VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I STUDIMEVE NË FUSHËN E TEFSIRIT NË KOSOVË

Yıl 2023, Sayı: 11, 22 - 40, 30.04.2023

Valmire Batatına Krasnıqı

https://doi.org/10.53336/rumeli.1260409

Öz

Në këtë studim do të bëhet një vështrim i përgjithshëm i punimeve akademike në fushën e tefsirit me theks të veçantë në Kosovë duke përfshirë përkthimet dhe studimet e ndryshme akademike dhe literaturën e botuar. Hulumtimi është bazuar në rishikimin e librave të botuara në këtë fushë, përkthimet dhe ekzaminim e studimeve shkencore- akademike të bazuara në Revista akademike-shkencore”, të botuara nga Bashkësia Islame e Kosovës. Pas paraqitjes së njohurive të përgjithshme mbi këto studime do të ceket edhe klasifikimi i tyre sipas viteve në të cilat janë botuar duke bërë një vështrim të përgjithshëm rreth përmbajtjes që karakterizojnë ato.

Anahtar Kelimeler

Kosova, Kur`an, Tefsir, Ulumu`l-Kur`an, Feja.

Overview of Studies in the Field of Tafsir in Kosovo

Öz

The Albanian people, like other Muslim nations consider the Quran as the most read book compared to other academic or literary books. The Holy Quran is also the book which Albanians have mostly focused on translating and using in their language. Albanian researchers have carefully followed academic studies about the Quran in Europe and they also have managed to hold debates with orientalists some of whose opinions they have considered unstable. They’ve been subjected to numerous oppressions over the years, despite this, they have made numerous efforts for the sake of religion and homeland. Although they’ve had extremely difficult experiences, they’ve made unforgettable steps in interpreting the word of God and achieved great success by translating and writing in many fields including that of tafsir.
In this study, an overview of academic works in the field of tafsir with special emphasis on Kosovo will be conducted, including translations and various academic studies and published literature. The research is based on the review of books published in this field, translations and examination of academic studies, published by the Islamic Community of Kosovo. After presenting the general knowledge on these studies, their distribution according to the fields and years in which they were published, making an overview about the content and method that characterize them

Anahtar Kelimeler

Kosovo, Religion, Qur’an, Tafsir, Ulumu’l-Qur’an

Kosova’da Tefsir Alanında Yapılan Çalışmalar Üzerine Genel Bir Bakış

Öz

Diğer Müslüman topluluklarında olduğu gibi, Kosova’daki Arnavut Müslüman halkı için de Kur’an-ı Kerim’in, diğer akademik veya edebi eserlere kıyasla en çok okunan kitap oldugu görülmektedir. Ayrıca Kur’an, Kosova’daki Arnavut Müslüman halkının en çok tercüme edip kendi dilinde olmasını arzu ettigi kitap sayılmaktadır. Dolayısıyla Kosovada’ki Arnavut araştırmacılar, Avrupa’da Kur’an ile ilgili çalışmaları yakından izlemekte, hatta oryantalistlerle bazı konularda tartışma noktasına geldikleri bilinmektedir. Yıllar boyunca pek çok baskıya maruz kalmalarına rağmen Allah kelamının tefsirinde önemli adımlar atıp tefsir dahil birçok alanda tercümeler ve çalışmalar yaparak büyük başarılara imza attıkları görülmektedir.
Bu araştırmada, tercümeler ve çeşitli akademik çalışmalar, yayımlanmış literatür olmak üzere, Kosova’da son elli yıldan itibaren tefsir alanındaki akademik çalışmalara genel bir bakış sunulacaktır. Araştırma, Kosova İslam Birliği tarafından yayımlanan akademik dergilere dayalı bilimsel-akademik çalışmaların tercümeleri ve bu alanda yayımlanmış kitapların incelemesine dayanmaktadır. Bu çalışmalara ilişkin genel bilgilerin sunulmasından sonra, bunların yayımlandıkları yıllara göre sınıflandırılmasına yer verilerek içerikleri hakkında genel bir değerlendirme yapılacaktır

