Ideological Imagination of the Individual and Society in the Approach to Religious Education of The Century of Türkiye Education Model

Yıl 2024, , 15 - 33, 20.10.2024

Şeyma Turan , Bayramali Nazıroğlu

https://doi.org/10.32950/rid.1507279

Öz

Official documents on education and training are important documents that give clues about the kind of people that states all over the world wish to raise. When these documents are sufficiently analyzed, it is possible to trace the characteristics with which a society will be equipped in the short, medium, and long term. An in-depth analysis of the frequently changing educational documents in Türkiye would provide important data to predict what kind of future awaits the country. From this point of view, this article discusses what the Secondary Education Curriculum for the Course of Religious Culture and Knowledge of Ethics (9th, 10th, 11th, and 12th Grades) The Century of Türkiye Education Model, which was shared with the public in 2024, promises in terms of individual and society-centred ideological elements. In this context, the main problem of the article is “What approach does the Secondary Education Curriculum for the Course of Religious Culture and Knowledge of Ethics (9th, 10th, 11th, and 12th Grades) The Century of Türkiye Education Model has in terms of individual and society-centred ideological elements?”. In line with the main problem of the research, it is aimed to reveal the approach of the Curriculum in terms of individual and society-centred ideological elements. Numerous non-governmental organizations have published reports on the Curriculum so far. Also, there have been on the Curriculum numerous opinions and assessments in the media. However, since it has been published recently, it is difficult to say that there are enough academic studies on the Curriculum in the literature yet. Considering this situation, it is possible to say that this article has high potential to contribute to the literature. In the research, the qualitative research method was used to find answers to the main problem. Since it is in question to reveal the current situation of the Curriculum in terms of individual and society-centred ideological elements, the case study design, one of the qualitative research designs, was preferred. In this context, the Curriculum, which constitutes the study unit of the research, was analyzed by document analysis technique. During the analysis of the Curriculum, the checklist prepared by the researchers was used, and the data were subjected to content analysis. The findings obtained as a result of the analysis were evaluated under six themes: identity, authority, freedom, justice-equality, self-actualization, epistemic approach, and critical thinking. As a result of the research, it was determined that the Curriculum has contents that lead to both individual and society-centred ideological elements in the context of identity, authority, freedom, justice-equality, self-realization, epistemic approach, and critical thinking themes. However, it was observed that the intensity of individual and society-centred ideological elements on the basis of themes was different. In this regard, it was observed that society-centred ideological elements were more dominant in the themes of identity and authority; individual-centred ideological elements were more dominant in the themes of freedom, justice-equality, self-realization, epistemic approach, and critical thinking. At the same time, it was concluded that differentiation came to the forefront within the scope of individual-centred ideological elements based on themes. The state has an approach that prioritize society in the context of society-centred ideological elements, and individual and social needs are sometimes ignored.

Anahtar Kelimeler

Religious education, The Century of Türkiye Education Model, DKAB curriculum, individual-centred ideology, society-centred ideology, qualitative research

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin Din Öğretimi Yaklaşımında Birey ve Toplumun İdeolojik Tahayyülü

