Egzersiz, Duygusal Yeme Davranışlarına Karşı Koruyucu mu? Düzenli Egzersiz Yapan ve Yapmayan Yetişkinler Arasında Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 4, 98 - 105, 28.12.2022

Şeniz Karagöz Sinan Saraçlı

https://doi.org/10.5152/JPESS.2022.22918

Öz

Düzenli egzersiz, yeterli ve dengeli beslenme sağlığımız için önemli etkenler arasındadır. Duygusal yeme, negatif duyguları tetikleyerek aşırı yeme isteğini ifade eden bir yeme bozukluğudur. Mevcut araştırmayla, egzersiz yapan ve yapmayan bireylerin duygusal yeme davranışlarının cinsiyet değişkenine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evreni, Afyonkarahisar il merkezinde düzenli egzersiz yapan ve egzersiz yapmayan kişilerden oluşmuştur. Araştırmanın örneklemini oluşturmada ise bu evrenden gönüllülük esasını kabul eden 395 sağlıklı kişiye ulaşılmıştır. Araştırmanın verilerinin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu ve Duygusal Yeme Davranışı Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, tanımlayıcı istatistikler, Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA), Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA), bağımsız örneklemler için t-testlerinden yararlanılmıştır. Çalışmada düzenli egzersiz yapan ve egzersiz yapmayan bireylerin duygusal yeme davranışları karşılaştırıldığında Olumsuz Duygularla Başa Çıkabilmek İçin Yeme (ODBY) (p < ,03) ve Uyaran Karşısında Kontrol (UKK) alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılığa rastlanmıştır (p < ,03). Cinsiyet değişkeninine göre duygusal yeme davranışları karşılaştırıldığında ODBY, Gerginlik Durumunda Yeme (GDY) ve Duygusal Yeme Genelinde (DYG) kadınların duygusal yeme davranışları erkelere göre daha yüksek bulunmuştur (p < ,05). Egzersiz yapan ve yapmayan kadınlar arasında duygusal yeme davranışları incelendiğinde, egzersiz yapmayan kadınların duygusal yeme davranışları daha yüksek bulunmuştur (p < ,05). Egzersiz yapan erkeklerin egzersiz yapmayan erkekler arasında duygusal yeme davranışlarında ise istatistiksel olarak farklılık bulunmamıştır. (p > ,05). Sonuç olarak düzenli egzersiz yapanların, duygusal yeme davranışlarının egzersiz yapmayanlara göre daha düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Düzenli egzersizin, sağlığa olumlu etkileri arasında duygusal yeme eğiliminin kontrol edilmesinde ve önlenmesinde, vücut ağırlığı dengesini korumada, yeme bozukluklarının önlenmesinde ve tedavi edilmesinde obeziteden korunmada önemli bir davranışsal müdahale yöntemi olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Duygusal yeme, egzersiz, cinsiyet, beslenme