Anahtar Kelimeler

Kosova, Din, Kur`an, Tefsir, Ulumu`l-Kur`an

Kaynakça

• Adiloviç, Ahmed. Kolosët e Shkencave të Tefsirit. çev. Xhabir Hamiti, Priştine: 1.Basım., İslami İlimler Fakültesi, 2017.
• Ahmeti, Sherif. “Komentimi i sures vel Asri”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 2, (1971), 3-9.
• ______. “Komentimi i sures el-Fatiha”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 3, (1971), 8-16.
• ______. “Komentimi i sures Ihlas”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 5, (1972), 3-9.
• ______. “Komentimi i sures Kevther”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 15-16, (1976), 3-5.
• ______. “Komentimi i Sures el-Kadër”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 27, (1980), 13-19.
• ______. “Komentimi i Sures Zilzal”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 41-42, (1985), 3-11.
• ______. “Komentimi i ajetit 19 të sures Ali Imran”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 4, (1972), 3-8.
• ______. “Komentimi i ajetit 201 të sures Bekare”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 6, (1973), 3-8.
• ______. “Komentimi i ajetit 90 të sures Nahl”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 8, (1973), 3-10.
• ______. “Komentimi i ajeteve 56-58 të sures edh-Dharijat”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 9-10, (1974), 3-8.
• ______. “Komentimi i ajetit 13 të Sures Huxhurat”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 12-13, (1974), 3-7.
• ______. “Komentimi i ajetit 45 të Sures Ankebut”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 14, (1975), 3-6.
• ______. “Komentimi i ajeteve 9-11 të Sures Xhuma”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi. 17, (1976), 3-8.
• ______. “Komentimi i ajetit 129 të Sures Bekare”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 18, (1976), 3-7.
• ______. “Komentimi i ajetit 78 të Sures Nahl”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 44-45, (1986), 3-8.
• Ata, Aysu. Türkçe İlk Kur’an tercümesi-Karahanlı Türkçesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2004.
• Bajgora, Sabri. “Komentimi i ajetit 78 të Sures Nahl”. Kosova İslam Birliği Dituria Islame Dergisi, 14-20.
• ______. “Tefsiri i Kur’anit në kohën e Resulullahut s.a.v.s.”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 68-69, (2002), 17-20.
• ______. “Tefsiret Aluzive”. Kosova İslam Birliği Dituria Islame Dergisi, 49, 4-10.
• ______. “İmam Maturidi dhe tefsiri i tij Te’vîlatu’l-Kur’an”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 112, (2018), 4-7.
• ______. “Muhammed Tahir Ibn Ashur dhe tefsiri i tij et-Tahrir ve’t-Tenvir”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 113, (2018), 3-7.
• ______. “Vehbe ez-Zuhajli dhe Tefsiri i tij et-Tefsiru’l-Munir”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 114, (2018), 7-10.
• ______. “Muhamed Mutevelli esh-Sha‘ravi dhe Tefsiri – Havatıri Havle-l Kur’ân’i-l’Kerim”. Kosova İslam Birliği Edukata Islame Dergisi, 115, (2019), 4-10.
• ______. Komentimi i sures Jasin. Priştine: Kosova Islam Birliği Yayınları, 1.Basım., 2014.
