RUSYA’DA KARIŞIKLIKLAR (SMUTA) DÖNEMİNDE ZEMSKİY SOBOR’UN ÇAR SEÇİMİNDE OYNADIĞI ROL

Yıl 2024, Sayı: 11, 1 - 15, 30.06.2024

Osman Yurdakal , Andrey Putintsev

https://doi.org/10.48068/rusad.1388769

Öz

Rusya Devleti’nde Smuta Dönemi olarak tarihe geçen karışıklıklar zamanında Rus çarları kendilerini meşrulaştırmak için bir takım girişimlerde bulunmuşlardır. Korkunç İvan olarak da bilinen İvan Vasilyeviç’in (1530-1584) oğlu Çar Fedor İvanoviç’in 1598 yılında ölümüyle birlikte Moskova tahtında yaklaşık 15 yıl devam edecek olan bir iktidar boşluğu meydana geldi. Bu süreçte ortaya çıkan yeni çar adayları kendilerini meşrulaştırmak için bir takım girişimlerde bulundular. Bu girişimlerin içinde en önemlisi Zemskiy Sobor adında tüm ülkeyi temsil eden bir meclisin toplanmasıydı. IV. İvan’ın 1584’te ölümüyle birlikte Romanov hanedanının tahta gelişine kadar Rusya Devleti’nde toplam beş kez Zemskiy Sobor toplandı. Bu süreçte Moskova tahtı birçok iç ve dış müdahaleye maruz kaldı. Ayrıca devletin içinde yaşanılan bu kargaşa dönemi toplum nezdinde huzursuzluğa neden oldu ve bir takım düzmece çarların ortaya çıkmasına ortam hazırladı. Bu düzmece çarlar dış güçler (Polonya) tarafından da desteklenmiştir. Ayrıca bu karışıklık Rus ve Ortodoks olmayan adayların da taht mücadelesi içine girmesine sebep olmuştur. Tüm bu kargaşa durumunda Zemskiy Sobor önemli rol oynadı. Bu meclis Rusya ve Slav tarihinde köklü bir geçmişe sahipti. İlk Rus kanunlarından beri bilinmekte olup köy, şehir, devlet meseleleri hakkında toplanmaktaydı. Tüm ciddi kararlar burada alınmaktaydı. Ancak Zemskiy Sobor hiçbir zaman kalıcı olarak geçerli herhangi bir yasal kurucu belgeye dayanmamıştır. Smuta Dönemi ve hemen öncesinde Fedor İvanoviç, Boris Godunov, Vasiliy Şuyskiy, Vladislav Vaza ve Mihail Romanov için Zemskiy Sobor’lar toplanmıştır. Toplanan bu Zemskiy Sobor’ların meşruluk durumları tartışma konusudur. Bu bağlamda Smuta Dönemi’nin hükümdarlarının kendilerinin meşrulaştırmak için topladıkları Zemskiy Sobor’lar çalışmanın ana konusunu teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rusya Devleti, Çar, Smuta Dönemi, Zemskiy Sobor, Meşruiyet

THE ROLE PLAYED BY THE ZEMSKIY SOBOR IN THE ELECTION OF THE TSAR DURING THE SMUTA PERIOD IN RUSSIA

Öz

During the Time of Troubles, the Russian state tsars made some attempts to legitimize themselves. With the death in 1598 of Tsar Fyodor Ivanovich, son of Ivan Vasilyevich (1530-1584), also known as Ivan IV or Ivan the Terrible, a power vacuum arose on the Moscow throne, which lasted about 15 years. New candidates for the king who emerged during this process made a number of attempts to legitimize themselves. The most important of these initiatives was the convening of an assembly representing the entire country, called the Zemskiy Sobor. From the death of Ivan IV until the accession to the throne of the Romanov dynasty, the Zemskiy Sobor met a total of 5 times in the Russian state. During this process, the Moscow throne was subject to many internal and external interventions. In addition, this period of unrest within the state caused unrest in society and paved the way for the emergence of certain liars. These liars were supported by foreign powers (Poland). In addition, this confusion led to non-Russian Orthodox candidates entering the race for the throne. In all this turmoil, the Zemskiy Sobor Assembly played an important role. This collection dates back to very early times in Russian and Slavic history. It has been known since the time of the first Russian laws and met on rural, urban and state issues. All major decisions were made here. However, the Zemskiy Sobor was never based on any permanent legal founding document. During the Time of Troubles and on the eve, Zemskiy Sobors were convened for Fyodor Ivanovich, Boris Godunov, Vasily Shuisky, Vladislav Vaza and Mikhail Romanov. The legitimacy of these Zemskiy Sobors is a matter of debate. In this context, the main subject of the study is the Zemskiy Sobors, which the rulers of the Time of Troubles gathered to legitimize themselves.

