Tefsîr-i Sûre-i Vâkı’a ve Mülk adlı eserde Balkan Türk ağızlarının etkisi

Yıl 2022, Sayı: 26, 369 - 383, 21.02.2022

Mehmet Oğuz Örnek

https://doi.org/10.29000/rumelide.1075622

Öz

Araştırmaya konu olan “Tefsîr-i sûre-i Vâḳıʿa ve Mülk” adlı eserin ses düzeninin, Eski Anadolu Türkçesi standart özellikleri dışına çıktığı görülmüştür. Bu bağlamda yapılan araştırmalar neticesinde eserin ses yapısının Balkan Türk ağızlarının bazı özellikleri ile örtüştüğü belirlenmiştir. Bu özelliklerin en belirgin olanı genişleme olayıdır. Rumeli ağızları ile aynı genişleme özelliği gösteren sesler örneklerle verilmiş ve bu durum sayısal verilerle desteklenmiştir. Bu çalışmada Balkan Türk ağızlarının genel özellikleri belirtilerek “Tefsîr-i sûre-i Vâḳıʿa ve Mülk” adlı eserin bu ağızlarla ortak ölçütlerinin neler olduğu değerlendirilecek ve Balkan Türk ağızları için kullanılabilecek başka ölçütlerin olup olamayacağı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsîr-i sûre-i Vâḳıʿa ve Mülk, Balkan Türk ağızları, Eski Anadolu Türkçesi, ses bilgisi

Tefsîr-i Sûre-i Vâkı’a and Mülk the Effect of the Balkan Turkish dials in the title

Öz

It has been seen that the vocal order of the work "Al-Tafseer al-Surah al-Waqiah wal-Mulk" was not in accordance with the standard features of the Old Anatolian Turkish. The researches done in this regard showed that the vocal structure of the work corresponded to some features of the Balkan Turkish dialects. These features are likely to be most prominently applied. This study includes a number of examples of the similarities between the language of the work and Rumelian dialects, supporting it with numeric data. The study will specify the general characteristics of the Balkan Turkish dialects, discussing about what common criteria "Al-Tafseer al-Surah al-Waqiah wal-Mulk" has with these dialects and whether there are any other criteria which can be used for Balkan Turkish dialects.

Anahtar Kelimeler

Al-Tafseer al-Surah al-Waqiah wal-Mulk, Balkan Turkish dialects, Old Anatolian Turkish, phonetics

Kaynakça

• Boz, E, Gülsevin, G. (2004). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Eckmann, J. (1988). ‘‘Dinler (Makedonya) Türk Ağzı.’’ Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1960, 189-204.
• Ergin, M. (1992). Osmanlıca Dersleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Gülensoy, T. (1993). Rumeli Ağızlarının Ses Bilgisi Üzerine Bir Deneme, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Gülsevin, G. (1990). “Eski Anadolu (Türkiye) Türkçesinde 3. Kişi İyelik Ekinin Özel Kullanılışı”. Türk Dili, Sayı 466, 187-190. Ankara: TDK Yayınları.
• Karahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu
• Kayhan, H.(2002). “Ladik Beyliği (1261-1403)”, Türkler, C. 6, (Editörler: Hasan Celal Güzel, Prof. Dr. Kemal Çiçek, Prof. Dr. Salim Koca), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Korkmaz, Z.(2010). “Balkan Türkçesi Ağızları İle Türkiye Türkçesi Ağızları Arasında Sosyo-Lengüistik Açıdan Kısa Bir Karşılaştırma” TDAY Belleten.
• Korkmaz, Z. (2007), “Anadolu ve Rumeli Ağızlarının Dayandığı Temeller”,Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, I, 87-110.
• Mollova, M. (1999). ‘‘Balkanlarda Türk Ağızlarının Tasnifi’’ TDAY Belleten 1996, Ankara: TDK, 167-176.
• Németh, G. (1983). “Bulgaristan Türk Ağızlarının Sınıflandırılması Üzerine”, TDAY Belleten 1980-1981, Ankara: TDK Yayınları. 113-167.
• Sancaktar, C. (2011). ‘‘Balkanlar’da Osmanlı Hâkimiyeti Ve Siyasal Mirası’’, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 27-47
• Okuyucu, K.K. (2011). Klasik Dönem Osmanlı Nesri. İstanbul: Kesit Yayınları
• Örnek, M.O. (2021). Tefsîr-i sûre-i Vâḳıʿa ve Mülk İnceleme - Metin- Dizin, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Özkan, M. (1995). Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi. İstanbul: Filiz Kitabevi
• Öztürk, M. (2013). Farsça Dilbilgisi. Ankara: Murat Kitapevi.