«БОРЬБА» В ТЕНИ ВРЕМЕНИ: ПОСТТРАВМАТИЧЕСКОЕ СТРЕССОВОЕ РАССТРОЙСТВО В ПРОИЗВЕДЕНИИ БОРИСА ПОЛЕВОГО «ВЕРНУЛСЯ» НА ОСНОВЕ КЛАССИФИКАЦИИ DSM-V

Yıl 2025, Sayı: 13, 417 - 436, 30.06.2025

Gülhanım Bihter Güler

https://doi.org/10.48068/rusad.1677593

Öz

Травма представляет собой психологическое или физиологическое повреждение, возникающее в результате физически или эмоционально пережитого, как правило, чрезвычайно стрессового, вредного или пугающего события. В зависимости от физического состояния человека травма проявляется по-разному и может оказать разрушительное влияние на его жизнь как в краткосрочной, так и в долгосрочной перспективе. В психологии этот период определяется как «посттравматическое стрессовое расстройство» (ПТСР). Указанный диагноз впервые был подробно представлен в 1980 году Американской психиатрической ассоциацией (APA) в «Диагностическом и статистическом руководстве по психическим расстройствам» (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Настоящая статья, опираясь на идею взаимодействия психологии и литературы, анализирует посттравматическое стрессовое расстройство главного героя произведения «Вернулся», написанного Борисом Полевым — писателем и фронтовиком Второй мировой войны. Анализ будет проводиться на основе пятой редакции DSM (DSM-5), поскольку персонаж Казимов является фигурой, глубоко переживающей разрушительные последствия войны и влияние коллективной травмы на психику отдельного человека. Травматические переживания Казимова напрямую отражают основные симптомы ПТСР, определённые в DSM-5, такие как «избегание, эмоциональное оцепенение, притупление чувств и равнодушие». Индивидуальная травма Казимова символизирует собой общее психологическое состояние советского человека в послевоенный период. Несмотря на то, что советская идеология во время войны подчеркивала образ «героического солдата», Полевой в этом произведении смело раскрывает человеческую уязвимость и психологическое разрушение. Травма Казимова подчёркивает, что разрушение, причинённое войной, является не только физическим, но и душевным. Таким образом, данное исследование стремится выявить как личные, так и коллективные аспекты травмы, рассматривая внутренние конфликты и психические расстройства Казимова не только на индивидуальном уровне, но и в более широком социальном контексте. В рамках психологического анализа, проведённого на основе образа главного героя Полевого, обсуждаются долговременные последствия травмы для психики человека с опорой на научную базу.

Anahtar Kelimeler

Русская литература , травма , ПТСР , DSM-V , Борис Полевой , Русская литература , «Вернулся»

A STRUGGLE IN THE SHADOW OF TIME: POST-TRAUMATIC STRESS DISORDER IN BORIS POLEVOY’S HE CAME BACK BASED ON THE DSM-5 CLASSIFICATION

Öz

Trauma refers to psychological or physiological damage resulting from an event that is excessively stressful, harmful, or frightening, affecting an individual both physically and emotionally. Trauma manifests in a person’s physiological and psychological state and may emerge either immediately or long after the experience, significantly disrupting daily life. In psychology, this condition is classified as Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD). The American Psychiatric Association (APA) first introduced PTSD as a formal diagnosis in 1980 in the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). This study explores PTSD through the lens of literature, recognizing the interactive relationship between psychology and literary analysis. Specifically, it examines the PTSD symptoms experienced by the protagonist, Kazimov, in Boris Polevoy’s post-World War II novel He Came Back, using the criteria outlined in the fifth edition of the DSM (DSM-V). Kazimov is depicted as a character who profoundly embodies the psychological aftermath of war and its devastating societal impact on individuals. His traumatic experiences align closely with key PTSD symptoms as defined in DSM-5, including avoidance, emotional numbness, detachment, and insensitivity. Kazimov’s individual trauma symbolically reflects the broader psychological condition experienced by the Soviet people in the aftermath of the war. While Soviet ideology during the war often emphasized the image of the “heroic soldier,” Polevoy boldly addresses human vulnerability and psychological collapse in this work. Kazimov’s trauma underscores that the devastation of war is not solely physical, but also profoundly psychological. This study aims to analyse both the personal and collective dimensions of trauma by investigating Kazimov’s psychological struggles. Through a psychological examination of Polevoy’s protagonist, this research underscores the enduring effects of trauma on individual psychology while situating the discussion within a scientific framework.

