CERRAHİ KLİNİKLERDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN ERAS PROTOKOLLERİ HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 12 - 24, 01.12.2023

Ebru Çelebi Arzu İlçe

Öz

Bu araştırmada, cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin cerrahi sonrası iyileşmenin hızlandırılması (ERAS) protokolleri hakkındaki bilgi düzeylerini belirlemek ve farkındalık oluşturmak amaçlandı. Tanımlayıcı tipteki bu araştırma Temmuz-Ekim 2017 tarihleri arasında cerrahi kliniklerde çalışan 53 hemşire ile gerçekleştirildi. Veriler sayı, yüzde, ki-kare testleri ile değerlendirildi. Hemşirelerin ortalama 32±7.06 yaşında ve %73.6’sının lisans mezunu olduğu, %39.6’sının 10 yıl ve üzerinde süredir çalıştığı, %79.2’sinin daha önce cerrahi/cerrahi hemşireliğine ilişkin bilimsel bir etkinliğe katılmadığı belirlendi. Hemşirelerin %86.8’i ERAS Protokolleri’ni duymadığını, %79.2’si protokollerin klinikte uygulanmadığını belirtti. Çalışmaya katılan hemşirelerin %96.2’si hastaların bilgilendirme ve eğitim alması, %1.9’u ameliyattan 6 saat öncesinde katı, 2 saat öncesinde sıvı gıdaların kesilmesi gerektiğini ve %84.9’u perioperatif dönemde dehidratasyonu önleyecek kadar sıvı infüzyonunun yeterli olduğunu bildiğini belirtti. Çalışılan klinik ile ERAS protokollerinden haberdar olma ve protokollerin uygulanma durumları arasında ve hemşirelerin toplam çalışma süreleri ile ERAS protokollerinden haberdar olmaları arasında anlamlı fark bulunmadı (p>0.05). Pek çok kanıta dayalı uygulamayı içeren ERAS protokolleri hakkında hemşirelerin eğitim almadığı; ameliyat öncesi açlık, ameliyat sonrası mobilizasyon ve ağrı yönetimi gibi konularda bilgilerinin sınırlı olduğu görüldü.

Anahtar Kelimeler

Bilgi düzeyi, ERAS protokolleri, Hemşirelik, Kanıta dayalı uygulamalar

DETERMINATION OF KNOWLEDGE LEVELS OF NURSES WORKING IN SURGICAL CLINICS ABOUT ERAS PROTOCOLS

Öz

This study was carried out to determine the knowledge levels of the nurses working in surgical clinics about Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) Protocols and to raise their awareness. This descriptive research was conducted with 53 nurses working in surgical clinics between July and October 2017. Data were analyzed by descriptive statistics and Chi-Square test. The nurses were 32±7.06 years old, of 73.6% had bachelor's degree, 39.6% had been working as a nurse for 10 years or more and 79.2% stated that they had not participated in a scientific activity related to surgery/surgical nursing before. 86.8% of the nurses did not hear ERAS Protocols, 79.2% reported that ERAS was not applied in their clinics. 96.2% of the nurses knew that patients should receive information and education, of 1.9% reported that intake of solid foods should be stopped 6 hours and liquids should be stopped 2 hours before the surgery and 84.9% knew that liquid infusion should be applied in the perioperative period so as not to dehydrate the patient. There was no statistically significant difference between the clinics for which the nurses are working and the clinical application of protocols and being informed about protocols, and between total working time of nurses and being informed about the protocols (p>0.05). It was observed that the nurses were not trained on ERAS protocols, which includes many evidencebased practices, and they had limited knowledge on preoperative fasting, postoperative mobilization and pain management.

Anahtar Kelimeler

Enhanced recovery after surgery protocols, Evidence-based practices, Knowledge level, Nursing

