SEMANTIC HISTORY OF THE WORD “HOUSE” IN THE RUSSIAN LANGUAGE (LEXICOGRAPHIC AND CULTURAL-HISTORICAL ASPECTS)

Yıl 2024, , 123 - 132, 30.06.2024

Derya Arıcan

https://doi.org/10.48068/rusad.1460977

Öz

The word “home” is one of the oldest and most used lexemes in the Russian language, embodying the concepts of family, security and historical transformations of society. The present study aims to trace the semantic history of this lexeme, paying attention to lexicographical and cultural-historical aspects in order to understand its evolution and meaning in Russian more deeply.
A number of steps are taken in order to achieve the set goal. Firstly, attention is paid to etymological dictionaries, which reveal the roots of the word and its connection with other languages. This allows us to see the historical context and the development of the meaning of the word “house”. Secondly, the meanings indicated in explanatory dictionaries are identified. The main nominative meanings reflecting the designation of physical structure serving as a dwelling are analysed. Attention is also paid to expressive-synonymous meanings, where the word “house” acquires an emotional-evaluative character, especially in the context of children’s games. Thirdly, with the help of historical dictionaries the dynamics of the use of the word “house” over time is determined. The evolution of the semantics of the word from antiquity to the present day is considered, and changes in the context of use associated with socio-cultural and historical processes are revealed. The paper provides a comprehensive overview of the development of the semantics of the lexeme “house” in the Russian language. It covers the period from antiquity to the present, allowing a deeper understanding of the evolution of the meaning of this word in the context of its lexicographical development and cultural history. The study allows us to see how the word “house” has undergone changes in its perception: from the original designation of a residential structure to more abstract concepts such as “family” or “community”. This process reflects not only linguistic but also cultural transformations, noting the influence of historical events and socio-cultural changes on the perception of the term. Thus, the study of the word “home” is of interest for understanding its meanings in different historical and cultural contexts, as well as for analysing its role in the linguistic development of the Russian language.

Anahtar Kelimeler

Russian literature, Russian language, semantics, lexeme, history, house

RUS DİLİNDE "EV" KELİMESİNİN ANLAMSAL TARİHİ (LEKSİKOGRAFİK VE KÜLTÜREL-TARİHSEL BAKIŞ AÇISIYLA)

Öz

“Ev” kelimesi, Rusçada en eski ve en yaygın kullanılan kelimelerden biri olup aile, güvenlik ve toplumun tarihsel dönüşümlerini simgeler. Bu çalışma, bu kelimenin anlamsal tarihini izlemeyi amaçlayarak, leksikografik ve kültürel-tarihsel yönlerine odaklanmaktadır, böylece kelimenin Rusçadaki evrimi ve anlamının daha derinlemesine aktarılması hedeflenmektedir. Belirlenen hedefe ulaşmak için şu adımlar izlenmiştir: İlk olarak, kelimenin köklerini ve diğer dillerle bağlantısını ortaya koyan etimolojik sözlüklere dikkat edilmiştir. Bu, kelimenin tarihî bağlamını ve anlamının gelişimini ortaya koymuştur. İkinci olarak, açıklamalı sözlüklerde belirtilen anlamların belirlenmesine dikkat çekilmiştir. “Ev” kelimesi, bir konut olarak hizmet eden fiziksel işleviyle birlikte, özellikle çocuk oyunları bağlamında duygusal ve değerlendirici boyutlar kazanan ifade ve eş anlamlı kavramlar incelenmektedir. Üçüncü olarak, “ev” kelimesinin zaman içindeki kullanım dinamiği, tarihsel sözlüklerin yardımıyla belirlenmiştir. Kelimenin anlam evrimi antik çağlardan günümüze kadar incelenmekte ve kullanım bağlamındaki değişiklikler, sosyokültürel ve tarihsel süreçlerle ilişkilendirilmiştir.
Çalışma, “ev” kelimesinin anlamının tarih içindeki evrimini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Kelimenin algısında nasıl değişiklikler yaşandığını görmeyi mümkün kılar: ilk başta bir konut yapısını ifade ederken daha soyut “aile, topluluk” gibi kavramlara, geçiş yapar. Bu süreç, sadece dilbilimsel değil, aynı zamanda kültürel dönüşümleri de yansıtırken, terimin algılanmasındaki tarihsel olayların ve sosyokültürel değişimlerin etkisini vurgular. “Ev” kavramı, bir dilin ve toplumun gelişimini anlama açısından büyük öneme sahiptir. Dilbilimsel açıdan evin evrimini anlamaya ek olarak, dilin bir toplumun kültürü ve tarihiyle nasıl ilişkili olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda bu kavramın sadece kelime anlamıyla değil, insanların düşünceleri, değerleri ve toplumsal yapılar üzerindeki etkileri ile ilgili de önemli ipuçları sunar. Bu da dilin sadece bir iletişim aracı olmanın ötesine geçerek, kültürel ve sosyal dokunun ta kendisi olduğunu gösterir. Bu anlamda, “ev” kelimesinin analizi, dilbilimin yanı sıra linguistik antropoloji ve kültürel çalışmalar açısından da büyük önem taşımaktadır. Çalışmada kavramsal analiz, tarihsel-karşılaştırmalı analiz, tanımsal yorumlama, bileşen analizi ve stilistik yorumlama yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rus edebiyatı, Rus dili, anlambilim, sözcükbirim, tarih, ev

