DETERMINATION OF TECHNIQUES AND METHODS GIVEN BY CAREGIVERS IN CHRONIC WOUND HEALING, AND THE KNOWLEDGE OF CAREGIVERS AT HOME

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 9, 01.12.2023

Arzu İlçe Hatice Kuzay

Öz

This study was carried out as a descriptive study in order to determine the characteristics of chronic wound caregivers in home care and the methods used in chronic wound care. The study was completed by face-to-face interview technique with 90 caregivers who gave care to individuals with chronic wounds registered in the İzzet Baysal State Hospital Home Care Center located in the Bolu. The obtained data were coded in a statistical program; number, percentage and Pearson Chi-square tests were used. The majority of caregivers were female (65.6%), and over half of them were in the middle adult age group (52.2%). Most caregivers were married (87.8%), and nearly half of them were housewives (47.8%). The majority had primary school education (51.1%), and 92.2% of them lived in the same house as the patient. Caregiver attributes: Around 75.6% of caregivers had social security, and the majority (61.1%) did not have any chronic diseases. Additionally, 63.3% of caregivers did not use medications continuously. It was found that 38.8% of caregivers had been providing care for three years or more, and 75.6% did not receive a salary for their home care services, possibly due to working in other jobs or not meeting certain requirements. The study indicated that a high percentage of caregivers (91.1%) washed their hands before wound care, emphasizing the importance of hand hygiene. However, more than half of the caregivers (61.1%) were unfamiliar with the concept of sterility, and only a small number (14.4%) correctly defined the concept. Consequently, very few caregivers (12.2%) used sterile gloves during wound care. Saline solution was the most commonly used method for wound cleaning, utilized by 66.7% of caregivers. However, a significant proportion of caregivers (28.9%) employed inappropriate methods, such as wound cream with physiological saline, wound water (rivanol), soapy water, or oxygenated water. Only a small percentage (7.8%) demonstrated correct wound care techniques. Caregivers were found to have some knowledge about wound assessment, although it was not considered sufficient. In the light of these findings; ıt was also determined that caregivers had knowledge about wound assessment, but not at a sufficient level. The knowledge and skills of caregivers about pressure wound cleaning and care were found to be quite low. Caregivers can be informed about wound care principles.

Anahtar Kelimeler

Care at home, Caregiver, Chronic Wound, Wound care

EVDE BAKIMDA KRONİK YARA BAKIMI VERENLERİN ÖZELLİKLERİ VE KRONİK YARA BAKIMINDA KULLANDIĞI YÖNTEMLERİN BELİRLENMESİ

Öz

Bu çalışma evde bakımda kronik yara bakımı verenlerin özellikleri ve kronik yara bakımında kullandığı yöntemlerin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak gerçekleştirildi. Çalışma, Bolu il merkezinde bulunan İzzet Baysal Devlet Hastanesi Evde Bakım Merkezi’ne kayıtlı kronik yarası olan bireye bakım veren 90 bakım verici ile yüz yüze görüşme tekniğiyle tamamlandı. Elde edilen veriler bir istatistik programında kodlanarak; sayı, yüzde ve Pearson Ki-kare testleriyle değerlendirildi. Bakım verenlerin %65,6’sının kadın, %52,2’sinin orta yetişkin (36-55) yaş grubunda, %87,8’inin evli, %47,8’inin ev hanımı ve %51,1’inin ilkokul mezunu olduğu saptandı. Bakım verenlerin %47,8’inin hastanın çocuğu olduğu, %92,2’sinin hasta ile aynı evde yaşadığı saptandı. %75,6’sının sosyal güvencesinin olduğu, %61,1’inde kronik hastalık olmadığı ve %63,3’ünün sürekli ilaç kullanmadığı saptandı. Bakım vericilerin %38,8’inin 3 yıl ve üzerinde süredir hastasına bakım verdiği ve %75,6’sının evde bakım maaşı almadığı saptandı. Bunun sebebinin ise başka bir işte çalışıyor olması ya da sonuçlanmaması olduğu düşünüldü. Bakım verenlerin pek çoğunun (%91,1) yara bakımından önce ellerini yıkadığı saptandı. Bakım verenlerin yarıdan fazlasının (%61,1) sterilite kavramını bilmediği; çok azının (%14,4) sterilite kavramını doğru tanımlayabildiği dolayısıyla da çok azının doğru uygulayabildiği düşünüldü. Sterilite kavramı ile doğru orantılı olarak bakım verenlerin çok azının (%12,2) steril eldiven kullandığı geriye kalanların steril eldiven kullanmadığı saptandı. Yarayı temizlemede bakım verenlerin yarıdan fazlasının (%66,7) yarayı temizlemede serum fizyolojik kullandıkları saptandı. Yara temizliğinde uygun olmayan yöntemler (serum fizyolojik ile birlikte yara kremi, yara suyu (rivanol), sabunlu su, oksijenli su, vb.) kullanımının da azımsanmayacak oranda (%28,9) olduğu görüldü. Yara bakımını doğru bir teknikle yapan sadece 7 bakım (%7,8) veren olduğu görüldü. Bu bulgular ışığında; bakım verenlerin yara değerlendirme hakkında bilgilerinin olduğunu fakat yeterli düzeyde olmadı da tespit edildi. Bakım verenlerin basınç yarası temizliği ve bakımı hakkında bilgi ve becerileri oldukça düşük bulundu. Bakım verenlerin yara bakım prensipleri hakkında bilgilendirmeleri sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Evde bakım, Bakım veren, Kronik yara, Yara bakımı

