The Relationship Between Perceived Stress, Body Image and Eating Behaviors in Athletes

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 77 - 87, 20.06.2025

Gözde Şentürk , Gökhan Deliceoğlu , Merve Atasoy , İlknur Gökçe Yıldırım

https://doi.org/10.62425/rses.1521040

Öz

The aim of the study was to evaluate the relationship between body image, eating behaviors, and stress states in athletes. The study was conducted with 72 volunteer athletes aged 13-23. The Perceived Stress Scale, the Dutch Eating Behavior Scale, the Multiphasic Body-Self/Self Relationship Scale and a questionnaire including questions about body weight satisfaction and emotional eating were applied to the athletes. Anthropometric measurements were taken using bioelectrical impedance analysis (BIA). The perceived stress levels of female athletes (28.29+-5.24) were found to be higher than those of males (24.34+-7.16). Restrictive and emotional eating behaviors were found to be higher in females. While the emotional eating subscale mean score was higher in taekwondo athletes (29.63+-14.213) than in rowing athletes (21.69+-10.058), the total body image score and physical adequacy orientation, health evaluation and health orientation subscale mean scores were higher in rowing athletes (p<0.05). It was observed that being anxious, angry, nervous, excited, happy and cheerful significantly affected appetite according to gender (p<0.05). Positive correlations were found between perceived stress and emotional eating subscale and between external eating and appearance evaluation subscales (p<0.05). The tendency of athletes to perfectionism can affect their eating behaviors, stress situations and body perception. In order for their performance not to be negatively affected, athletes need to be able to control their emotional eating and perceived stress levels, be aware of which emotinos trigger these situations and seek solutions to these situations.

Anahtar Kelimeler

ATHLETE , EATING BEHAVIORS , STRESS , BODY IMAGE

Sporcularda Beden İmajı, Yeme Davranışları ve Stres Durumları Arasındaki İlişki

Öz

Araştırmanın amacı, sporcularda beden imajı, yeme davranışları ve stres durumlarının ilişkisini değerlendirmektir. Çalışma yaş aralığı 13-23 olan 72 gönüllü sporcu ile yürütülmüştür. Sporculara Algılanan Stres Ölçeği, Hollanda Yeme Davranışı Ölçeği, Çok Yönlü Beden-Benlik/Benlik İlişkisi Ölçeği ve vücut ağırlığı memnuniyeti ile duygusal yeme ile ilgili soruları içeren bir anket uygulanmıştır. Biyoelektrik empedans analizi (BIA) ile antropometrik ölçümleri alınmıştır. Kadın sporcuların algılanan stres düzeyleri (28,29+-5,24) erkeklere (24,34+-7,16) göre daha yüksek bulunmuştur. Kısıtlayıcı ve duygusal yeme davranışları kadınlarda daha yüksek saptanmıştır. Duygusal yeme alt ölçek puan ortalamasının tekvando sporcularında (29,63+-14,213) kürek sporcularına göre (21,69+-10,058) daha yüksek iken beden imajı toplam puanı ve fiziksel yeterlilik yönelimi, sağlık değerlendirmesi ve sağlık yönelimi alt ölçek puan ortalamaları kürek sporcularında daha yüksek saptanmıştır (p<0,05). Kaygılı, öfkeli, sinirli, heyecanlı, mutlu ve neşeli olmanın iştahı cinsiyete göre anlamlı şekilde etkilediği görülmektedir (p<0,05). Algılanan stres ile duygusal yeme alt ölçeği arasında ve dışsal yeme ile görünüm değerlendirme alt ölçekleri arasında pozitif korelasyonlar saptanmıştır (p<0,05). Sporcuların mükemmeliyetçilik eğilimlerine yatkınlığı yeme davranışlarını, stres durumlarını ve beden algılarını etkileyebilmektedir. Sporcuların performanslarının olumsuz etkilenmemesi için duygusal yeme ve algılanan stres düzeylerini kontrol edebilmeleri ve hangi duyguların bu durumları tetiklediğinin farkında olmaları ve bu durumlara çözüm aramaları gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