Kaynakça

• Ayoǧlu, H., Uçan, B., Taşçılar, Ö., Atik, L., Kaptan, Y. M., & Turan, I. Ö. (2009). Klinik araştirma preoperatif oral karbonhidrat solüsyonu kullanilmasinin hasta anksiyetesi ve konforu üzerine etkileri. Turk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Dernegi Dergisi, 37(6), 374–382.
• Demirhan, İ., & Pınar, G. (2019). Postoperatif iyileşmenin hızlandırılması ve hemşirelik yaklaşımları. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik E-Dergisi, 2(1), 43–53.
• Dolgun, E., Taşdemir, N., Ter, N., & Yavuz, M. (2011). Cerrahi hastalarının ameliyat öncesi aç kalma sürelerinin incelenmesi. FÜ Sağ. Bil. Tıp Derg, 25(1), 11–15.
• eras.org.tr. (n.d.). Retrieved from http://eras.org.tr/page.php?id=9
• Ersoy, E., & Gündoğdu, H. (2007). Cerrahi sonrası iyileşmenin hızlandırılması. Ulusal Cerrahi Dergisi, 23(1), 35–40.
• Feldheiser, A., Aziz, O., Baldini, G., Cox, B. P. B. W., Fearon, K. C. H., Feldman, L. S., … Carli, F. (2016). Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) for gastrointestinal surgery, part 2: Consensus statement for anaesthesia practice. Acta Anaesthesiologica Scandinavica, 60, 289–334. https://doi.org/10.1111/aas.12651
• Göktaş, S. (2019). Ameliyat sonrası kas iskelet sistemi komplikasyonları ve hemşirelik bakımı. Türkiye Klinikleri, 1, 51–58.
• Gündoğdu, H. (2017). Cerrahi İyileşmenin Hızlandırılması İçin Modern Teknikler. In F. Eti Aslan (Ed.), Cerrahi Bakım Vaka Analizler ile Birlikte (2nd ed., pp. 455–467). Ankara.
• Gustafsson, U. O., Scott, M. J., Hubner, M., Nygren, J., Demartines, N., Francis, N., … Ljungqvist, O. (2019). Guidelines for Perioperative Care in Elective Colorectal Surgery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS®) Society Recommendations: 2018. World Journal of Surgery, 43, 659–695. https://doi.org/10.1007/s00268-018-4844-y
• Gustafsson, U. O., Scott, M. J., Schwenk, W., Demartines, N., Roulin, D., Francis, N., Ljungqvist, O. (2013). Guidelines for perioperative care in elective colonic surgery: Enhanced recovery after surgery (ERAS®) society recommendations. World Journal of Surgery, 37, 259–284. https://doi.org/10.1007/s00268-012-1772-0
• Güzel, N., & Yava, A. (2019). Cerrahi kliniklerinde çalışan hemşirelerin ERAS (enhanced recovery after surgery) protokolüne ilişkin bilgi ve tutumlarının belirlenmesi. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi, 1, 15–23. Retrieved from https://sbf.hku.edu.tr/wp-content/uploads/2020/01/Cerrahi-kliniklerinde-çalışan-hemşirelerin-ERAS-enhanced-recovery-after-surgery-protokolüne-ilişkin-bilgi-ve-tutumlarının-belirlenmesi.pdf
• Harlak, A., Gündoğdu, H., Ersoy, E., & Erkek, B. (2008). Ankara’daki cerrahların ameliyat sonrası hızlandırılmış iyileşme (ERAS protokolü) uygulamalarına bakışı. Ulusal Cerrahi Dergisi, 24, 182–188.
• Hübner, M., Addor, V., Slieker, J., Griesser, A. C., Lécureux, E., Blanc, C., & Demartines, N. (2015). The impact of an enhanced recovery pathway on nursing workload: A retrospective cohort study. International Journal of Surgery, 24, 45–50. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2015.10.025
• Kabataş, M. S., & Özbayır, T. (2016). Kolorektal cerrahi sonrası hızlandırılmış iyileşme protokolü: sistematik derleme. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 120–132. Retrieved from http://sbd.gumushane.edu.tr/media/uploads/sbd/articles/5.3.d.343.pdf
• Kankılıç, R., & Tuna, A. (2019). Transüretral Rezeksiyon- Prostat (TUR-P) Ameliyatlarında ERAS Protokolü İle Ameliyat Öncesi ve Sonrası Yapılması Gereken Beslenme, Ağrı ve Erken Mobilizasyon Uygulamalarının Karşılaştırılması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14(2), 69–74. https://doi.org/10.17517/ksutfd.484635
• Kawasaki, N., Suzuki, Y., Nakayoshi, T., Hanyu, N., Nakao, M., Takeda, A., … Kashiwagi, H. (2009). Early postoperative enteral nutrition is useful for recovering gastrointestinal motility and maintaining the nutritional status. Surgery Today, 39, 225–230. https://doi.org/10.1007/s00595-008-3861-0