Anahtar Kelimeler

Russian State, Tsar, Time of Troubles, Zemsky Council, Legitimacy

РОЛЬ ЗЕМСКОГО СОБОРА В ВЫБОРАХ ЦАРЯ В ПЕРИОД СМУТЫ В РОССИИ

Öz

В период Смуты Московского государства цари предпринимали некоторые попытки легитимизировать себя. Со смертью в 1598 году царя Федора Ивановича, сына Ивана Васильевича (1530-1584), также известного как Иван IV или Иван Грозный, на Московском престоле возник вакуум власти, который продлился около 15 лет. Появившиеся в ходе этого процесса новые кандидаты на трон, предприняли ряд попыток легитимизировать себя. Важнейшей из этих инициатив был созыв собрания, представляющего всю страну, под названием Земский собор. Со дня смерти Ивана IV и до восшествия на престол династии Романовых в Московском государстве Земский собор собирался в общей сложности 5 раз. В ходе этого процесса московский престол подвергался множеству внутренних и внешних вмешательств. Кроме того, этот период смуты внутри государства вызвал волнения в обществе и подготовил почву для появления неких лжецарей. Этих лжецарей поддерживали иностранные державы (Польша). Кроме того, эта путаница привела к тому, что в борьбу за престол вступили не русско-православные кандидаты. Во всей этой суматохе важную роль сыграло Земское соборное собрание. Это собрание восходит к очень ранним временам русской и славянской истории. Он известен со времен первых русских законов и собирался по сельским, городским и государственным вопросам. Все серьезные решения принимались здесь. Однако, Земский собор никогда не основывался на каком-либо постоянно действующем правовом учредительном документе. В период Смуты и непосредственно перед ним были созваны земские соборы для Федора Ивановича, Бориса Годунова, Василия Шуйского, Владислава Вазы и Михаила Романова. Легитимность этих земских соборов является предметом споров. В этом контексте основным предметом исследования являются Земские соборы, которые собирались правителями периода Смуты для легитимизации себя.

Anahtar Kelimeler

Российское Государство, Царь, Смутное Время, Земский Собор, Легитимность.