SPORCU , YEME DAVRANIŞLARI , STRES , BEDEN İMAJI

Kaynakça

• Andrés, A., Oda-Montecinos, C., & Saldaña, C. (2017). Eating behaviors in a male and female community sample: Psychometric properties of the DEBQ. Terapia Psicológica, 35(2), 153–164.
• Baltaş, Z., Atakuman, Y., Duman, Y. (1998). Standardization of the perceived stress scale: Perceived stress in middle managers. Stress And Anxiety Research Society The International Conference. Boğaziçi University, İstanbul, July 10- 12.
• Bektaşoğlu, M. (2021). İnsülin direnci olan yetişkin bireylerin duygusal iştah, gece yeme, beslenme alışkanları ve antropometrik ölçümleri ile akdeniz diyetine uyumun irdelenmesi, Ankara Medipol University, Institute of Health Sciences, Master's Thesis, 226s, Ankara.
• Bozan, N., Bas, M., Asci, F. H. (2011). Psychometric properties of turkish version of dutch eating behaviour questionnaire (DEBQ). A preliminary results. Appetite, 56, 564-66. https://doi.org/10.1016/j.appet.2011.01.025
• Cash, T.F. (1990). The multidimensional body-self relations questionnaire. Unpublished Scale Manual, Old Dominion University, Norfolk VA.
• Cohen, S., Kamarck, T. & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal Of Health And Social Behavior, 24, 385-396.
• Coşkun, M. N. (2011). Vücut geliştirme sporu ile ilgilenen erkek yetişkin bireylerde beden algısının yeme davranışı ve besin tüketimi ile ilişkisi (Master's Thesis, Institute of Health Sciences).
• Cotter, E., Kelly, N. (2018). Stress-related eating, mindfulness, and obesity. Health Pschology, 37(6), 516–525. https://doi.org/10.1037/hea0000614
• Doğan, O., & Doğan, S. (1992). Çok yönlü beden-self ilişkileri ölçeği el kitabı. C.Ü.T.F. Printing House, C.Ü. Publications, No.53, Sivas.
• Eksin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. & Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. New Symposium Journal, 51(3), 132-140.
• Elagöz, F. Ö., & Çenesiz, G. Z. (2022). Algılanan stres ve duygusal yeme davranışı arasındaki ilişkide stresle baş etme tarzlarının aracı rolü. Cumhuriyet University Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences, 46(1), 75-83.
• Emin, K., & Baştuğ, G. (2008). Futbolcuların kişilik özellikleri ve bedenlerini algılama düzeylerinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 95-101. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000094
• Ergün, C., Koç, B., Kök, C., Duman, S., & Ayas, S. (2021). Düzenli egzersiz ve spor yapan bireylerin yeme tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi: Kesitsel çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Sports Sciences, 13(3). https://doi.org/10.5336/sportsci.2020-80752
• Felek, H. (2018). Profesyonel dans eğitimi alan öğrencilerin yeme davranışı, beden algıları ve diyet kalitelerinin değerlendirilmesi (Master's Thesis, Eastern Mediterranean University (EMU)- Eastern Mediterranean University).
• Fidan, M., Yarar, H., Yılmaz, S. K., Saraç, O. E., & Eskici, G. (2023). Sporcularda kaslı olma dürtüsü ve yeme tutumu ile ilişkisinin değerlendirilmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(1), 204-214. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1242689
• Frideres, J. E., Palao, J. M. (2005). Eating disorder risk factors perceived by adolescent female volleyball players. International Journal of Volleyball Research. 8(1), 24–28.
• Grogan, S. (1999). Body image: understanding body dissatisfaction in men, women and children: Great Britain. Biddles Ltd, Guildford And Kings Lynn.
• Hausenblas, H. A., Gıacobbı, P. R. (2003) Relationship between exercise dependence symptoms and personality. Personality and Individual Differences, 36 (6), 1265-1273. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(03)00214-9
• Hovardaoğlu, S. (1990). Vücut algısı ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. İçinde: Özdemir YD (1990). Şizofrenik ve majör depresif hastaların beden imgelerinden doyum düzeyleri. Unpublished Master's Thesis, Institute of Social Sciences, Ankara
