Hifâdü’n-Nisâ’ya İlişkin Mevkûf ve Maktû Hadislerin Sıhhat ve Delâlet Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 105 - 125, 30.06.2022

Necmi Sarı

Öz

Hz. İbrâhim’in eşi Hz. Hâcer’den miras kaldığı belirtilen hifâdü’n-nisâ (kadın sünneti) uygulaması, Araplar arasında İslâm öncesi dönemde de yapılmaktaydı. Kadın sünneti uygulamasına yönelik Kur’ân’da bir hüküm yer almamasına rağmen Hz. Peygamber, sahâbe ve tâbiînden rivâyet edilen birçok hadiste bu uygulamaya İslâm sonrası dönemde de devam edildiği anlaşılmaktadır. Kadın sünneti ve sonrasında tertip edilen sünnet merasimi ile birtakım rivâyetler merfû, diğer birtakım rivâyetler ise mevkûf ve maktû hadislerdir. Bu rivâyetlerin hepsi kadın sünneti âdetinin Hz. Peygamber, sahâbe ve tâbiîn dönemlerinde yaygın bir şekilde tatbik edildiğini göstermektedir. Kadın sünnetini mevzu edinen hadisler genel ve özel nitelikli rivâyetlerden oluşmaktadır. Bunlardan genel nitelikli olanlarda erkek kız ayrımı yapılmamış, özel nitelikler olanlarda ise sadece kadın sünnetinden bahsedilmiştir. Bu hadislerin bir kısmı merfû hadislerken diğer bir kısmı mevkûf ve maktû hadislerden müteşekkildir. Bu hadislerden İslâm ulemâsının tamamının delil olarak bağlayıcı gördüğü merfû hadisler başka bir çalışmada ayrıntılı bir şekilde ele alındığından burada kadın sünnetini konu edinen hadislerden sadece mevkûf ve maktû olanlar sıhhat ve delâlet yönünden incelenmiştir. Bu mevkûf ve maktû hadisler hadis ilmi açısından incelenildiğinde sahih, hasen, zayıf gibi hükümler alabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Rivâyetler, Mevkûf, Maktû, Kadın, Sünnet/hafd/hifâd

EVALUATION OF THE MAWQŪF AND MAQTŪ HADITHS REGARDING FEMALE CIRCUMCISION (FEMALE GENITAL MUTILATION) IN TERMS OF AUTHENTICITY AND INDICATION

Öz

Hz. Ibrahim's wife Hz. The practice of female circumcision, which is stated to have been inherited from Hagar, was also practiced among Arabs in the pre-Islamic period. Although there is no provision in the Qur'an regarding the practice of female circumcision, Hz. In many hadiths narrated from the Prophet, companions and followers, it is understood that this practice continued in the post-Islamic period. With the female circumcision and the circumcision ceremony organized after it, some narrations are merfū, and some other narrations are mawqūf and maqtū hadiths. All of these narrations are about the tradition of female circumcision, Hz. It shows that it was widely practiced in the periods of the Prophet, Companions and Tabi'un. The hadiths about female circumcision consist of general and specific narrations. Among these, no distinction was made between boys and girls with general qualifications, and only female genital mutilation was mentioned in those with special qualifications. While some of these hadiths are merfū hadiths, others are composed of mawqūf and maqtū hadiths. Since among these hadiths, the merfū hadiths, which all Islamic scholars regard as binding as evidence, have been dealt with in another study in detail, only the mawqūf and maqtū ones among the hadiths dealing with female circumcision are examined in terms of their authenticity and indifference. When these mawqūf and maqtū hadiths are examined in terms of the science of hadith, they can take judgments such as sound, hasen and weak.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Narrations, Mawqūf, Maqtū, Female, Circumcision/hafd/hifâd