• ______. Komentimi i sures el-Kehf. Priştine: Kosova Islam Birliği Yayınları, 1. Basım., 2016.
• Behrami, Emin. Përkthimi dhe Komentimi i el-Istiadhesë, el-Besmelesë dhe i Suretu’l-Fatihasë. Priştine: Koha Yayınevi, 1. Basım, 1998.
• ______. Përkthim dhe Komentim Krahasimtar i suras el-Bekarah në Gjuhën Shqipe -ajetet 1-3-. Vuçitın, 1. Basım, 2018.
• Çunaku, Jakup. Tefsir - Komentimi i Disa Pjesëve Nga Kur’ani Famëlartë-. Priştine: Alauddin Medresesi Yayınları, 1. Basım, 2014.
• Esati, Lulzim. Studime Praktike në Komentimin Tematik të Kuranit. Priştine: İslami İlimler Fakültesi, 1. Basım, 2014.
• ______. Personalitete në Kuranin Famëlartë. Priştine: İslami İlimler Fakültesi, 1. Basım, 2017.
• Hoxha, Hajredin. Modern Döneme Ait Arnavut Âlimlerinin Tefsir Çalışmaları. Mitroviça: Viprint Yayınevi, 1. Basım, 2016.
• Ibrahimi, Nexhat. Dimensione Kur’anore. Priştine: Logos- A Yayınevi, 1. Basım, 2003.
• Ibn Kesîr. Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azîm, çev.: Bashkim Aliu, İsviçre: İslami Gençlik Vakfı, v. I-VIII, 1. Basım, 2007-2011.
• Krasniqi, Shefqet. Djaloshi më i bukur në botë -Koment i sures Jusuf-. Priştine: Krenaria Yayınevi, 1. Basım, 2013.
• ______. Banorët e Shpellës -Koment i sures Kehf-. Priştine: Krenaria Yayınevi, 1. Basım, 2014.
• ______. Merjemja Gruaja më e Veqantë -Koment i sures Merjem -. Priştine: Krenaria Yayınevi, 1. Basım, 2014.
• ______. Komenti i sures Ta-Ha. Priştine: Krenaria Yayınevi, 1. Basım, 2014.
• ______. Muhamedi Mëshirë për Njerëzimin -Koment i kaptinës Enbija-. Priştine: Krenaria Yayınevi, 1. Basım, 2018.
• ______. Koment i kaptinës Haxh. Priştine: Krenaria Yayınevi, 1. Basım, 2018.
• Kadriu, Liridon. Historia e Përkthimit të Disa Pjesëve të Kur’anit në Gjuhën Shqipe. Priştine: Logos Yayınevi, 2. Basım, 2008.
• Kariq, Enes. Hyrje në Shkencat e Tefsirit. Çev. Rrustem Spahiu, Prizren: 1. Basım, 1996.
• Kutub, Seyyid. Nën mbrojtjen e Kur’anit. çev. Selim Sulejmani, Gilan: Drita Yayınevi, 1. Basım, 1998.
• Mlivo, Mustafa. Kur’ani përpara shkencës dhe civilizimit – ekzegjezat e 250 ajeteve kuranore. çev. Mimoza Sinani, Priştine: Kosova Islam Birliği Yayınları, 1. Basım, 2008.
• Nâsır es-Sa‘dî. Teysîrü’l-kerîmi’r-rahmân fî tefsîri kelâmi’l-mennân. çev.: Uthman Agolli, el-Huda, v. I-IV, 1. Basım, 2017.
• Shkodra, Ramadan. “Kontributi i H. Sherif Ahmetit Në Publicistikën Islame Në Gjuhën Shqipe Në Kosovë”. Yıl Dönümü Sempozyumu. ed. Sabri Bajgora. 4/13-17. Priştine: Kosova Islam Birliği, 2009.
• Simnica, Adnan. Shkencat e Kur’anit. Priştine: Alauddin Medresesi Yayınları, 1. Basım, 2014.
• Qazimi, Qazim. Hyrje në Shkëncat e Kur’anit. Priştine: Alauddin Medresesi Yayınevi, 1. Basım, 1993.
• _____. Njohuri mbi Kur’anin. Priştine: Kosova İslam Birliği, 1. Basım, 2006.
• Üşenmez, Emek. “Türkçe İlk Kur’an Tercümesi ve Tercümedeki İslâmî Terimlerin Türkçe Karşılıkları Üzerine”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1/4, (2006): 89-99.
• Zylfiu, Rashit. Ajka e Kuptimit të Dhjetë sureve të Fundit të Kur’anit. Gilan: Gilan Islam Birliği Yayınları, 1. Basım, 2015.
• https://islamansiklopedisi.org.tr/frasiri-naim