Kaynakça

• Akyar, I., Korkmaz, F., & Atakul, E. (2017). Yaşlı onkoloji hastalarına bakım veren bireylerin yaşamında oluşan değişikliklerin belirlenmesi Caregiver outcomes of geriatric oncology patients. Mersin Univ Saglık Bilim Derg, 10(3), 158–167.
• Altın, A., & Aydın Avcı, İ. (2016). Evde alzheimer hastasına bakım verenlerin hasta bakımına yönelik kullandıkları tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemleri. TAF Preventine Medicine Bulletin, 15(6), 525–531.
• Atagun, M., Balaban, O., Atagun, Z., Elagoz, M., & Ozpolat, A. (2011). Caregiver Burden in Chronic Diseases. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar - Current Approaches in Psychiatry, 3(3), 513–552. https://doi.org/10.5455/cap.20110323
• Avijgan, M., Kamran, A., & Abedini, A. (2016). Effectiveness of Aloe Vera Gel in Chronic Ulcers in Comparison with Conventional Treatments. Iranian Journal of Medical Sciences, 41(3 Suppl), S30. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27840496%0Ahttp://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=PMC5103537
• Bilge, U., Elçioğlu, Ö., Ünalacak, M., & Ünoğlu, İ. (2014). Türkiye’de yaşlı evde bakım hizmetleri. Euras J Fam Med, 3(1), 1–8.
• Demirci Şahin, A. (2017). Evde Bakim Hastalarinda Basi Yaraları ve Hastaların Demografik Özellikleri. Konuralp Tıp Dergisi, 9(1), 14–18. https://doi.org/10.18521/ktd.286610
• Dinç, L. (2010). Bakım kavramı ve ahlaki boyutu. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 17(2), 74–82.
• Dökmen, Z. (2012). Yakınlarına bakım verenlerin ruh sağlıkları ile sosyal destek algıları arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 3–38.
• Emine, K., Geçkil, E., Arıkan, C., İlter, M., Özge, Ö., Emre, Ş., Ümmühan, D., Gülzade, U., Kılıç, D., Macit, M., Uslular, E., Ayşenur, S., Nesrin, Ç., Dilek, S., Ayşe, K., Selma, S., Selma, A., Kol, E., Geçkil, E., … Atay, S. (2017). Türkiye’de Hemşirelik Bakım Algısının İncelenmesi. ACU Sağlık Bil Derg, 3, 163–172.
• Enginyurt, Ö., & Öngel, K. (2011). Evde bakım hizmeti kapsamındaki hastaların sosyo-demografik özellikleri ve tıbbi durumları. Smyrna Tıp Dergisi, 45–48.
• Ferrell, B. A., Josephson, K., Norvid, P., Alcorn, H., & Pharm, D. (2000). Pressure Ulcers Among Patients Admitted To Home Care. JAGS, 48, 1042–1047.
• İgnatavicus & Workman. (2006). Medical- Surgical Nursing Medical-Surgical Nursing: Concepts for Interprofessional Collaborative Care (10th Editi).
• Jarić, S., Kostić, O., Mataruga, Z., Pavlović, D., Pavlović, M., Mitrović, M., & Pavlović, P. (2018). Traditional wound-healing plants used in the Balkan region (Southeast Europe). Journal of Ethnopharmacology, 211(June 2017), 311–328. https://doi.org/10.1016/j.jep.2017.09.018
• Karahan, A., & Islam, S. (2013). A Comparison Study about Caregiver Burden between Physically Disabled, Pediatric and Geriatric Patients. Journal of Marmara University Institute of Health Sciences, 3(2), 1 https://doi.org/10.5455/musbed.20130210095507
• Kılıç Akça, N., & Taşçı, S. (2005). 65 yaş üstü bireylere bakım verenlerin yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences), 14((Hemşirelik Özel Sayısı)), 30–36.