Öz

Eğitim ve öğretimle ilgili resmi dokümanlar, tüm dünyada devletlerin nasıl bir insan yetiştirme arzusunda olduklarının ipuçlarını veren önemli belgelerdir. Bu belgeler yeterli düzeyde analiz edildiğinde bir toplumun kısa, orta ve uzun vadede hangi özelliklerle donatılacağının izini sürmek mümkün olmaktadır. Türkiye’de de sık sık değişen eğitsel dokümanların derinlemesine analiz edilmesi, ülkeyi nasıl bir geleceğin beklediğini kestirmek için önemli veriler sağlayacaktır. Bu makalede 2024 yılında kamuoyuyla paylaşılan Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıf) Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin birey ve toplum merkezli ideolojik unsurlar açısından neler vaat ettiği ele alınmaktadır. Bu bağlamda makalenin temel problemini, “Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıf) Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, birey ve toplum merkezli ideolojik unsurlar açısından nasıl bir yaklaşıma sahiptir?” sorusu oluşturmaktadır. Araştırmada temel problem doğrultusunda, mezkûr Program’ın birey ve toplum merkezli ideolojik unsurlar açısından sahip olduğu yaklaşımı ortaya koymak amaçlanmaktadır. Program’la ilgili şu ana kadar çok sayıda sivil toplum örgütü rapor yayımlamış, medyada çok sayıda görüş ve değerlendirme yapılmıştır. Ancak yeni yayımlandığı için literatürde Program’la ilgili henüz yeterli düzeyde akademik çalışmanın yapıldığını söylemek zordur. Bu durum göz önüne alındığında bu makalenin alana katkı sağlama potansiyeli yüksek görünmektedir Araştırmada temel probleme cevap bulmak adına nitel araştırma yöntemi kullanılmış; Program’ın birey ve toplum merkezli ideolojik unsurlar açısından durumunu mevcut hâliyle ortaya koyma söz konusu olduğu için nitel araştırma desenlerinden durum çalışması deseni tercih edilmiştir. Bu bağlamda araştırmanın çalışma birimini oluşturan Program, doküman analizi tekniğiyle incelenmiştir. Program’ın analizi esnasında araştırmacılar tarafından hazırlanan kontrol listesi kullanılmış; veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda elde edilen bulgular; kimlik, otorite, özgürlük, adalet-eşitlik, kendini gerçekleştirme ile epistemik yaklaşım ve eleştirel düşünme olmak üzere altı tema altında değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda Program’ın; kimlik, otorite, özgürlük, adalet-eşitlik, kendini gerçekleştirme, epistemik yaklaşım ve eleştirel düşünme temaları bağlamında hem birey hem de toplum merkezli ideolojik unsurlara yönlendiren içeriklere sahip olduğu tespit edilmiş; bununla birlikte birey ve toplum merkezli ideolojik unsurların temalar bazındaki yoğunluğunun farklı olduğu gözlemlenmiştir. Bu bağlamda kimlik ve otorite temalarında toplum merkezli; özgürlük, adalet-eşitlik, kendini gerçekleştirme ile epistemik yaklaşım ve eleştirel düşünme temalarında birey merkezli ideolojik unsurların daha baskın olduğu görülmüştür. Aynı zamanda temalar bazında birey merkezli ideolojik unsurlar kapsamında farklılaştırmanın ön plana çıktığı; toplum merkezli ideolojik unsurlar bağlamında ise devletin toplumu önceleyen bir yaklaşımının olduğu, ayrıca bireysel ve toplumsal ihtiyaçların zaman zaman göz ardı edildiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, TYMM, DKAB öğretim programı, birey merkezli ideoloji, toplum merkezli ideoloji, nitel araştırma