Anahtar Kelimeler

Russian literature , trauma , PTSD , DSM-V , Boris Polevoy , He Came Back

ZAMANIN GÖLGESİNDE BİR “SAVAŞ”IM: DSM-V SINIFLANDIRMASI TEMELİNDE BORİS POLEVOY’UN VE O DÖNDÜ ESERİNDE ‘TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU’

Öz

Travma, bireyin fiziksel ya da duygusal olarak yaşadığı, genellikle aşırı stresli, zararlı veya korkutucu bir olay sonucunda meydana gelen psikolojik ya da fizyolojik hasarlardır. Kişinin bedensel yapısı doğrultusunda etkisini gösteren travma, deneyimlendikten bazen kısa bazen de uzun zaman sonra ortaya çıkarak bireyin yaşamını büyük ölçüde alt üst eder. Psikolojide bu dönem, “Travma Sonrası Stres Bozukluğu” (TSSB) olarak tanımlanır. Söz konusu tanı, ilk kez 1980 yılında Amerikan Psikiyatri Derneği (APA) tarafından Psikiyatrik Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nda ayrıntılı bir şekilde (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) sunulur. Psikoloji ile edebiyatın etkileşimli alanlar olmaları düşüncesinden hareket edilen bu makalede, II. Dünya Savaşı esnasında hem asker hem de yazar kimliğiyle ön plana çıkan Boris Polevoy’un savaştan sonra kaleme aldığı Ve O Döndü eserindeki başkahraman Kazimov karakterinin yaşadığı travma sonrası stres bozukluğu, DSM’nin beşinci revizyonu temelinde çözümlenecektir. Zira Kazimov, savaşın yıkıcı etkileri ve toplumsal travmaların birey üzerindeki psikolojik etkilerini derinlemesine deneyimleyen bir figürdür. Kazimov’un yaşadığı travmatik deneyimler, DSM-V’te tanımlanan TSSB’nin başlıca semptomları olan “kaçınma, duygusal uyuşma, hissiyatsızlık, duyarsızlık” gibi tepkileri doğrudan yansıtmaktadır. Kazimov’un bireysel travması, sembolik olarak Sovyet halkının savaş sonrası yaşadığı daha geniş psikolojik durumu temsil eder. Savaş sırasında Sovyet ideolojisi genellikle “kahraman asker” imajını vurgularken, Polevoy bu eserinde insanın savunmasızlığına ve psikolojik çöküşüne cesurca değinir. Nitekim bu çalışma, Kazimov’un içsel çatışmalarını ve ruhsal bozukluklarını, yalnızca bireysel düzeyde değil, aynı zamanda toplumsal bağlamda da ele alarak travmanın şahsi ve kolektif etkilerini keşfetmeyi amaçlamaktadır. Polevoy’un başkahramanı özelinde yapılan bu psikolojik çözümlemede, travmanın insan psikolojisi üzerindeki kalıcı etkileri bilimsel bir zemine oturtularak tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rus edebiyatı , travma , TSSB , DSM-V , Boris Polevoy , Ve O Döndü

