Sağlık Çalışanları Arasında Kesici Delici Tıbbi Alet Yaralanmalarına Covid 19 Pandemisinin Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 11, 04.05.2024

Hakan Esen Arzu İlçe , Ümmühan Yiğit

Öz

Geçmişten günümüze sağlık sektöründe mesleki risklerde kesici delici alet yaralanmaları önemli bir yere sahip olmuştur. Sağlık çalışanlarının kan, kan ürünleri ve kanlı vücut sıvılarının direkt teması ya da iğne/ sivri uçlu kesici aletler tarafından yaralanması sonrası enfeksiyon etkeni ile bulaş meydana gelebilmektedir. Bu yaralanmaların gerekli tedbirlerle önlenebilir olması, yaralanma sonrası oluşabilecek iş gücü ve ekonomik kayıplar göz önüne alındığında ne denli önemli bir konu olduğu açıktır.
Bu çalışma sağlık çalışanlarında kesici delici alet yaralanmalarında COVİD-19 öncesi ve sonrası fark olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılmış retrospektif bir çalışmadır.
Çalışmaya Bolu ilinde yer alan merkez ve ilçe sağlık tesislerinde 2018-2022 yılları arasında sağlık çalışanları arasında bildirilen kesici delici alet yaralanmaları bildirim sayıları dahil edilmiştir. Elde edilen veriler sayı ve yüzdelik hesaplama kullanılarak değerlendirilmiştir.
Beş yıllık süreçte toplamda 614 bildirimin olduğu Bolu ilinde en az bildirim 2018 ile 2021 yıllarında olmuştur. En az kesici delici alet bildirim sayısı 2018 yılında (n:75) %12.21 olduğu belirlenirken, 2022 yılında (n:178) %28.99 bildirim oranı ile en fazla bildirim yapıldığı belirlenmiştir. Beş yıllık süreçte üçer aylık bildirim sayıları incelendiğinde; Ekim-Kasım-Aralık döneminde %28.82 ile en yüksek bildirimin olduğu, Nisan-Mayıs-Haziran döneminde %21.17 ile en düşük bildirimin olduğu görülmektedir. Yatak sayısı ve çalışan sayısı göz önüne alındığında tüm bildirimlerin İzzet Baysal Eğitim ve Araştırma Hastanesinde (n:251/ %40.87) ve İzzet Baysal Devlet Hastanesinde (n:152/%24.75) bildirimlerin diğer sağlık tesislerinden daha fazla olduğu görülmektedir.
Çalışan sağlığı ve güvenliğinde kesici delici alet yaralanmalarının takibi, alınacak önlemlerin belirlenmesi açısından önemlidir. COVID 19 pandemisi sonrası kesici delici alet yaralanması bildirim oranlarında pandemi öncesine göre ciddi bir artış olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kesici delici alet yaralanması, sağlık personeli, COVİD-19, pandemi

