Kuruluşundan Bugüne Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yüksek İhtisas Eğitimi ile İlgili Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 78 - 91, 30.12.2023

İbrahim Kurt

Öz

Diyanet İşleri Başkanlığı toplumu din konusunda aydınlatma, inanç, ibadet ve ahlak esasları ile ilgili iş ve işlemleri yürütme ve ibadet yerlerini yönetmek amacıyla 1924’den bu yana cami içi ve cami dışı din hizmetlerini yürütmektedir. DİB, sahih dini inancın ortaya konulması ve inananların dini-ahlaki ve manevi hayatlarına rehberlikte bulunabilmek amacıyla çeşitli hizmet içi eğitimler yürütmektedir. Başkanlıkta resmi olarak 1951 yılında başlayan hizmet içi eğitim faaliyetleri Bolu Eğitim merkezi ve ardından Haseki İhtisas merkezi ile kurumsal ve sistemli bir yapıyla personelini sahih dini inanç çerçevesinde farklı alanlarda eğitmektedir. Hayatın sürekli gelişip değişmesi, yeni teknolojilerin ve hizmet alanlarının ortaya çıkması vb. nedenlerle personelin geliştirilme ve eğitilmesi önemli bir ihtiyaç haline gelmektedir. Başkanlığın din hizmetleri son 20 yıldır cami içi din hizmetlerinden cami dışı din hizmetlerine evrildiği diğer ifadeyle Başkanlığın fonksiyonunun kurumsal Diyanet’ten sosyal Diyanet’e doğru evrildiği söylenmelidir. Hastane, huzurevi, cezaevi, sevgi evleri, koordinatörlükler bu hizmetlerin yalnızca bir bölümünü ifade etmektedir. Covid-19 pandemisi ve Kahramanmaraş merkezli deprem süreçlerinde din hizmetlerini yürüten personelin sahada etkin ve aktif şekilde bulunması bu durumu gösteren önemli örnekler arasındadır. Yaşanılan her toplumsal değişim ve dönüşüm, bu değişimlere ayak uydurabilen ve kendini yenileyebilen personelin varlığını gerektirmektedir. Bu da hizmet içi eğitimler sayesinde gerçekleşecektir. 2022 yılına geldiğimizde Başkanlıkta Diyanet Akademisi Başkanlığının kurulmasıyla önemli değişimler gerçekleşmiş ve personelin görevlerine daha hazır bir şekilde başlaması öncelenmiş, hizmet içi eğitim faaliyetleri hizmet öncesi eğitime evrilmiştir. Bu araştırmada amacımız kuruluşundan bu yana DİB Dini Yüksek İhtisas merkezleri ile ilgili yapılan çalışmaları konusu, amacı, yöntemi vb. açılardan değerlendirmektir. Lisansüstü çalışmaların kurum ve kuruluşlara yol gösterme, rehberlikte bulunma ve sunulan hizmetlerin geliştirilmesi gibi temel fonksiyonları bulunmaktadır. Çalışmada öncelikle DİB Dini Yüksek İhtisas eğitiminin tarihçesine yer verilmiş daha sonra ilgili çalışmalar kategorize edilerek çeşitli açılardan değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Felsefe ve Din Bilimleri, Din Eğitimi, Diyanet İşleri Başkanlığı, Dini Yüksek İhtisas Eğitimi, Bilimsel Çalışma

Kaynakça

• Akşit, Vehbi. İstanbul Haseki ve Konya Selçuk İhtisasın Program Yönüyle Değerlendirilmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Coşkun, Mustafa Asım. Geleneksellik Ve Modernlik Ekseninde Diyanet İşleri Başkanlığı Hizmet İçi Eğitim İhtisas Kursları. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
• Dinç, Seyid Enes. Diyanet İşleri Başkanlığı İhtisas Eğitimi Üzerine Bir Araştırma. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. “Diyanet İşleri Başkanlığı Personel Yeterlikleri”. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Documents/Diyanet%20%C4%B0%C5%9Fleri%20Ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20Personel%20Yeterlikleri.pdf
• Diyanet İşleri Başkanlığı. “İhtisas Eğitim Programı (2018)”. Program Geliştirme Daire Başkanlığı, 2018.
• https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/%C4%B0htisas%20E%C4%9Fitim%20Program%C4%B1%20%20(2021%20YEN%C4%B0).pdf
• Ekşi, Yakup. Dini Yüksek İhtisas Merkezlerinin Eğitim Süreçlerinin Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Erbaş, Ali. “Geçmişten Günümüze Diyanet İhtisas Eğitimi”. Diyanet Aylık Dergi 285 (2014), 52-55. https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=6452&SRC=erba%C5%9F
• Güven, Şahin. “Günümüz Türkiye’sinde Dini İlimlerin İhya ve İnşa Mekânları Olarak Dini Yüksek İhtisas Eğitim Merkezi Programları”. Diyanet Arapça İlmi Dergi 1 (2019), 218-241. https://dergipark.org.tr/tr/pub/daid/issue/55922/766320
• Kara, Mustafa. Diyanet İşleri Başkanlığı Hizmet İçi Eğitim İhtisas Kurslarının Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Köken, Hayrullah. İhtisas Eğitim Programlarının Özel Alan Uzman Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Kurt, İbrahim. Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yüksek İhtisas Eğitiminin Müftü-Vaiz Yeterlikleri Açısından Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
• Kurt, Mehmet. Avrupa Birliği ve Din Diyanet İşleri Başkanlığı Eğitim Merkezleri’nde Öğrenim Gören Kursiyerlerin Avrupa Birliği’ne Yaklaşımları. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Poyraz, Şerafettin. DİB Hizmet İçi Eğitim Kursları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Sain, Mehmet. DİB İhtisas Kursiyerlerinin Felsefe ve Din Bilimlerine Yönelik Tutumları ile Dini Tutumları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Yeniay, Halil İbrahim. Dini-Sosyal Bir Kurum Olarak Diyanet İşleri Başkanlığı İhtisas Eğitim Merkezleri Üzerine Bir Din Sosyolojisi Araştırması (Kayseri Eğitim Merkezi Örneği). Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 11. Basım., 2016.
• Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı. “Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği (32074)”. Resmi Gazete, 15 Ocak 2023. https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?
• mevzuatNo=21510&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5