“Zîynet” Kavramının Kur’an-ı Kerim’deki Kullanım Formlarına Dair Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 161 - 180, 30.06.2022

İbrahim Halil Karakeçili , Sabri Türkmen

Öz

Bir mefhumu açıklayan bir kelimenin, o mefhumu tam olarak ifade etmesi için yanlış anlaşılmaması ve kavram kargaşasına meydan verilmemesi gerekir. Bunun için kelimenin kök bağlamında anlamlarından hareketle, değişik dönemlerde kazandığı diğer anlamlara bakmak gerekir. Söz konusu kavram Kur’ânî bir kavramsa hem nüzul öncesi hem nüzul dönemini de dikkate alarak analiz edip gözden geçirmek daha doğru olacaktır. Özellikle konulu çalışmalarda yapılacak her türlü tespit, değerlendirme ve anlatılmak istenen, daha isabetli bir şekilde ortaya konmak suretiyle bu kavramların anlam yolculuklarına katkı sağlanır. Kur’an’daki bazı kelimelerin, Kur’an’ın düşünce sistemi içerisinde, esas manalarının yanında bir takım mecazi anlamlar da ihtiva etmeleri, anlam zenginliğinin en güzel örneklerini teşkil eder. Bu anlamda “zîynet” kelimesi, Kur’an’da insanoğlunun maddi yaşamının yanı sıra manevi dünyasının vahye uygun olarak şekillenmesine de katkı sunmuştur. Bunu yaparken de kendine ait özgün bir üslup ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Zîynet, Tezeyyün, el-Cemal, Süs, Süslenme

Kaynakça

• Alusi, Ebu’s-Sena Mahmud bin Abdullah Şihabuddin, Ruhu’l-Meani,Daru ihyau’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut, 1997.
• Beşer, Faruk, Diyanet İslam Ansiklopedisi, “Süslenme” maddesi XXXVIII, 179.
• Beydavî, Envâru't-Tenzil ve Esrâru't-Te'vil, Terc. Abdulvahap Öztürk, Kahraman Yay. İstanbul 2011.
• Cevheri, İsmail bin Hammad, es-Sıhah, Daru’l-İlm, Beyrut 1986.
• Dameğani, Ebu Abdillah Hüseyin b. Muhammed, el-vücuh ven-Nezair li-elfazi’l Kitabillahi’l-Aziz, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1978.
• El-Arabi, Ebubekir Muhammed b. Abdullah, Ahkamu’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, trs.
• el-Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed İbn Yakub, el-Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1994.
• el-Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed İbn Yakub, Besâiru Zevi’t-Temyîz. Kahire 1996.
• el-Halebi Semin, Ahmed bin Yusuf bin Abdü’d-Daim, Umdetü’l-Huffaz fi tefsiri Eşrefi’l-Elfaz, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1996.
• el-İsfehânî, Ebu’l-Kâsım el-Hüseyn İbn Muhammed er-Râgıb, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, tsz.
• Esed, Muhammed, Kur’ân Mesajı, işaret Yayınları, İstanbul 2013.
• Es-Semâni, Ebu’l-Muzaffer, Tefsirü’l –Kur’ân, Daru’l-Veten Riyad 1997.
• Ezheri, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed,Tehzibü’l-Luğa,Daru’l-Mısriyye, Mısır 1964.
• Ferahidi, Halil bin Ahmed, Kitabu’l-Ayn, Daru’l-Kütübi’l-ilmiyye,Beyrut 2003.
• Hazin, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, Lübabü’t-Te’vil, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2004.
• İbnü’l-Cevzi, Cemalü’d-Din Ebu’l-Ferec, Nüzhetü’l-E’yuni’n-Nevazir, Müessetü’r-Risale, Beyrut, 1987.
• İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyn Ahmed, Mu’cemu Mekâyîsü’l-Luga, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 1991.
• İbn Manzûr, , Cemalü'd-Din Muhammet b. Mükrim, Lisanu’l-Arab, Daru’l-Mearif, Kahire tsz.
• ibn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer, Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azim, Daru Tayyibe , Riyad 1999.
• İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Dini ve Ahlaki Kavramlar, Ter. Selahattin Ayaz, İstanbul, Pınar Yay., 1991.
• İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, AÜ Basımevi, Ankara, 1975.
• Nesefi, Ebu’l-Berekat Abdullah b. Ahmed bin Mahmud, Medariku’t-Tenzil ve Hekaiku’t-Te’vil, Daru’l-Kelimü’t-Tayyib, Beyrut 1998, II/501.
• Râzî, Ebu Abdillah Muhammed bin Ömer b. Hüseyin, Mefatihu’l-Ğayb,Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998, XXII, 72-73; Zemahşerî, II, 438.
• Semerkandi, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed, Bahru’l-Ulum, Daru’l-Fikr, Beyrut 1997.
• Şahin, Naim, “Gazali'de Etık-Estetik İlişkisi”, Diyanet İlmi Dergi, 47(3), 97.
• Şevkani, Abu Abdillah Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethü’l-Kadir, Daru’l Fikr, Beyrut 1993, II/654.
• Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Camiu’l-Beyan, Daru Hecr , 9/497.
• Müslim, Müslim bin Haccac bin Müslim el-Kuşeyri en-Nisaburi, El-Cami’u’s-Sahih, Daru’t-Tayyibe, Riyad 2006.
• Zemahşeri, Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer b. Muhammed, El-Keşşaf an Hekaiki’t-Te’vil, Metbeetu Mustafa, Mısır 1996.