Kaynakça

• Al-Musharaf, S. (2020). Prevalence and predictors of emotional eating among healthy young Saudi women during the COVID-19 pandemic. Nutrients, 12(10), 2923.
• Atalay, F., & Saraçlı, S. (2020). Bireylerin ağız ve diş sağlığına ilişkin tutum ve davranışlarının istatistiksel yöntemlerle incelenmesi: Afyonkarahisar ili örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2), 172–180.
• Baruth, M., Sharpe, P. A., Parra-Medina, D., & Wilcox, S. (2014). Perceived barriers to exercise and healthy eating among women from disadvantaged neighborhoods: Results from a focus groups assessment. Women and Health, 54(4), 336–353.
• Bilgen, S. Ş. (2018). Türkçe duygusal yeme ölçeği geliştirilmesi geçerlilik ve güvenirliği çalışması (Tez no: 490841) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Blundell, J. E. (2011). Physical activity and appetite control: Can we close the energy gap? Nutrition Bulletin, 36(3), 356–366.
• Blundell, J. E., Gibbons, C., Caudwell, P., Finlayson, G., & Hopkins, M. (2015). Appetite control and energy balance: Impact of exercise. Obesity Reviews, 16(Suppl. 1), 67–76.
• Bock, B. C., & Kanarek, R. B. (1995). Women and men are what they eat: The effects of gender and reported meal size on perceived characteristics. Sex Roles, 33(1–2), 109–119.
• Boutelle, K. N., Braden, A., Knatz-Peck, S., Anderson, L. K., & Rhee, K. E. (2018). An open trial targeting emotional eating among adolescents with overweight or obesity. Eating Disorders, 26(1), 79–91.
• Brodney, S., Mcpherson, R. S., Carpenter, R. S., Welten, D., & Blair, S. N. (2001). Nutrient intake of physically fit and unfit men and women. Medicine and Science in Sports and Exercise, 33(3), 459–467.
• Buschert, V., Prochazka, D., Bartl, H., Diemer, J., Malchow, B., Zwanzger, P., & Brunnauer, A. (2019). Effects of physical activity on cognitive performance: A controlled clinical study in depressive patients. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 269(5), 555–563.
• Calcaterra, V., Verduci, E., Vandoni, M., Rossi, V., Di Profio, E., Carnevale Pellino, V., Tranfaglia, V., Pascuzzi, M. C., Borsani, B., Bosetti, A., & Zuccotti, G. (2021). Telehealth: A useful tool for the management of nutrition and exercise programs in pediatric obesity in the COVID-19 era. Nutrients, 13(11), 3689.
• Costa, M. L., Costa, M. G. O., de Souza, M. F. C., da Silva, D. G., Vieira, D. A. D. S., & Mendes-Netto, R. S. (2021). Is physical activity protective against emotional eating associated factors during the COVID-19 pandemic? A cross-sectional study among physically active and inactive adults. Nutrients, 13(11), 3861.
• da Silva Dias, F. M. R., Azevedo, E. C. D. C., de Melo Rodrigues, M. L. F., de Lira, P. C., & Cabral, P. C. (2016). Autopercepção do Peso Corporal, Estado Nutricional e Consumo Alimentar de Funcionários de Uma Universidade Pública Brasileira. Nutrición clínica y dietética hospitalaria, 36(2), 20–29.
• Dinas, P. C., Koutedakis, Y., & Flouris, A. D. (2011). Effects of exercise and physical activity on depression. Irish Journal of Medical Science, 180(2), 319–325.
• Du, N., Zhou, F., Pulver, E. M., Tilbury, D. M., Robert, L. P., Pradhan, A. K., & Yang, X. J. (2020). Examining the effects of emotional valence and arousal on takeover performance in conditionally automated driving. Transportation Research Part C, 112, 78–87.
• Eyre, H., & Baune, B. T. (2012). Neuroimmunological effects of physical exercise in depression. Brain, Behavior, and Immunity, 26(2), 251–266.
• Fletcher, G. F., Landolfo, C., Niebauer, J., Ozemek, C., Arena, R., & Lavie, C. J. (2018). Promoting physical activity and exercise: JACC health promotion series. Journal of the American College of Cardiology, 72(14), 1622–1639.
• Frayn, M., Livshits, S., & Knäuper, B. (2018). Emotional eating and weight regulation: A qualitative study of compensatory behaviors and concerns. Journal of Eating Disorders, 6, 23.
• Harvey, S. B., Øverland, S., Hatch, S. L., Wessely, S., Mykletun, A., & Hotopf, M. (2018). Exercise and the prevention of depression: Results of the HUNT cohort study. American Journal of Psychiatry, 175(1), 28–36.
• Kearney, J. (2010). Food consumption trends and drivers. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences, 365(1554), 2793–2807.
• Klaperski, S. (2018). Exercise, stress and health: The stress-buffering effect of exercise. In Handbuch stressregulation und Sport (p. 227–249). Springer.
• Nieman, D. C., & Wentz, L. M. (2019). The compelling link between physical activity and the body’s defense system. Journal of Sport and Health Science, 8(3), 201–217.
• Ozemek, C., Laddu, D. R., Lavie, C. J., Claeys, H., Kaminsky, L. A., Ross, R., Wisloff, U., Arena, R., & Blair, S. N. (2018). An update on the role of cardiorespiratory fitness, structured exercise and lifestyle physical activity in preventing cardiovascular disease and health risk. Progress in Cardiovascular Diseases, 61(5–6), 484–490.
• Resende, A. D. S., Vieira, D. A. D. S., & Mendes-Netto, R. S. (2017). Dissa tisfa tion- relat ed food behavior is associated with a risk of eating disorders in physically active women. Nutrición clínica y dietética hospitalaria, 141–148.
• Ricca, V., Castellini, G., Lo Sauro, C. L., Ravaldi, C., Lapi, F., Mannucci, E., Rotella, C. M., & Faravelli, C. (2009). Correlations between binge eating and emotional eating in a sample of overweight subjects. Appetite, 53(3), 418–421.
• Rutters, F., Nieuwenhuizen, A. G., Lemmens, S. G., Born, J. M., & Westerterp- Plantenga, M. S. (2009). Acute stress-related changes in eating in the absence of hunger. Obesity, 17(1), 72–77.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research, 8(2), 23–74.
• Serin, Y., & Şanlıer, N. (2018). Duygusal yeme, besin alımını etkileyen faktörler ve temel hemşirelik yaklaşımları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(2), 135–146.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Multiple regression. In B. G. Tabachnick & L. S. Fidell (Eds.), Using Multivariate Statistics (6th ed) (p. 117–196). Pearson.
• Uriegas, N. A., Winkelmann, Z. K., Pritchett, K., & Torres-McGehee, T. M. (2021). Examining eating attitudes and behaviors in collegiate athletes, the association between Orthorexia nervosa and eating disorders. Frontiers in Nutrition, 8, 763838.
• Vizcarra, M., Palomino, A. M., Iglesias, L., Valencia, A., Gálvez Espinoza, P., & Schwingel, A. (2019). Weight matters-factors influencing eating behaviors of vulnerable women. Nutrients, 11(8), 1809.
• Warburton, D. E. R., & Bredin, S. S. D. (2016). Reflections on physical activity and health: What should we recommend? Canadian Journal of Cardiology, 32(4), 495–504.
• Yau, Y. H., & Potenza, M. N. (2013). Stress and eating behaviors. Minerva Endocrinologica, 38(3), 255–267.
• Yıldırım, İ., Yıldırım, Y., Ersöz, Y., Özkan, S., S., Karagöz, Ş., & Yağmur, R. (2017). Egzersiz bağımlılığı, yeme tutum ve davranış ilişkisi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(1), 43–54.
• Yıldız, B., Demir, V., & Ünübol, H. (2019). Examination of the relation of eating habits with emotional schemes according to gender. International Journal of Social Sciences and Education Research, 5(4), 405–417
• Zhu, L., Li, L., Li, X. Z., & Wang, L. (2021). Effects of mind-body exercise on PTSD symptoms, depression and anxiety in PTSD patients: A protocol of systematic review and meta-analysis. Medicine, 100(4), e24447.