Kaynakça

• Akın, Mahmut Hakkı. Toplumsallaşma Sözlüğü. Konya: Çizgi Kitabevi, 2015.
• Althusser, Louis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yayınları, 2010.
• Aşlamacı, İbrahim. 21. Yüzyıl Becerileri ve Din Eğitimi Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: DEM Yayınları, 2023.
• Avery, Robert vd. (ed.). İngilizce-Türkçe Redhouse Sözlüğü. İstanbul: Redhouse Yayınevi, 1991.
• Ayhan, Halis. Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: DEM Yayınları, 2014.
• Bakırcıoğlu, Rasim. Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık, 2012.
• Banaz, Emrullah. “2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın Dijital Okuryazarlık Açısından İncelenmesi”. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi 8/1 (2024), 279-290.
• Berg, Bruce L., Howard, Lune. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. ed. Aydın, Hasan. Konya: Eğitim Yayınevi, 2015.
• Bilgin, Nuri. Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2006.
• Cevizci, Ahmet. Büyük Felsefe Sözlüğü. 2 Cilt. İstanbul: Say Yayınları, 2020.
• Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. çev. Mesut Bütün - Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2018.
• Crowther, Jonathan (ed.). Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English. Oxford: Oxford University Press, 1995.
• DEM. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” Değerlendirme ve Öneriler. Değerler Eğitimi Merkezi, 2024.
• Demirtaş, Hasan - Güneş, Hasan. Eğitim Yönetimi ve Denetimi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2002.
• Eagleton, Terry. İdeoloji. çev. Müttalip Özcan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.
• EBSAM. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Değerlendirilmesi: Tespit ve Önerileri. II Cilt. Ankara: Semih Ofset, 2024.
• EBSAM. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Yeni Müfredat Taslağı Anketi Değerlendirilmesi: Tespit ve Önerileri. II Cilt. Ankara: Semih Ofset, 2024.
• Ekiz, Durmuş. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2017.
• EPAM. Türkiye Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metnine Dair Öneriler. İLKE, 2024.
• Freire, Paulo. Ezilenlerin Pedagojisi. çev. Dilek Hattatoğlu - Erol Özbek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016.
• Gatto, John Taylor. Aptallaştıran Eğitimi. çev. Serbun Behçet. İstanbul: Pedagoji Yayınları, 2018.
• Gatto, John Taylor. Eğitim Bir Kitle İmha Silahı. çev. Mehmet Ali Özkan. İstanbul: Edam, 2018.
• Gökçe, Orhan. Klasik ve Nitel İçerik Analizi Felsefe, Yöntem, Uygulama. Konya: Çizgi Kitabevi, 2019.
• Güneş, Hasan. Eğitim Bilimleri Terimleri Sözlüğü. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2015.
• Güneş, Hasan. Sosyoloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2016.
• Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Ansiklopedisi Kavramlar ve Akımlar. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2005.
• Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2013.
• Heywood, Andrew. Siyasi İdeolojiler. Ankara: Felix Kitap, 2020.
• Hofstede, Geert. “The Cultural Relativity of Organizational Practices And Theories”. The Cultural Relativity of Organizational Practices And Theories 14/2 (1983), 75-89.
• Illich, Ivan. Okulsuz Toplum. çev. Mehmet Özay. İstanbul: Şule Yayınları, 2017.
• İnal, Kemal. Eğitimde Yeni Muhafazakâr Restorasyon “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” Müfredatının Eleştirisi ve “Okul Bazlı Müfredat” Önerisi (2024).
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikolojide Kuram ve Uygulamalar. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2022.
• Karataş, İbrahim Hakan. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hakkında”. Alanyazın 5/1 (2024), 6-11.
• Maarif Platformu. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Müfredat Çalışmaları Hakkında Öneriler Raporu. Maarif Platformu, 2024.
• Markus, Hazel Rose - Kitayama, Shinobu. “Culture and The Self - Implications For Cognition, Emotion, and Motivation”. Psychological Review 98/2 (1991), 224-253.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2003.
• MEB. Ortaöğretim DKAB Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıf) TYMM. Ankara, 2024.
• MEB. TYMM Öğretim Programları Ortak Metni. Ankara, 2024.
• Öcal, Mustafa. Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Dergah Yayınları, 2017.
• Öncül, Remzi. Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2000.
• ÖNDER. "Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” Değerlendirme Raporu. ÖNDER, 2024.
• Patton, Michael Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. çev. Mesut Bütün - Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi, 2018.
• Rosenthal, M. - Yudin, P. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1972.
• Rostbøll, Christian F. “Preferences and Paternalism on Freedom and Deliberative Democracy”. Political Theory 33/3 (2005), 370-396.
• Sak, Ramazan vd. “Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi”. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi 4/1 (2021), 227-256.
• Seyyar, Ali. Davranış Bilimleri Terimleri (Ansiklopedik Sözlük). İstanbul: Beta Basım, 2004.
• Silbey, Susan. Sosyoloji Sözlüğü. ed. Bryan S. Turner. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2020.
• Spring, Joel. Özgür Eğitim. çev. Ayşen Ekmekçi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017.
• Şener, Esat. Hukuk Sözlüğü. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2001.
• TDK. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
• TEDMEM. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” Ortak Metni ve Taslak Öğretim Programlarına İlişkin Değerlendirmeler. Türk Eğitim Derneği, 2024.
• Tosun, Cemal. “Cumhuriyet Dönemi Din Dersi Öğretim Programlarında Diğer Dinler”. 655-672. Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları, ts.
• Triandis, Harry C. “Individualism-Collectivism and Personality”. Journal of Personality 69/6 (2001), 907-924.
• Üzümcü, Muzaffer - Abanoz, Süleyman. “Program Tasarımı Yaklaşımları Bağlamında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı”. Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi 12 (2024), 795-826.
• Yarmalı, Eyüp Sabri - Alp, Selçuk. Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Türkmen Kitabevi, 2011.
• Yayla, Atilla. Siyasî Düşünce Sözlüğü. Ankara: Adres Yayınları, 2005.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Yıldız, Zekeriya. Politika Sözlüğü. İstanbul: Timaş Yayınları, 2003.
• Yurdakal, İbrahim Halil. “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: 2024 İlkokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın (1, 2, 3 ve 4. Sınıflar) İncelenmesi”. Temel Eğitim 24 (2024), 76-88.
• Yürük, Tuğrul. “Cumhuriyet Dönemi Din Öğretimi Programlarında Farklı Din Anlayışlarına Ayrılan Yer”. Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 15/1 (2015), 69-86.
• Milli Eğitim Temel Kanunu (METK), Milli Eğitim Temel Kanunu (METK). Resmi Gazete 14574 (24 Haziran 1973) Kanun No. 1739 (ts.).
• Tevhidi Tedrisat Kanunu (TTK), Tevhidi Tedrisat Kanunu (TTK). Resmi Gazete 63 (6 Mart 1340) 430 (ts.).
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (TCA), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (TCA). Resmi Gazete 17863 (18 Ekim 1982) Kanun No. 2709 (ts.).