• Kır Biçer, E., & Olgun, N. (2007). Diyabetik ayak ülserlerinden korunma ve yara bakımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4(1), 28–31.
• Kısacık Gürlek, Ö., & Yapucu gÜneş, Ü. (2017). The effect of Momordica on wound healing. Spatula DD, 7(2), 1. https://doi.org/10.5455/spatula.20170628101821
• Konan, A. (2007). Yara bakımı. Yoğun Bakım Dergisi, 7(3), 347–356.
• Oğlak, S. (2007). Uzun süreli evde bakım hizmetleri ve bakım sigortası. Turkish Journal of Geriatrics, 10(2), 100–108.
• Oliveira, S., Soares, M., & S., R. P. (2010). Use of collagen and Aloe vera in ischemic wound treatment: study case. Rev Esc Enferm USP, 44, 346–351.
• Ovayolu, N., Özdemir, G., & Ovayolu, Ö. (2009). Evde Bakım Hizmetleri ve Hemşire Dinamiği. İç Hastalıkları Dergisi, 16(3), 139–145.
• Sağıroğlu, M., Turna, M., & Toksoy Köseoğlu, S. (2017). İkramiye Vadisi (Sapanca/Sakarya/Türkiye) Florasında Bulunan Tıbbi Bitkiler. SAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21(6), 1–1. https://doi.org/10.16984/saufenbilder.292196
• Sağlık Bakanlığı. (2018). T.C. Sağlık Bakanlığı Aksaray İl Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri Kişisel Koruyucu Malzemelerin Kullanma Talimatı. https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/52532,eshsctl01-kisisel-koruyucu-ekipman-kullanma-talimatipdf.pdf?0
• Selçuk, K. T., & Avcı, D. (2016). Kronik Hastalığa Sahip Yaşlılara Bakım Verenlerde Bakım Yükü ve Etkileyen Etmenler. SDÜ Sağlık Bilimleri ENstitüsü, 7(1), 1–9. https://doi.org/10.1097/00003246-199102000-00037
• Sögüt, Ç., & Dündar, P. E. (2017). Manisa ’ da bir toplum sağlığı merkezi bölgesinde evde sağlık hizmeti alan kişilere bakım verenlerin yükünün değerlendirilmesi Evaluation of caregivers ’ burden of the patients receiving home health service in Manisa. Turk J Public Health, 15(1), 37–46. http://tjph.org/ojs/index.php/%0AAraştırma
• TDK. (n.d.). Bakım nedir. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ad8ca68b28197.07476136
• Yapucu Güneş, Ü. (2007). Kronik yaraların değerlendirilmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(3), 38–44.
• Yildirim, S., Engin, E., & Başkaya, V. A. (2013). Inmeli hastalara bakim verenlerin yükü ve yükü etkileyen faktörler. Noropsikiyatri Arsivi, 50(2), 169–174. https://doi.org/10.4274/npa.y6505
• Yücel A. (2008). Bası yaraları tanı ve tedavisi. In Yara Bakımı ve Tedavisi (pp. 37–57). İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Yara Bakımı ve Tedavisi Sempozyum Dizisi.
• Yücel, A., Kan, Y., Yesilada, E., & Akın, O. (2017). Effect of St.John’s wort (Hypericum perforatum) oily extract for the care and treatment of pressure sores; a case report. Journal of Ethnopharmacology, 196(December 2016), 236–241. https://doi.org/10.1016/j.jep.2016.12.030
• Yüceyar, S. (2008). Cerrahi Yaraların Takip ve Tedavisi. In Yara Bakımı ve Tedavisi (pp. 10–15). http://www.ctf.edu.tr/stek/pdfs/67/6701.pdf
• Zarit, S. H. (2004). Family care and burden at the end of life. CMAJ. Canadian Medical Association Journal, 170(12), 1811–1812. https://doi.org/10.1503/cmaj.1040196