СЕМАНТИЧЕСКАЯ ИСТОРИЯ СЛОВА «ДОМ» В РУССКОМ ЯЗЫКЕ (ЛЕКСИКОГРАФИЧЕСКИЙ И КУЛЬТУРНО-ИСТОРИЧЕСКИЙ АСПЕКТЫ)

Öz

Слово «дом» является одной из старейших и наиболее употребительных лексем в русском языке, олицетворяя понятия семьи, безопасности и исторических трансформаций общества. Настоящее исследование направлено на прослеживание семантической истории данной лексемы, уделяя внимание лексикографическим и культурно-историческим аспектам, чтобы более глубоко понять её эволюцию и значение в русском языке. Для достижения поставленной цели предпринимается ряд шагов. Во-первых, обращается внимание на этимологические словари, которые раскрывают корни слова и его связь с другими языками. Это позволяет увидеть исторический контекст и развитие значения слова «дом». Во-вторых, выявляются значения, указанные в толковых словарях. Анализируются основные номинативные значения, отражающие обозначение физического строения, служащего жилищем. Также обращается внимание на экспрессивно-синонимические значения, где слово «дом» приобретает эмоционально-оценочный характер, особенно в контексте детских игр. В-третьих, с помощью исторических словарей определяется динамика употребления слова «дом» на протяжении времени. Рассматривается эволюция семантики слова от древности до наших дней, выявляются изменения в контексте употребления, связанные с социокультурными и историческими процессами. Работа предоставляет комплексный обзор развития семантики лексемы «дом» в русском языке. Она охватывает период от древности до настоящего времени, позволяя более глубоко понять эволюцию значения этого слова в контексте его лексикографического развития и культурной истории. Исследование позволяет увидеть, как слово «дом» претерпевало изменения в своем восприятии: от изначального обозначения жилого строения к более абстрактным концепциям, таким как «семья» или «сообщество». Этот процесс отражает не только языковые, но и культурные трансформации, отмечая влияние исторических событий и социокультурных изменений на восприятие термина. Исследование слова «дом» представляет интерес для понимания его значений в различных исторических и культурных контекстах, а также для анализа его роли в языковом развитии русского языка. Для исследования применяются методы концептуального анализа, историко-сопоставительного анализа, дефиниционной интерпретации, компонентного анализа и стилистической интерпретации.

Anahtar Kelimeler

Русская литература, русский язык, семантика, лексема, история, дом

Kaynakça

• Dal, V. İ. Tolkovıy slovar’ jivogo velikorusskogo yazıka. Çast’ 1. A-Z. Moskva: 1863. Дата доступа 23.12.2021. https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_003833539 page=416&rotate=0&theme=white
• Grot, Ya. K. Slovar’ russkogo yazıka, sostavlennıy Vtorım otdeleniyem İmperatorskoy Akademii nauk. Spb.: Tipografiya Imperatorskoy Akademii nauk, 1895. Дата доступа 24.01.2021. https://www.prlib.ru/node/366012/source
• Kuznetsov, S. A. Bol’şoy tolkovıy slovar’ russkogo yazıka. Дата доступа 23.12.2021. https://gufo.me/dict/kuznetsov/%D0%B4%D0%BE%D0%BC
• Slovar’ Akademii Rossiyskoy, po azbuçnomu poryadku raspolojennıy. Çast’ II. Sankt-Peterburg: İmparatorskaya Akademiya Nauk, 1809, 172-173. Дата доступа 23.12.2021. https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_003193036?page=88&rotate=0&theme=white
• Slovar’ russkogo yazıka XI-XVII vekov. M.: İzdatel’stvo Nauka, 1977. Дата доступа 23.12.2022. http://etymolog.ruslang.ru/doc/xi-xvii_4.pdf
• Sorokin, Yu. S. Slovar’ russkogo yazıka XVIII veka. L.: Nauka Leningr. otd-niye, 1984-1991.
• Sreznevskiy, İ. İ. Materialı dlya slovarya drevne-russkogo yazıka po pis’mennım pamyatnikam, Tom 1. A-K. Spb.: Tipografiya imperatorskoy akademii nauk 1893. Дата доступа 23.12.2022. https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_004012018?page=363&rotate=0&theme=white
• Şanskiy, N. M. Etimologiçeskiy slovar’ russkogo yazıka. M.: İzd-vo MGU, 1979. Дата доступа 21.12.2021. https://lexicography.online/etymology/shansky/%D0%B4/%D0%B4%D0%BE%D0%BC
• Şapoşnikov, A. K. Etimologiçeskiy slovar’ sovremennogo russkogo yazıka 2. T. 1. M.: Flinta/Nauka 2010. Дата доступа 24.01.2022. http://www.slovorod.ru/etym shaposhnikov/_pdf/russ-etym-shaposhnikov-1.pdf
• Usta, G. “Mekân ve yer kavramlarının anlamsal açıdan irdelenmesi.” Turkish Online Journal of Design Art and Communication 10/1 (2020): 25-30.
• Uşakov, D. N. Tolkovıy slovar’ russkogo yazıka. M.: Gosudarstvennoye izdatel’stvo inostrannıh i natsional’nıh slov, 1935-1940. Дата доступа 23.12.2021. https://ushakov.slovaronline.com/13509-DOM
• Yevgen’yeva, A. P. Malıy akademiçeskiy slovar’. Дата доступа 23.12.2021. https://rus-academic-dict.slovaronline.com/12910-%D0%B4%D0%BE%D0%BC.