• Ilhan, A. (2021). Tenis sporcularının algılanan stres düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(3), 49-56.
• Içbudak, D. (2021). Profesyonel kick boks sporcularında beden algısı ile yeme davranışları ve beslenme durumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. (Master's Thesis). Başkent University Health Sciences Institute. Ankara
• Joy, E., Kussman, A., & Nattiv, A. (2016). 2016 update on eating disorders in athletes: A comprehensive narrative review with a focus on clinical assessment and management. British Journal Of Sports Medicine, 50(3), 154–162. https://doi.org/10.1136/bjsports-2015-095735
• Keser, A. (2013), İş stresi kaynakları: Geleneksel ve güncel boyutlarıyla. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Koyuncu, S.C. Yavuzer, Y., Gündoğdu, R., (2015). A tipi kişilik puanları kontrol edilerek çalışanların stres kaynaklarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(179). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.1613
• Litwin, R., Goldbacher, E.M., Cardaciotto, L. (2017). Negative emotions and emotional eating: The mediating role of experiential avoidance, Eat Weight Disord, 22(1), 97-104.
• Macht, M. (2008). How emotions affect eating: A five-way model, Appetite, Pp 1-11. https://doi.org/10.1016/j.appet.2007.07.002
• Mutlu, A. A., İnce, N., & Okta, P. G. (2022). Voleybolcuların yeme davranışlarının belirlenmesi. Research in Sport Education and Sciences, 24(3), 87-92. https://doi.org/10.5152/JPESS.2022.22714
• Nagl, M., Hilbert, A., De Zwaan, M., Braehler, E., & Kersting, A. (2016). The (German Version) of the dutch eating behavior questionnaire: Psychometric properties, measurement invariance, and populationbased norms. Plos One, 11(9), E0162510 https://doi.org/10.1371/journal.pone.0162510
• Reardon, C. L., Hainline, B., Aron, C. M., Baron, D., Baum, A. L., Bindra, A., Budgett, R., Campriani, N., Castaldelli-Maia, J. M., Currie, A., Derevensky, J. L., Glick, I. D., Gorczynski, P., Gouttebarge, V., Grandner, M. A., Han, D. H., Mcduff, D., Mountjoy, M., Polat, A., & Engebretsen, L. (2019). Mental health in elite athletes: ınternational olympic committee consensus statement (2019). British Journal Of Sports Medicine, 53(11), 667–699.
• Scott, C. L., Plateau, C. R., & Haycraft, E. (2020). Teammate influences, psychological well‐being, and athletes’ eating and exercise psychopathology: a moderated mediation analysis. International Journal Of Eating Disorders, 53(4), 564–573. https://doi.org/10.1002/eat.23222
• Sevinçer, G.M., Konuk, N. (2013). Emosyonel yeme. Journal of Mood Disorders, 3(4), 171-8. https://doi.org/10.5455/jmood.20130926052526
• Sims, R., Gordon, S., Garcia, W., Clark, E., Monye, D., Callender, C., & Campbell, A. (2008). Perceived stress and eating behaviors in a community-based sample of African Americans. Eating Behaviors, 9(2), 137-142. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2007.06.006
• Tunca, Ç. (2019). Türk milli takımı güreşçilerinde uyku kalitesi, yorgunluk, stres düzeyi ile spor sakatlanmaları, geri dönüş süreci ve beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişki (Master's thesis, Trakya University, Institute of Health Sciences).
• Van Strien, T., Herman, C.P., Verheijden, M.W. (2009). Eating style, overeating and overweight in a representative dutch sample: Does external eating play a role, Appetite, 52, 380-387. https://doi.org/10.1016/j.appet.2008.11.010
• Winstead BA, Cash TF (1984). Reliability and validity of the body-self questionnaire: A new measure of body ımage, paper presented at the meeting of the Southeastern Psychological Association, New Orleans, Louisiana.
• Young, D.A. (2016). Emotional eating, stress, and coping styles in early adolescence (Doctoral Thesis). Graduate Faculty Of Baylor University, US. Available From Proquest Dissertations & Theses Global. (1834505601).
• Yu, Z., & Muehleman, V. (2023). Eating disorders and metabolic diseases. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 20(3), 2446. https://doi.org/10.3390/ijerph20032446