwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PR7
• Entsiklopedicheskii slovar’ Brokgauza i Efrona. (1890). Arago — Autka. Entsiklopedicheskii slovar’ Brokgauza i Efrona (T. II, ss. 46–47). Erişim tarihi: 19 İyun’ 2024, https://ru.wikisource.org/wiki/ЭСБЕ/Ардаган
• Fleetphoto.ru. (n.d.). Ardahan [Geminin bilgileri]. Erişim tarihi: 15 Haziran 2024, https://fleetphoto.ru/vessel/91824/
• Kavkazskii kalendar’ na 1915 god. (1914). Tiflis: Glavnoe upravlenie namestnika Kavkaza. (70-i god, 1013 s., 616 stb.). Erişim tarihi: 16 İyun’ 2024, https://www.prlib.ru/item/417320
• Kudava, B., & Saitidze, G. (2018). Tao-Klarjeti: Historical and cultural essays. Artanuji Publishing.
• Pamiatnaia knizhka i adres-kalendar’ Karskoi oblasti na 1914 god. (1914). (7-i god). Erişim tarihi: 18 İyun’ 2024, https://viewer.rusneb.ru/ru/000200_000018_v19_rc_1730909?page=1
• Pervaia vseobshchaia perepis’ naseleniia Rossiiskoi Imperii 1897 g. (1899–1905). (Red. N. A. Troinitskii). Karskaia oblast’ (T. 64: VII, 1–3, 34–63). Sankt-Peterburg: Tsentral’nyi statisticheskii komitet Ministerstva vnutrennikh del.
• Shabanov, D. F. (1877–1878). Opisanie boevoi zhizni v minuvshuiu voinu 13-go leib-grenaderskogo Erivanskogo Ego Imperatorskogo Velichestva polka. Erişim tarihi: 20 İyun’ 2024, https://runivers.ru/bookreader/book103800/#page/22/mode/1up
• Shefov, N. (2002). Bitvy Rossii. Voenno-istoricheskaia biblioteka.
• Veselov, P. (1988). "Kars" i "Ardagan". Modelist-Konstruktor, (4), 12–13. Erişim tarihi: 18 İyun’ 2024, https://web.archive.org/web/20110831084413/http://base13.glasnet.ru/text/kl_kars/mk880409.htm
• Voennyi entsiklopedicheskii slovar’. (1986). Moskva: Voennoe izdatel’stvo Ministerstva oborony SSSR.