Kaynakça

• Aktı, Sobrannıe v Bibliotekah i Arhivah Rossiyskoy İmperii Arheografiçeskoyu Ekspeditsieyu İmperatorskoy akademii nauk. 1598-1615. Sankt-Peterburg: 1836.
• Bussov, K., A. Elassonskiy & E. Gerkman. Hroniki Smutnogo vremeni (Novıy Letopisets). Moskova: 1998.
• Çerepnin, L. V. Zemskie Soborı Russkogo gosudarstva v XVI-XVII vv. Moskova: Nauka, 1978.
• Çupova, M. D. “K postanovke voprosa o formirovanii konstitutsionnıh idey v Rossii v XVI-XVII vv.” Vestnik Universiteta im. O. E. Kutafina (MGYUA) 8/48 (2018): 34-50.
• Feyzioğlu, Metin. “Anglo Sakson ve Anglo Amerikan Hukuk Düzenlerinde Habeas Corpus Kurumu.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 44 (1995 ): 665-688.
• Fuko, M. Nujno zaşişat obşestvo. Sankt-Peterburg: 2005.
• İvannikov, İ. A. “Opriçnina: priçinı, soderjanie, posledstviya.” İstoriçeskaya i sotsialno-obrazovatelnaya mısl 9/3-1 (2017): 56-61.
• Karamzin, N. M. İstoriya Gosudarstva Rossiyskovo. T. 11-12. Petersburg: 1824.
• Klimenko, A. İ. “Marksistskie osnovaniya sovremennoy filosofii prava.” Trudı İnstituta gosudarstva i prava RAN 15/6 (2020): 58-76.
• Klyuçevskiy, V. O. Sostav predstavitelstva na soborah Drevney Rusi. Soçineniya. Moskova: 1959.
• Letnyakov, D. E. “Smutnoe vremya v Rossii: ot revolyutsii k restavratsii.” Vestnik Rossiyskogo universiteta drujbı narodov. Seriya: Politologiya. 1 (2019): 13-23.
• Liseytsev, D. V. “Tsentralnaya vlast v Rossii epohi Smutı naçala XVII v.: suşestvovala li alternativa ukrepleniyu samoderjaviya?” Vestnik Moskovskogo universiteta Politicheskiye nauki 12/5 (2012): 3-14.
• Liseytsev, D. V. “Zemskiy Sobor 1613 g.: vıborı bez vıbora ili vıbor bez vıborov?” Vestnik Volgogradskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriya 4: İstoriya. Regionovedeniye. Mejdunarodnıe otnoşeniya 24/2 (2019): 137-146.
• Lyubomirov, P. G. Oçerk istorii nijegorodskogo opolçeniya 1611-1612 gg. Podvig nijegorodskogo opolçeniya. N. Novgorod: Knigi, 2011.
• Pavlov, A. P. “K istorii utverjdennoy gramotı 1613 g.” Vestnik Sankt-Peterburgskogo universiteta. İstoriya 3 (2015): 11-20.
• Pavlov, A. P. “Pravyaşie krugi Rossii na zaverşayuşem etape Smutnogo vremeni.” Vestnik SPbGU. İstoriya 63/3 (2018): 729-747.
• Pavlov, A. P. “Tsar Mihail Romanov: vhojdenie vo vlast.” Vestnik Volgogradskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriya 4: İstoriya. Regionovedeniye. Mejdunarodnıe otnoşeniya. 24/2 (2019): 147-157.
• Platonov, S. F. Oçerki po İstoriy Smutı v Moskovskom Gosudarstv XVI-XVII vv. Petersburg: 1910.
• Pokrovskiy, M. N. Russkaya İstoriya, T. 1. Petersburg: 2002.
• Popov, A. S. “İstoriko-sotsiologiçeskoe issledovanie V.O. Klyuçevskim Smutnogo vremeni.” İzvestiya PGPU im. V. G. Belinskogo 27 (2012): 924-987.
• Rıbalko, N. V. “Problema vıbora gosudarya v Rossii i zemskoe samoupravlenie v period Mejdutsarstviya: po materialam aktovogo deloproizvodstva.” Nauçnıe vedomosti Belgorodskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriya: İstoriya. Politologiya 15/158 (2013): 91-99.
• Rogov, V. A. & Rogov, V. V. Drevnerusskaya pravovaya terminologiya v otnoşenii k teorii prava (oçerki IX- seredini XVII v.). Moskova: 2006.
• Saharov, G. V. “Stanovleniye i rol Boyarskoy Dumı v drevney Rusi.” Kontseptsiya V. O. Klyuçevskogo. Aktualnıe problemı gosudarstva i prava v slavyanskom mire: Materialı Mejdunarodnoy nauçnoy konferentsii. Vitebsk, 26–27 aprely 2007 goda. Vitebsk: 2007.
• Saharov, V. A. “Tsar İvan Vasileviç Grozniy i İzbrannaya rada: diskussiya o sudbah russkoy gosudarstvennosti.” Vestnik Moskovskogo universiteta Upravlenie (gosudarstvo i obşestvo) 21/4 (2014): 129-152.
• Ser Djerom Gorsey, Zapiski o Moskoviy XVI Veka. Petersburg: 1909.
• Solovyev, S. M. İstoriya Rossii s Drevneyşih Vremen. T. 7-8. Petersburg: 1896.
• Şatkovskaya, T. V. “Osmıslenie pravovıh posledstviy «Smutnogo vremeni» v trudah rossiyskih istorikov prava vtoroy polovinı XIX-naçala XX veka.” Severo-kavkazskiy yuridiçeskiy vestnik 4 (2021): 9-14.
• Tihomirov, M. N. Rossiyskoye gosudarstvo XV-XVII vekov. Moskova: 1973.
• Uvarov, P. B. & S. G. Dmitrina. “Sovremennaya oteçestvennaya istoriografiya ob istorçeskom znaçenii izbraniya na Tsarstvo Mihaila Fedoroviça Romanova.” Vestnik YUUrGU. Seriya Sotsialno-gumanitarnıye nauki 18/2 (2018): 36-40.