Kaynakça

• Akyıldız, Ö. (2022). Özel Bir Hastanede Sağlık Çalışanlarında Kesici - Delici Alet Yaralanmalarının Değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 19(3), 551–555. https://doi.org/10.35440/hutfd
• Alfulayw, K. H., Al-Otaibi, S. T., & Alqahtani, H. A. (2021). Factors associated with needlestick injuries among healthcare workers: implications for prevention. BMC Health Services Research, 21(1), 1–8. https://doi.org/10.1186/s12913-021-07110-y
• Alibaşic, B. (2022). COVID- 19 Pandemisi SÜrecinde Hemşirelerin İş Güvenliğine İlişkin Görüşleri. İstanbul Medipol Üniversitesi.
• Altiok, M., Kuyurtar, F., Kara, S., & Erdo, S. (2009). Sağlık Çalışanlarının Delici Kesici Aletlerle Yaralanma Deneyimleri ve Yaralanmaya Yönelik Alınan Önlemler. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 70–78.
• Bolyard, E., Tablan, O., Williams, W., & Al., E. (1998). Guideline for Infection Control in Healthcare Personnel. Infect Control Hosptal Epidemiol, 19, 407–463.
• Bozkurt, S., Kökoğlu, Ö. F., Yanıt, F., Kocahasanoğlu, U., Sucaklı, M. H., Güler, S., Nurettin, K., Savrun, A., & Uçmak, H. (2013). Needle sticks and injuries due to surgical instruments in health care providers. Dicle Medical Journal/Dicle Tıp Dergisi, 40(3), 449–452. https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2013.03.0308
• Budak, F., & Korkmaz, Ş. (2020). Covid-19 Pandemi̇ Süreci̇ne Yöneli̇k Genel Bi̇r Değerlendi̇rme:Türki̇ye Örneği̇. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, 1, 62–79. https://doi.org/10.35375/sayod.738657
• Çalıkoğlu, E. O., Bedir, B., Akçay, H. B., & Gümüş, A. (2019). Needlestick and sharps injuries among nurses at Atatürk university research hospital and their practices after injury. The European Research Journal, 5(1), 128–133. https://doi.org/10.18621/eurj.404827
• Ceylan, M. R., & Çelik, M. (2022). Sağlık Çalışanlarında Kesici-Delici Alet Yaralanmaları: İkinci Basamak Bir Hastane Deneyimi. Abant Tıp Dergisi, 11(1), 37–44.
• Dağcı, M., & Yazıcı Sayın, Y. (2021). Needlestick and Sharps Injuries Among Operating Room Nurses, Reasons and Precautions. Bezmialem Science, 9(3), 317–325. https://doi.org/10.14235/bas.galenos.2020.4049
• Diktas, H., Oncul, A., Tahtasakal, C. A., Sevgi, D. Y., Kaya, O., Cimenci, N., Uzun, N., & Dokmetas, I. (2021). What were the changes during the COVID-19 pandemic era concerning occupational risks among health care workers? Journal of Infection and Public Health, 14(10), 1334–1339. https://doi.org/10.1016/j.jiph.2021.06.006
• Eraslan, R., Durmaz, Ö. M., & Kılıç, D. (2022). Diş Heki̇mli̇ği Öğrenci̇leri̇ Arasinda Prekli̇ni̇k Dersleri̇ Sirasinda Meydana Gelen Mesleki̇ Yaralanmalarin Araştirilmasi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 31(3), 343–347. https://doi.org/10.34108/eujhs.1034295
• Gürer, A., & Gemlik, H. N. (2020). Covid-19 Pandemisi Sürecinde Sahada Olan Sağlık Çalışanlarının Yaşadıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Journal of Health Services and Education, 4(2), 45–52. https://doi.org/10.29228/johse.3
• Harman-Günerken, R. (2023). Evaluation of Sharps Injuries of Health Professionals Working in a Tertiary Care Hospital During Five Years. Klimik Dergisi, 36(1), 27–31. https://doi.org/10.36519/kd.2023.3865
• İlçe, A., Karabay, O., Yorgun, S., & Çiftçi, F. (2013). Kesici Delici Tıbbi Alet Yaralanmalarında Önleyici Faaliyetler Etkin mi? Antol J Clin Invetig, 7(3), 138–143.
• Işıklar Özberk, D., & Kutlu, R. (2021). Sağlık Çalışanlarının Kesici-Delici Tıbbi Aletleri Güvenli Kullanımı ve Bulaşıcı Hastalıklardan Korunma Tutumlarının Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(2), 261–268. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.840085
• Kabacı, M. (2023). Ameliyathanelerde COVİD-19 Pandemisi Nedeniyle Yaşanan Güçlüklerin Belirlenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversites.
• Kaur, M., Mohr, S., Andersen, G., & Kuhnigk, O. (2022). Needlestick and Sharps Injuries At a German University Hospital: Epidemiology, Causes and Preventive Potential - a Descriptive Analysis. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 35(4), 497–507. https://doi.org/10.13075/ijomeh.1896.01854
• Kayhan, M., & Kaya, M. (2020). An Assessment of Incidents From Needle Stick and Sharp Objects Injuries Among Healthcare Staff in the Last 5 Years of a University Hospital. Ankara Medical Journal, 20(1), 35–46. https://doi.org/10.5505/amj.2020.59455
• King, K., & Strony, R. (2019). Needlestick. StatPearls Publishing LLC.
• Kılıçarslan, A, Yıldız, A., & Bilir, N. (2006). Hacettepe Üniversitesi Hastanelerinde çalışan araştırma görevlilerinin mesleksel riskleri. Hacettepe Tıp Dergisi, 37, 179–185.
• Ness, M. M., Saylor, J., Di Fusco, L. A., & Evans, K. (2021). Healthcare providers’ challenges during the coronavirus disease (COVID-19) pandemic: A qualitative approach. Nursing and Health Sciences, 23(2), 389–397. https://doi.org/10.1111/nhs.12820
• Özkan, Ö. (2005). Hastanede Çalışan Hemşirelerin İş ve Çalışma Ortamı Tehlike ve Riskleri ile Risk Algılarının Saptanması. Hacettepe Üniversitesi.
• Serbest Baz, A. N., & İlçe, A. (2023). Ameliyathanelerde Fiziksel, Kimyasal ve Psikososyal Ergonomik Rİsk Faktörlerinin Belirlenmesi. Sağlık, Bakım ve Rehabilitasyon Dergisi 2023;, 2(2), 1–11.
• Stojic, J., Grabovac, V., & Lucijanic, M. (2021). Needlestick and sharp injuries among healthcare workers prior to and during the coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemic. Infection Control & Hospital Epidemiology, 115(7–8), 1966–1968. https://doi.org/10.1080/20477724.2021.1960762
• Suntur, B. M., & Uğurbekler, A. (2020). Üçüncü Basamak Bir Hastanede Sağlık Çalışanlarında Kesici-Delici Alet Yaralanmalarının Değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(1), 1–7. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.652274
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı. (2020). COVID-19 (SARS-CoV-2 Enfeksiyonu) Rehberi Bilim Kurulu Çalışması.
• Taşçıoğlu, İ. (2007). Lüleburgaz Devlet Hastanesi ve Lüleburgaz 82. Yıl Devlet Hastaneleri’nde iş ve çalışma ortamından kaynaklanan riskler ve bu riskleri hemşirelerin algılama düzeylerinin saptanması [Trakya Üniversitesi]. http://dspace.trakya.edu.tr:8080/jspui/bitstream/1/631/1/İLKNUR TAŞÇIOĞLU.pdf
• WHO. (2024). Classification of health workforce statistics. https://www.who.int/standards/classifications/international-classification-of-health-interventions
• Xu, X., Yin, Y., Wang, H., & Wang, F. (2022). Prevalence of needle-stick injury among nursing students: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Public Health, 10(1), 0–7. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.937887
• Yolvermez, B. (2021). Sağlık çalışanlarının COVID-19 pandemisi sürecinde çalışma hayatından kaynaklanan sorunlarının incelenmesi: Sakarya Örneği.