Kaynakça

• Abdürrezzâk es-Sanʻânî, Abdürrezzâk b. Hemmâm es-Sanʻânî. el-Musannef. nşr. Habîbu’r-Rahmân el-A’zamî. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403/1983.
• Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Muhammed. el-İlel ve ma’rifetü’r-ricâl. nşr. Dr. Vasıyyullah b. Muhammed Abbâs. 3 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî ve Dâru’l-Hânî, 1408/1988.
• Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. 6 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1398/1978; nşr. Şuayb el-Arnavût - Âdil Mürşid. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1419/1999.
• Ahmed el-Îsevî. Ahkâmu’t-tıfl. takdîm Mustafâ el-ʻAdevî. Riyâd: Dârü’l-Hicra, 1413/1992.
• Ahmed Muhammed Ahmed Tâhâ. Hitânü’r-ricâl ve hifâdü’n-nisâ’ dirâse ta’sîliyye tatbîkiyye min manzûri’l-fıkhi’l-İslâmî ve’t-tıbbi’l-muâsır. İskenderiyye: Mektebetü’l-Vefâ’ el-Kânûniyye, 1435/2014.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2003.
• Aktan, Hamza. “Âkile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/248-249. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Ali b. el-Medînî, Alî b. Abdillâh. el-‘İlel. nşr. Husâm Muhammed Bû Kurays. Kuveyt: Gırâs,1423/2002.
• Alâî, Halîl b. Keykeldî. Câmiu’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl. nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Silefî. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1407/1986.
• Ali el-Kârî, Ali b. Sultân Muhammed, Mirkâtü’l-mefâtîh Şerhu Mişkâti’l-Mesâbîh. nşr. Cemâl Aytânî. 11 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
• Altınay, Ramazan. Emevîlerde Günlük Yaşam. Ankara: Ankara Okulu, Yayınları, 2006.
• Amr Abdülmun’im Selîm. Tahrîru ahvâli’r-rüvâti’l-muhtelefi fîhim bi mâ lâ yûcibu’r-red dirâse nakdiyye li kitâbi: Men tüküllime fîhi ve hüve mevsuk li’l-Hâfızi’z-Zehebî. Tantâ: Dâru’d-Dıyâ’, 1425/2005.
• Atalay, Halil. Edebü’l-Müfred Çeviri ve Şerhi. 2 Cilt. İstanbul: Beka Yayınları, 2014.
• Ataseven, Âsaf. Tarih Boyunca Sünnet. İstanbul: Boğaziçi Yayınları A.Ş., 2005.
• Ateş, Ali Osman. İslam’a Göre Cahiliye ve Ehl-i Kitab Örf ve Âdetleri. İstanbul: Beyan Yayınları, 1996.
• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: İFAV, 2011.
• Aydınlı, Abdullah. “Hasan Basri, Hayatı ve Hadîs İlmindeki Yeri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (1988), 91-113.
• Aydınlı, Abdullah. “Mevkuf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/438-440. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Azimli, Mehmet. Cahiliyye’yi Farklı Okumak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• Azimli, Mehmet. Siyeri Farklı Okumak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
• Begavî, el-Hüseyn b. Mes’ûd. Şerhu’s-sünne. nşr. Züheyr eş-Şâvîş - Şuayb el-Arnavût. 16 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403/1983.
• Beşşâr Avvâd Ma’rûf - Şuayb el-Arnavût. Tahrîru Takrîbi’t-Tehzîb. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1417/1997.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn. es-Sünenü’l-kübrâ (Zeylinde İbnü’t-Türkmânî’nin el-Cevheru’n-nakî’si ile birlikte). 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Bozkurt, Nebi. “Sünnet (Hitan)”. Şâmil İslâm Ansiklopedisi. 5/460-462. İstanbul: Şamil Yayıncılık, 1992.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. nşr. Sâlih b. Abdülazîz Âlu’ş-Şeyh. Riyâd: Dârü’s-Selâm, 1420/1999.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. el-Edebü’l-müfred. nşr. Muhammed Fuâd ‘Abdülbâkî. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1417/1997.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. et-Târîhu’l-kebîr. nşr. Abdurrahmân el-Muallimî el-Yemânî. 9 Cilt. Hindistan: Dâru’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1362-1380/1943-1960.
• Büken, Nüket Örnek. “İstanbul Sözleşmesi Bağlamında Kadın Sünneti”. Kadın/Women 2000 Journal for Women’s Studies (JWS) 20/1 (2019), 17-42 [https://ojs.emu.edu.tr/index.php/woman2000/article/view/48 (25.08.2020)].
• Cevherî, İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcü’l-lugat ve sıhâhu’l-arabiyye. nşr. Ahmed Abdülgafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1407/1987.
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV, 2009.
• Çelik, Ali, “Tedlis Yapmakla İtham Edilen Basralı Râviler = The Concealer Narrators from Basra”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi = Bingöl University Journal of Theology Faculty 13 (2019), 185-210.
• Dalcı, Osman Salih. İslâm’da Sünnet ve Merasimleri. İstanbul: Şelâle Yayınları, 1976.
• Demircan, Adnan. Cahiliye Arapları. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.