Kaynakça

• American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Washington, DC: American Psychiatric Association, 2022.
• Ayerman, Ron. “Sotsialnaya teoriya i travma.” Sotsiologicheskoe obozrenie 12/1 (2013): 121-138.
• Bonkalo, Tatyana Ivanovna. Posttravmaticheskoye stressovoye rasstroystvo. Moskva: GBU «NİİOZMM DZM», 2023.
• Duman, Nesrin. “Travma Sonrası Büyüme ve Gelişme.” Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi 4/7 (2019): 178-184.
• Gafurov, Aleksandr Viktoroviç. “Bıt i povsednevnaya jizn boytsov krasnoy armii v gody velikoy otechestvennoy voyny.” Idnakar 5/22 (2014): 63-77.
• Hacıoğlu, Münevver, Gönüllü, Oya & Kirkor Kamberyan. “Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tanısının Gelişimi Üzerine Bir Gözden Geçirme.” Düşünen Adam 15/4 (2002): 210-214.
• Hisamutdinova, Ravilya Rahimyanovna. Velikaya otechestvennaya voyna sovetskogo soyuza (1941-1945 gody). Orenburg: OGPU, 2014.
• Horeva, Larisa Georgiyevna. Diskurs travmy v literature: k istorii voprosa, yazyki istorii i yazyki litertury. Nizhnij Novgorod: Natsional’nyj issledovatel’skiy Nijegorodskiy gosudarstvennyj universitet im. N. İ. Lobachevskogo, 2022.
• Ivanova, I. S. “Soldatskiy bıt v gody velikoy otechestvennoy voyny.” Mejdunarodnaya nauchno-prakticheskaya voenno-istoricheskaya konferentsiya “Salyut, Pobeda!” (2020): 50-53.
• Kliabanau, Dzmitry. “Travma kak determinant struktury lichnosti i mental’nosti obshchestva v sovremennoy Rossii: na primere obraza Lva Smislova – geroya romana Sashi Filipenko Travlya.” Studia Pigoniana 5 (2022): 165-185.
• Lihi, Robert L. & Randy Sample. “Posttravmaticheskoye stressovoye rasstroysto: Kognitivno-bihevioralnıj podhod.” Moskovskiy psihoterapevticheskiy jurnal 1 (2002): 141-156.
• Mazur, Yelena Stepanovna. “Psihicheskaya travma i psihoterapiya.” Moskovskiy psihoterapevticheskiy jurnal 1 (2003): 31-52.
• Oxford Advanced Learner’s Dictionary. Managing Ed. Diana Lea & Jennifer Bradbery. Oxford: Oxford University Press, 1668.
• Pathak, Smriti & Dewangan, Roshan Lal, “Psychology of Trauma.” In Trauma Studies an Echo of Ignored Screams, edited by Priti Bala Sharma, 62-77. India: Authorspress, 2020.
• Perrotta, Giulio. “Psychological Trauma: Definition, Clinical Contexts, Neural Correlations, and Therapeutic Approaches.” Current Research in Psychiatry and Brain Disorders 1 (2019):1-6.
• Polevoy, Boris Nikolayevich. Ve O Döndü. Çev. Zeyyat Özalpsan & Mahir Ulaş Yeşil. İstanbul: Yar Yayınları, 2021.
• Ragachewskaya, Marina S. “The Persisting Trauma of Dictatorship in The Fictions of Helen Dunmore and Svetlana Alexievich.” Praktiki i interpretatsii 7/1 (2022): 34-47.
• Shklyayeva, Dina Aleksandrovna. “«I slovo — Orujie!» (Tvorchestvo B. N. Polevogo).” Massovyje meropriyatiya 4/4 (2013): 29-32.
• Şar, Vedat. “Savaş ve Terör Yaşantılarında Travma Sonrası Stres.” Okmeydanı Tıp Dergisi 33 (2017): 114-120.
• Türkçe Sözlük. Haz. Şükrü Haluk Akalın vd. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2019.
• Vasilyeva, А. V., Т. А. Karavayeva & D. S. Radionov. “Psihoterapiya posttravmaticheskovo stressovogo rasstroystva – integratsiya opyta chrezvychaynoy situatsii,” Konsul’tativnaya psihologiya i psihoterapiya 3 (2023): 47-68.
• Тyotyushkin, M. А. & О. V. Guskova. “Posttravmaticheskoye stressovoye rassoystro (PTSR).” TSEMPINFORM 3-6, accessed 19.12.2024, https://cemp.msk.ru/files/nd/nj/20144.pdf