Malatya ili ağzında pekiştirme

Yıl 2022, Sayı: 26, 218 - 229, 21.02.2022

Bahtiyar Bahşi

https://doi.org/10.29000/rumelide.1073891

Cited By: 1

Öz

Ağız, bir yazı sahası içerisinde il, ilçe ve köylerde konuşma esnasında kullanılan farklı fonetik ve morfolojik özelliklere sahip dil kollarıdır. Günümüzde teknolojinin gelişmesine bağlı olarak kültürel zenginliğimize ait olan ağızlarımız kaybolmaya başlamıştır. Sözlü geleneğimize ait olan bu kültürel zenginliklerimizin kalıcılığını sağlamak ancak onun üzerinde yapılacak çalışmalarla mümkündür. Pekiştirme sözlü ve yazılı anlatımda sözün gücünü arttırmaya, ifade edilen kavramın anlamını güçlendirmeye veya bir kavrama dikkat çekmeye yarayan unsurlardır. Anadolu ağızlarında pekiştirmeye ait unsurların tespit edilmesi ve dilimize ait zenginliklerin ortaya çıkarılması gerekmektedir. Bu doğrultuda araştırmada Malatya ili ağzında yer alan pekiştirme unsurları tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada tarama yöntemi esas alınmıştır. Araştırmanın bulgularını elde edebilmek için Malatya İli Ağzı kitabı incelenerek bu eserlerdeki pekiştirme olduğu düşünülen kısımlar bağlamlar içinde fişlenmiştir. Malatya ili ağzı ses bilgisi özellikleri bakımından Batı Grubu ağızlarının genel özelliklerini taşımakta, bu grup içinde de yedinci alt grubun özellikleri ile örtüşmektedir. Yapılan çalışmada pekiştirme “Seslerle Yapılan Pekiştirme, Eklerle Yapılan Pekiştirme, Kelimelerle Yapılan Pekiştirme, Söz Dizimiyle Pekiştirme” olmak üzere dört ana başlıkta incelenerek sözün etkisini arttıran, sözü belirginleştiren pekiştirme unsurları Malatya ili ağızlarında tespit edilmiş ve kullanımları üzerinde durulmuştur. Ayrıca araştırma sonucunda elde edilen veriler tablo ve grafik şeklinde ortaya konulmuştur. Araştırmanın sonucunda Malatya ili ağzının zenginliği ortaya konulmuş ve konu araştırmacıların dikkatine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ağız, pekiştirme, Malatya ili

Reinforcement in Malatya province dialect

Öz

Dialects are language branches with different phonetic and morphological features used during speech in provinces, districts and villages within a writing field. Today, depending on the development of technology, our dialects, which belong to our cultural richness, have begun to disappear. It is only possible to ensure the permanence of these cultural riches, which belong to our oral tradition, by working on it. Reinforcement is the elements that increase the power of the word in oral and written expression, strengthen the meaning of the expressed concept or draw attention to a concept. It is necessary to determine the elements of reinforcement in Anatolian dialects and to reveal the richness of our language. In this direction, the reinforcement elements in the mouth of Malatya province were tried to be determined in the research. The study was based on the scanning method. In order to obtain the findings of the research, the Malatya Province Dialect book was examined and the parts that were thought to be reinforcement in these works were recorded within the contexts. The dialect of Malatya province has the general characteristics of the Western Group dialects in terms of phonetic features, and it overlaps with the features of the seventh subgroup within this group. In the study, reinforcement was examined under four main headings: "Reinforcement with Sounds, Reinforcement with Suffixes, Reinforcement with Words, Reinforcement with Syntax", and reinforcement elements that increase the effect of the word and make the word clear have been identified in the dialects of Malatya province and their usage has been emphasized. In addition, the data obtained as a result of the research are presented in the form of tables and graphics. As a result of the research, the richness of the dialect of Malatya province was revealed and the subject was brought to the attention of researchers.

Anahtar Kelimeler

Dialect, reinforcement, Malatya province

Kaynakça

• Buluç, S. (1942). Anadolu Ağızları Bibliyografyası. Türkiyat Mecmuası, 7-8, 327-333.
• Demir, N. (2002). Ağız terimi üzerine. Türkbilig, (4), 105-116.
• Gülseren, C. (2000). Malatya İli Ağızları (İnceleme - Metinler - Sözlük ve Dizinler). Ankara: TDK Yayınları.
• Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri, Engin Yay., Ankara.
• Karahan, L. (1996). Anadolu ağızlarının sınıflandırılması (Vol. 630). Türk Dil Kurumu.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Kavramlar, İlkeler, Terimeler, Nobel Yayın Dağıtım, 10. Baskı, Ankara.
• Korkmaz, Z. (1975). Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar. TDAY, 143-172.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü (Vol. 575). Türk Dil Kurumu.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Üstüner, A. (2003). Türkçede pekiştirme. Elazığ: Fırat Üniversitesi Basımevi.