• Kehlet, H., & Wilmore, D. W. (2008). Evidence-based surgical care and the evolution of fast-track surgery. Annals of Surgery, 248(2), 189–198. https://doi.org/10.1097/SLA.0b013e31817f2c1a
• Kılıçturgay, A. S., & Sarkut, P. (2015). Cerrahi hastada perioperatif nütrisyonel destek. Turkiye Klinikleri Journal of General Surgery Special Topics, 8(1), 44–50.
• Lewis, S. J., Andersen, H. K., & Thomas, S. (2009). Early enteral nutrition within 24 h of intestinal surgery versus later commencement of feeding: A systematic review and meta-analysis. Journal of Gastrointestinal Surgery, 13, 569–575. https://doi.org/10.1007/s11605-008-0592-x
• Miller, T. E., Thacker, J. K., White, W. D., Mantyh, C., Migaly, J., Jin, J., … Young, C. (2014). Reduced length of hospital stay in colorectal surgery after implementation of an enhanced recovery protocol. Anesthesia and Analgesia, 118(5), 1052–1061. https://doi.org/10.1213/ANE.0000000000000206
• Öndeş Bayar, Ö., Bademci, R., Sözener, U., Tüzüner, A., & Karayalçın, K. (2013). ERAS Protocol in Major Liver Resection. Okmeydanı Tıp Dergisi, 29(3), 135–142. https://doi.org/10.5222/otd.2013.135
• Ongun, P., & Seyhan Ak, E. (2020). Examination of Knowledge Levels of Nurses Working in Surgical Clinics About ERAS Protocol. Medical Journal of Bakırkoy, 16(3), 287–294. https://doi.org/10.5222/bmj.2020.81300
• Özdemir, F., Eti, Z., Dinçer, P., Yilmaz Göǧüş, F., &Bekiroǧlu, N. (2011). Majör ve minör cerrahi geçiren hastalarda preoperatif oral karbonhidrat yüklemesinin stres cevaba etkisi. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 31(6), 1392–1400.
• Özer, N. (2017). Cerrahi ve Cerrahi Hemşireliğinin Tarihçesi Cerrahinin Sınıflandırılması Cerrahi Gerektiren Durumlar ve Hasta Üzerine Etkileri. In Cerrahi Bakım Vaka Analizleri ile Birlikte (p. 32).
• Soysal, G. E., & İlçe, A. (2018). Ameliyat döneminde istenmeyen hipotermide kanıta dayalı uygulamalar. Bozok Tıp Dergisi, 8(2), 72–79. https://doi.org/10.16919/bozoktip.337029
• Tezber, K., Aviles, C., Eller, M., Cochran, A., Iannitti, D., Vrochides, D., & McClune, G. (2018). Implementing Enhanced Recovery after Surgery (ERAS) program on a specialty nursing unit. Journal of Nursing Administration, 48(6), 303–309. https://doi.org/10.1097/NNA.0000000000000619
• The American Society of Anesthesiologists. (2017). Practice guidelines for preoperative fasting and the use of pharmacologic agents to reduce the risk of pulmonary aspiration: application to healthy patients undergoing elective procedures: an updated report by the American Society of Anesthesiologists tas. Anesthesiology, 126(3), 376–393.
• Tudor, G. (2006). Fasting: how long is too long? The Australian Nursing Journal: ANJ, 13, 29–31. Retrieved from https://search.informit.org/doi/10.3316/ielapa.420161536705307
• Ünver, S., & Yıldız Fındık, Ü. (2019). Ameliyat sonrası gastrointestinal sistem komplikasyonları ve hemşirelik bakımı. Türkiye Klinikleri, 1, 30–36.
• White, P. F., Kehlet, H., Neal, J. M., Schricker, T., Carr, D.B., Carli, F., … Zavorsky, G. S. (2007). The roleof the anesthesiologist in fast-track surgery: Frommultimodal analgesia to perioperative medicalcare. Anesthesia and Analgesia, 104(6), 1380–1396.https://doi.org/10.1213/01.ane.0000263034.96885.e1
• Wijk, L., Franzen, K., Ljungqvist, O., & Nilsson, K. (2014). Implementing a structured Enhanced Recovery after Surgery (ERAS) protocol reduces length of stay after abdominal hysterectomy. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 93, 749–756. https://doi.org/10.1111/aogs.12423
• Yamada, T., Hayashi, T., Cho, H., Yoshikawa, T., Taniguchi, H., Fukushima, R., & Tsuburaya, A. (2012). Usefulness of enhanced recovery after surgery protocol as compared with conventional perioperative care in gastric surgery. Gastric Cancer, 15, 34–41. https://doi.org/10.1007/s10120-011-0057-x